Welk effect heeft koffie op je hart?

Bijna acht op de tien Nederlanders drinkt wel eens koffie. Uit gewoonte, om er extra energie van te krijgen of omdat het lekker is. Maar hoe gezond is koffie eigenlijk? En wat voor effect heeft het op je hart? Marianne Geleijnse is hoogleraar voeding en hart- en vaatziekten bij Wageningen Universiteit en vertelt je alles wat je hierover moet weten.

Koffie en cafeïne

Koffie is een plantaardig product dat bestaat uit duizenden stofjes. De bekendste hiervan is cafeïne. “Deze stof geeft je een opwekkend gevoel”, legt Geleijnse uit. “Na het drinken van een kopje koffie laat cafeïne je bloeddruk en hartslag tijdelijk stijgen. Dit kun je vergelijken met traplopen: als je een steile trap op loopt, stijgen je bloeddruk en hartslag ook even. Ben je eenmaal boven, kalmeren ze weer.” De bloeddruk en hartslag stijgen dus maar kort, al roept dat wel de vraag op of het bij hartproblemen verstandig is om koffie te drinken. Geleijnse is hier kort en krachtig over: bij normaal gebruik van koffie is dat geen probleem. Er zitten veel mineralen en antioxidanten in koffie die gezonde cellen en weefsels in het lichaam beschermen. Koffie zou de conditie van je hart- en bloedvaten zelfs kunnen verbeteren! “Goed nieuws voor hartpatiënten, al moet je het wel op de juiste manier drinken.”

Gezond koffiezetten

Er zijn verschillende methodes om koffie te zetten. Welke je gebruikt, maakt volgens Geleijnse voor je hartconditie veel uit. “De Turkse methode om koffie te zetten, raad ik bijvoorbeeld af”, vertelt ze. “Hierbij wordt koffie gekookt en niet gefilterd. De cafetière zou ik ook links laten liggen: hierbij komt koffie lang in contact met heet water, zonder dat er een papieren filter gebruikt wordt. Hierdoor blijven vettige deeltjes uit de koffie achter.” Die deeltjes zijn volgens Geleijnse niet gezond. “Dit zijn stoffen die het cholesterolgehalte in het bloed verhogen, met name het slechte LDL-cholesterol. Deze blijft aan de binnenkant van de bloedvaten plakken, wat de kans op een (nieuwe) hartaanval of beroerte vergroot.” Hoe beter de koffie gefilterd is, hoe gezonder, aldus Geleijnse. Koffie uit een apparaat met een papieren filter, maar ook oploskoffie en koffiepads, zijn wat de hoogleraar betreft een veilige keuze. “Belangrijk is ook om ongezonde toevoegingen in koffie te vermijden. Denk aan karamel of slagroom. Deze kunnen leiden tot meer lichaamsgewicht, waardoor je meer last kunt krijgen van hartproblemen. Drink je langdurig gefilterde koffie? Dan loop je juist minder risico op meer hart- en vaatklachten.”

Minder risico op hartklachten

Het Voedingscentrum meldt dat het langdurig drinken van twee tot vier koppen gefilterde koffie per dag samenhangt met een ongeveer 10 procent lager risico op hartklachten. Daarnaast zou er sterk bewijs zijn dat het drinken van vijf koppen koffie per dag samenhangt met een 30 procent verminderd risico op diabetes type 2, een belangrijke risicofactor voor een hartinfarct. Oftewel: een goed gezet kopje koffie kan op den duur de hartconditie verbeteren! Hoe dat kan, is volgens Geleijnse nog niet duidelijk. “Alle organen werken met elkaar samen. Koffie kan daarom zowel direct als indirect een gezondheidsvoordeel voor je hart opleveren. Nierschade is bijvoorbeeld één van de oorzaken van hoge bloeddruk. Recent onderzoek van Wageningen Universiteit laat een gunstig verband zien tussen koffiedrinken en het functioneren van de nieren. En goedwerkende nieren hebben weer een positief effect op het hart.”

Tips voor hartpatiënten

Om van je kopje koffie te genieten én goed voor je hart te zorgen hoef je volgens Geleijnse niet per se koffie met cafeïne te drinken. “Bij onze onderzoeken in Wageningen zien we dat het langdurig drinken van cafeïnevrije koffie ook goed is voor het hart.” Hierbij snijdt ze meteen een ander belangrijk onderwerp aan: het aantal kopjes koffie dat je maximaal moet drinken. “Drink niet kort achter elkaar te veel koffie met cafeïne, want dan krijgt het hart een te grote oppepper. Houd het bij maximaal vijf kopjes per dag en let daarbij op het tijdstip. Een goede kwaliteit van slaap is bij hartproblemen erg belangrijk. Wanneer je ’s avonds nog cafeïne binnenkrijgt, kan dat de kwaliteit van je slaap beïnvloeden. Drink daarom ’s avonds cafeïnevrije koffie als je hier gevoelig voor bent.” Geleijnse benadrukt dat zwangere vrouwen niet meer dan twee à drie kopjes koffie moeten drinken: te veel cafeïne binnenkrijgen zou de groei van de ongeboren baby kunnen verminderen. In het algemeen geldt daarom: zet je op de juiste manier koffie en drink je met mate? Dan is een bakkie niet alleen hartstikke lekker, maar ook goed voor je hart!

Tekst: Julia Kroonen
Beeld: HPNL

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.