Wat voor effect hebben microplastics in ons bloed?

Snoepverpakking, boodschappentas of een flesje cola. De hoeveelheid plastic die elk jaar wereldwijd wordt geproduceerd is uitgegroeid tot ruim 390 miljoen ton. Naast het feit dat plastic regelmatig in de natuur belandt, blijken zich er nu ook deeltjes van in ons bloed te bevinden. Wat betekent dat voor onze gezondheid? Sicco Brandsma is analytisch chemicus aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en legt er in dit artikel alles over uit. “Het is verstandig om op voorhand bewustere keuzes te maken.”

Macro- en microplastics

Grote stukken plastic, zoals verpakkingen uit de supermarkt, worden volgens Brandsma macroplastics genoemd. “Wanneer deze bijvoorbeeld in de natuur terechtkomen, worden ze door verschillende factoren zoals wind en zon geleidelijk afgebroken”, vertelt de analytisch chemicus. “Op een gegeven moment worden de deeltjes plastic zo klein, dat ze voor het blote oog niet meer zichtbaar zijn. Deze deeltjes noemen we microplastics en kunnen qua grootte van elkaar variëren.” Maar het feit dat we microplastics niet kunnen zien, betekent niet dat ze er niet zijn. Sterker nog: volgens Brandsma zijn deze deeltjes in ons bloed aangetroffen. Hoe kan dat?

Plastic in ons bloed

Microplastics zijn volgens Brandsma terug te vinden in onder andere het milieu (sediment, water en vissen), cosmetica en ander verzorgingsproducten. “Ga je douchen en gebruik je cosmetica en verzorgingsproducten met microplastics? Dan komen de microplastics in het afvalwater terecht.” Verschillende onderzoeken hebben volgens de analytisch chemicus ook microplastics in plastic flesjes drinkwater aangetoond. “Wanneer voedsel of drank in contact komt met een plastic verpakking, komen er deeltjes vrij. Drink je water uit een plastic flesje, dan kun je duizenden deeltjes microplastics binnenkrijgen.” En daar blijft het niet bij. Verspreiding via de lucht – in bijvoorbeeld je huis of op je werk – is volgens Brandsma naast het eten van voedsel, een belangrijke oorzaak van microplastics in ons bloed. “Lucht adem je in en is daarmee een eenvoudige route om de deeltjes binnen te krijgen.” Inmiddels zijn microplastics niet alleen aangetoond in ons bloed. Volgens de analytisch chemicus hebben inmiddels wereldwijd verschillende onderzoeken microplastics aangetoond in de placenta, moedermelk en longen. Welk effect hebben de microplastics op onze gezondheid?

Effect van microplastics

Momenteel onderzoeken diverse studies het effect van microplastics in ons lichaam. “Denk aan het aantal deeltjes dat zich in ons lijf bevindt”, vertelt Brandsma. “Van hoeveel deeltjes in ons lichaam zouden we ziek kunnen worden? Dat is een belangrijke vraag, net als wat de grootte van de deeltjes precies zouden zijn. Grote microplastics kunnen wellicht het lichaam bij de ontlasting verlaten, maar hoe zit dat met kleinere deeltjes?” Deze studies zijn volgens Brandsma van grote waarde, want alleen al het idee dat er plastic in ons bloed terechtkomt is verontrustend. “Er is nu nog weinig bekend over het daadwerkelijke effect van deze microplastics, maar in dierenstudies zijn al wel schadelijke effecten aangetoond. Denk hierbij aan ontstekingen die kunnen leiden tot ziektes.” Moeten we ons nu zorgen maken over microplastics? “Het is zeker alarmerend”, vertelt Brandsma. “Maar we weten nog te weinig om hierover conclusies te trekken. Het is daarom verstandig om het zekere voor het onzekere te nemen en op voorhand maatregelen te nemen om microplastics te verminderen. Aangezien we in ons dagelijks leven veel gebruikmaken van plastic producten is dat helaas nog niet zo gemakkelijk.”

Maatregelen nemen

Hoe zorgen we ervoor dat er zo min mogelijk plastic in ons bloed terechtkomt? De belangrijkste tip die Brandsma heeft is bewustwording. “Omdat we niet weten wat het effect is van microplastics, kun je beter de blootstelling eraan zo veel mogelijk verlagen. Het is niet mogelijk om totaal niet aan microplastics blootgesteld te worden, omdat de deeltjes onder andere via de lucht verspreid worden. Dat zou betekenen dat we niet meer mogen ademen. Dat is natuurlijk niet haalbaar.” Wat we wel kunnen doen? Bewustere keuzes maken! “Drink uit een aluminium of stalen beker in plaats van een plastic beker en koop geen synthetische kleding. Ook een goede tip: gebruik geen plastic bakje in de magnetron om je voeding op te warmen. Een glazen ovenschaal is een prima alternatief om het aantal deeltjes microplastic in voeding te verminderen.” Volgens Brandsma zou nieuwe regelgeving met betrekking tot het gebruik van plastic ook een positief effect kunnen hebben. “Die ontwikkelingen wachten we hoopvol af. In de tussentijd zetten wij onze studies voort om een beter beeld te krijgen van wat deze microplastics in ons lichaam betekenen. Bewustwording is stap één. Stap twee wordt de impact op onze gezondheid, en daarmee ook het milieu, verminderen.”

Tekst: Julia Kroonen
Foto: Sicco Brandsma

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.