Wat is een aneurysma?

Een aneurysma is een verwijding in een ader of slagader. Een aneurysma komt meestal voor in de aorta en in de hersenen, maar kan zich ook bevinden in het hart of in een andere ader of slagader. 

Het ontstaan van een aneurysma kan meerdere oorzaken hebben. Naast aderverkalking (atherosclerose) kunnen erfelijke eigenschappen een rol spelen bij de opbouw en stevigheid van de vaatwand. Ook kan er sprake zijn van afbraak van die stevigheid door een verstoord evenwicht tussen eiwitten die de vaatwand opbouwen en eiwitten die de wand weer afbreken. Verder kunnen ontstekingsreacties meespelen. Vaak speelt roken de eerste viool waar het gaat om het krijgen van een aneurysma. Rokers hebben daarop namelijk een aanzienlijk grotere kans dan niet-rokers.

Je kunt een aneurysma vergelijken met een bubbel die wel eens ontstaat bij het oppompen van je fietsband. Die bubbel ontstaat op een plek waar de band zwak is. Die bubbel kan snel ploffen en scheuren. Ook een aneurysma kan scheuren, het risico daarop is zelfs groot. Als gevolg daarvan treden er hevige klachten op, die direct behandeld moeten worden.

De meest voorkomende aneurysma doet zich voor in de aorta en wordt ook wel AAA genoemd: een Aneurysma Aortae Abdominalis. Zo’n AAA kent vaak geen symptomen. Je weet het dus niet. Meestal wordt een AAA bij toeval gevonden bijvoorbeeld bij een echo van het hart of een CT-scan van de nieren. Hoe groter zo’n AAA wordt, des te groter is de kans op scheuren. De vaatwand wordt immers steeds zwakker. Bij een scheuring telt iedere minuut en ontstaat een levensbedreigende situatie: de patiënt kan immers doodbloeden. Een scheuring leidt tot bleekheid en flauwvallen, en een acute pijn in onderrug of buik. Zo’n scheuring van een aorta in de buik is in drie van de vier gevallen dodelijk. De helft van de patiënten overlijdt voor het ziekenhuis bereikt te hebben. De helft van de mensen die in het ziekenhuis geopereerd worden aan zo’n gescheurde aorta in de buik, overlijdt vervolgens alsnog. Het scheuren van een aneurysma in de borstholte (thorax) is praktisch altijd fataal. 

Broers en zussen van AAA-patiënten kunnen zich het beste laten onderzoeken: zo’n 25 procent van de familieleden heeft ook een verhoogd risico op zo’n AAA. 

Middels een echografie in de buik kan een aneurysma worden opgespoord. Ook kan deze echo de doorsnee van zo’n aneurysma vaststellen. De behandeling bestaat uit het vervangen van het deel van de aorta waarin het aneurysma zich bevindt, door een kunststof bloedvat. Dat gebeurt ook bij een spoedoperatie nodig door het scheuren van de aorta. Alleen is de sterftekans dan groter.