Wat gezond leven al niet met het zelfvertrouwen kan doen

Dat het gesprek over leefstijl een vaste plek verdient in spreekkamers en ziekenhuizen: daar lijken steeds meer (huis)artsen zich van bewust te zijn. De praktijk loopt daarentegen nog niet altijd synchroon. Voeding Leeft zet zich al jarenlang in om dit thema steeds beter op de kaart te zetten. Dankzij het ontwikkelen van leefstijlprogramma’s, onderzoek en publicaties hoopt de zorgorganisatie bij te dragen aan een gezonder Nederland.

Het was pionieren voor de medewerkers van Voeding Leeft, toen de organisatie net was opgericht in 2011. Het leefstijldebat stond nog in de kinderschoenen en de leefstijlprogramma’s die Voeding Leeft ontwikkelde voor mensen met een chronische ziekte, bestonden nog niet. Inmiddels zijn al meer dan 10.000 mensen begonnen aan één van de programma’s, waarvan ‘Keer Diabetes2 Om’ de bekendste is. Deelnemers aan de programma’s leren meer over hun ziekte en over de relatie met voeding, leefstijl, beweging, ontspanning en slaap. Ook krijgen ze handvatten om zelf aan de slag te gaan. Er zijn ook programma’s ontwikkeld voor mensen met MS, reuma, de darmaandoening IBD en voor mensen die aan het herstellen zijn van kanker. Deelnemers krijgen onder andere een boodschappenlijst en menu mee naar huis, oefeningen om voldoende te bewegen en tips om te slapen.

Onderzoek

“Het is heel waardevol om dit werk te doen”, vertelt Nathalie Wilmsen, onderzoekscoördinator bij Voeding Leeft. “Onderzoek is voor ons heel belangrijk. We kunnen wel met ons gezond verstand beredeneren dat gezond leven belangrijk is, maar kunnen we inzichtelijk maken wat de effecten daarvan zijn en het thema leefstijl zo steeds beter op de kaart zetten? Het is gebleken dat we dat inderdaad kunnen, en het tempo zit er goed in.” Mede door intensief onderzoek en daarop volgende wetenschappelijke publicaties van de resultaten, valt Keer Diabetes2 Om sinds dit jaar onder de basisverzekering. Hierdoor worden patiënten sneller en vaker doorverwezen door hun huisarts.

Regie terugpakken

Voor hartpatiënten is er op dit moment vooralsnog geen specifiek programma, maar Wilmsen ziet wel degelijk vele raakvlakken. Dat een gezonde leefstijl voor hartpatiënten van groot belang is, staat immers buiten kijf. “Wat voor hartpatiënten net zozeer geldt als voor diabetes- of MS-patiënten: Leefstijl doet er hoe dan ook toe. Het is belangrijk om weer genoeg vertrouwen te krijgen om het heft in eigen handen te kunnen nemen. Om de regie te pakken over de eigen gezondheid. Vaak gaan mensen van specialist naar specialist en horen van een arts wat er allemaal moet gebeuren. Het hartpatiënt-zijn overkomt je en je legt je lot in handen van iemand anders. Wanneer je deelneemt aan een leefstijlprogramma leer je de regie te nemen over je gezondheid. Wanneer dat eenmaal lukt – bijvoorbeeld wanneer iemand gezonde voedingskeuzes kan integreren in het dagelijks leven, of een nieuw beweegritme volhoudt, voelen mensen zich gesterkt. Het geeft heel veel zelfvertrouwen wanneer je als patiënt resultaten merkt van iets dat je zelf doet. Eén van onze verpleegkundigen noemt dat: ‘Je gaat van patiënt naar actiënt. Niet meer passief, maar actief. Je pakt zelf de controle terug op een moment dat je juist het gevoel had dat je die controle kwijt was.”

Tempo erin

Om tot hun leefstijlprogramma’s en nieuwe onderzoeksresultaten te komen, werken de onderzoekers van Voeding Leeft heel praktijkgericht. “We onderzoeken wat er in de literatuur bekend is over de relatie tussen leefstijl en een ziekte, betrekken stakeholders en gaan daarna zo snel mogelijk over tot een eerste pilot met zo’n twintig patiënten, die wij deelnemers noemen. Wanneer we daaraan de eerste resultaten en leerpunten hebben kunnen onttrekken, bouwen we verder uit met nog meer stakeholders en publicaties. Om te beoordelen of een programma voldoet aan de criteria om vergoed te worden, heeft het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) een speciaal proces ingericht waarin dit getoetst wordt. Wanneer we daardoorheen komen. Wij hopen natuurlijk, door onderzoek te doen en resultaten te publiceren, zoveel mogelijk leefstijlgerelateerde programma’s vergoed te krijgen, zodat ze meer mensen met een bestaande diagnose toegang krijgen tot een leefstijlprogramma.”

Meer aandacht

Gelukkig ziet Wilmsen dat er in Nederland steeds meer aandacht komt voor leefstijl, mede doordat de wetenschappelijke grond daarvoor steeds steviger wordt. “Maar er is nog heel veel winst te behalen. Zo mogen artsen bijvoorbeeld nog veel meer uitdragen dat leefstijl er hoe dan ook toe doet als je ziek bent. Zij moeten ambassadeurs zijn van een gezonde leefstijl. Daarom doen wij ook veel aan voorlichting en nascholing voor medisch professionals. Door de samenwerking op te zoeken met de zorg, hopen onze missie te verspreiden.”

Tekst: Yara Hooglugt
Foto: Nathalie Wilemsen | © fotografie Anouk de Kleermaeker

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine