Twijfels over ‘drank-raadgeving’ in Schijf van Vijf Advies alcohol wekt wrevel

ROERMOND – Wat mag je eigenlijk nog nuttigen aan alcoholische versnaperingen? Waar doet men wel of niet verstandig aan, met het oog op de gezondheid? Biertje, jenevertje misschien? Als hartversterkertje. Eh… Wijntje dan…?!

De nieuwste editie van de Schijf van Vijf, dit voorjaar door voedingsexperts van het Voedingscentrum in Den Haag weer eens tegen het licht gehouden, is daarover erg duidelijk: ‘Geen alcohol!’, luidt nu het advies van het centrum. Alcohol is dus definitief in de ban bij de deskundigen, onder meer van Gezondheidsraad en Rijksinstituut voor Volksgezondheid (RIVM).

De argumenten die het Voedingscentrum hanteert zijn hoe dan ook helder: ‘Een hoog alcoholgebruik verhoogt de kans op beroerte en verschillende soorten kanker. Matig gebruik van alcohol laat zowel gunstige als ongunstige verbanden zien.’ En: ‘Geen alcohol drinken is het advies. Drink je wel wat? Dan adviseren wij om niet meer dan één glas op een dag te drinken.’

Een van die deskundigen is Martijn Katan, oud-hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. In zijn nieuwe boek ‘Voedingsmythes’ rekent hij af met de in zijn ogen hardnekkige volkswijsheid dat rode wijn goed zou zijn voor het hart. ‘Geen enkel bewijs dat dit zo is’, stelt hij onomwonden. ‘Dit hangt samen met de mythe over antioxidanten. Niet alleen de alcohol zou gezond zijn, maar ook stoffen uit de druivenschil die als antioxidant werken. Het was een van de voedingstheorieën die met het meeste enthousiasme werden ontvangen, maar uiteindelijk klopt het toch niet. Alleen wil de mythe maar niet dood.’

Al met al duidelijke waarschuwingen aan de ‘drinker’, geheelonthouding is dan ook de nieuwe norm.

De kritiek daarop is echter, sinds het verschijnen van dit advies, niet van de lucht. Vooral het door sommige critici als ‘bedillerig’ beoordeelde karakter van de Schijf van Vijf wekt wrevel. ‘Dit advies jaagt verantwoorde drinkers onnodig schrik aan’, stelden ‘per kerende post’ in NRC Handelsblad dr. Aafje Sierksma, directeur van het Kennisinstituut Bier (gefinancierd door Nederlandse Brouwers) en voedingsconsultant en voormalig alcoholonderzoeker bij TNO, dr. Henk Hendriks.

‘Behandel ons niet allemaal als alcoholist’, schrijft het tweetal. ‘Drink geen alcohol, of in ieder geval niet meer dan een glas per dag, adviseren zowel Voedingscentrum als  Gezondheidsraad. Wat bedoelen deze gezaghebbende instituten hiermee? Wel of niet drinken? Hoe dan ook heeft Nederland hierdoor in één klap de strengste alcoholrichtlijn van Europa. Maximaal twee glazen per dag, luidt het advies bij onze oosterburen. Verder weg, in de VS, staat het maximum zelfs op drie glazen.’

Actie leidt tot reactie! – Het Voedingscentrum reageerde onmiddellijk op de kritiek die het alcoholadvies in de Schijf van Vijf dreigt te ondermijnen. ‘Het Voedingscentrum jaagt geen schrik aan’, stelt dr. ir. Astrid Postma-Smeets, expert voeding en gezondheid van het centrum. ‘Het Voedingscentrum adviseert de burger zo eerlijk mogelijk op basis van de nieuwste stand van de wetenschap: feit is dat er steeds meer bewijs komt dat alcohol een schadelijke stof is.’

Toch, ondanks de stelligheid van al deze partijen, lijkt de wetenschap verdeeld. Want eind april 2016 verscheen het volgende medische nieuws waarmee het NOS Journaal groots uitpakte: ‘Rode wijn (en karnemelk) zijn goed voor onze darmflora’. Een studie, gepubliceerd in het alom hoog aangeschreven medische vaktijdschrift Science van de Groningse hoogleraar humane genetica, Cisca Wijmenga (Rijksuniversiteit Groningen). Zij stelt: ‘Karnemelk, chocolade en rode wijn zijn goed voor de verscheidenheid van onze darmflora. Volle melk en frisdrank juist niet.’

Wijmenga legde tegenover het Journaal uit dat er zich zo’n 100.000 miljard bacteriën in onze darmen bevinden, tien keer zoveel als het aantal eigen lichaamscellen. ‘Wat al die bacteriën doen, is grotendeels onbekend. Wel wordt steeds duidelijker dat ze een belangrijke rol spelen voor onze gezondheid.’

Ofwel, de stelligheid waarmee De Instanties zich nu tegen het gebruik van alcohol keren is misschien enigszins voorbarig. Want, om met professor Wijmenga te spreken: nog lang niet alles is bekend.

Wim Hendriks uit Wanroy, Noord-Brabant, is altijd zijn eigen weg gegaan, de weg van de gematigdheid. Nog niet lang geleden zei hij: ‘Doe alles met mate, niet roken en alleen bij het warm eten een glas rode wijn.’

Zó werd hij 107 jaar. Eerder dit jaar overleed hij, op de dag dat officieel de lente van 2016  begon. Als oudste man van Nederland. Op zijn ongekend hoge ouderdom was hij zelf niet eens zo trots, hij zag de betrekkelijkheid ervan. ‘Je kunt beter de jongste van het land zijn’, zei hij kort ervoor nog in zijn Brabantse krant. Vol levenslust was hij dan ook nog. Ten bewijze: in 2012 haalde hij nog het nieuws, toen hij na 85 jaar schadevrij autorijden zijn rijbewijs voor nog eens vijf jaar liet verlengen.

Eén glaasje wijn, het heeft Hendriks geenszins gedeerd. Wat de deskundigen nu ook beweren. ‘Elke dag een lekkere rode wijn. Eén glaasje maar…’ Hij heeft er zijn lange leven lang van genoten. Met mate… Dat natuurlijk wel!

Oudste man van Nederland (107 jaar) pleitte al voor matigheid