Storing door straling

Elektromagnestische straling en pacemakers en ICD’s: ze vormen geen goed huwelijk, zo wordt vaak gedacht. Maar wat is er precies waar van die aanname? Wanneer kan straling een storing veroorzaken en wanneer valt het wel mee?

Elektromagnestische straling is overal. De zon, de magnetron, de radio: ze zenden stuk voor stuk natuurlijke of kunstmatige straling uit die voor de mens in meer of mindere mate waarneembaar is. In het geval van zonlicht is die waarneming het meest aantoonbaar: zonnestraling zorgt voor voelbare warmte en zichtbaar licht. Onzichtbaarder zijn de elektromagnestische velden die ontstaan door röntgenstraling, of de straling van de WiFi-golven in huis. Iedere soort straling heeft weer een andere frequentie, een andere reikwijdte en een ander zogeheten doordringend vermogen – het vermogen om, zoals bij WiFi-straling, door muren heen te dringen.

Afstand houden

Een geruststelling: over het algemeen hoeven we ons over de ‘huis-tuin-en-keuken-straling’ geen zorgen te maken. De straling die uitgaat van apparaten in huis, mobiele telefoons en antennes is niet schadelijk voor de gezondheid en vormt in de meeste gevallen ook geen risico voor de dragers van een ICD of pacemaker. Zo schrijft het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en Milieu in het rapport Elektromagnetische velden en medische hulpmiddelen: ‘Dit geldt voor normaal gebruik van de meeste huishoudelijke apparaten die in goede staat van onderhoud verkeren en elektrisch goed geaard zijn.’

Toch houden fabrikanten van elektrische apparaten hier en daar nog een slag om de arm. In theorie zou elektromagnetische straling een storing kunnen veroorzaken van de ICD of pacemaker, wanneer die dichtbij de borstkas wordt gehouden. De meeste artsen raden het daarom aan om minimaal 15 centimeter afstand te houden tussen huishoudelijke apparatuur en een medisch hulpmiddel – voor de zekerheid. Maastricht UMC+ adviseert bijvoorbeeld ook expliciet: ‘Houd de mobiele telefoon aan het tegenovergestelde oor ten opzichte van de ICD. Draag de telefoon niet in een borstzak of op een plaats binnen 20 cm van uw ICD’. En voor wie kookt met een inductieplaat, is het ook even uitkijken: device-dragers die zich te ver over een pan buigen, lopen kans dat er een storing ontstaat. Zo’n storing is vrijwel altijd tijdelijk. Gedurende de minuten dat de elektromagnetische straling de ICD of pacemaker verstoort, kan de hartslag even niet goed geregistreerd worden. Als het verstorende apparaat weggehaald wordt, of de patiënt wegloopt bij de bron van de straling, herstelt een ICD of pacemaker meestal vanzelf.

Voorzichtiger

In een aantal gevallen is extra voorzichtigheid geboden en moet bijvoorbeeld liever meer afstand worden gehouden. Van sommige apparaten en situaties wordt zelfs aanbevolen ze helemaal te mijden. Met elektrische gereedschappen moeten patiënten bijvoorbeeld extra voorzichtig zijn en het liefst minimaal 30 centimeter afstand bewaren tussen een gereedschap en de borst. Eveneens een risico vormen stereoluidsprekers, daarvoor geldt hetzelfde advies: minimaal 30 centimeter afstand.

Smart gadgets

En hoe zit dat dan met de diverse smart gadgets die in de afgelopen jaren in razendsnel tempo in populariteit zijn toegenomen? Zeker met zogeheten ‘fitnesstrackers’, zoals slimme horloges en slimme weegschalen, moet je goed uitkijken. In principe werkt een standaard ‘smart watch’ met Bluetooth, en dat heeft geen gevolgen voor de werking van een medisch hulpmiddel. Maar, wanneer er een aanvullende functionaliteit is die een elektropulsje door het lichaam stuurt om zo bijvoorbeeld het vetpercentage op te meten, kan dat wel voor een storing van de ICD of pacemaker zorgen. Het is dus beter om die functie te mijden. Het gebruik van slimme weegschalen wordt zelfs helemaal afgeraden, schrijft Stichting ICD-dragers Nederland: ‘Bij de meting wordt gebruik gemaakt van een elektrisch stroompje dat van de ene voet naar de andere loopt. Bij een pacemaker zou dit een storing kunnen veroorzaken waardoor hij zijn werking niet meer kan doen. Een ICD zou deze puls kunnen interpreteren als een hartritmestoornis met alle gevolgen van dien.’ En wie een elektrische auto rijdt en zich toch unheimisch voelt bij het idee bovenop een enorme bron van straling te zitten: geen zorgen. Meerdere studies hebben aangetoond dat de elektromagnetische velden van een elektrische auto niet schadelijk zijn voor dragers van een ICD of pacemaker. Alle elektrische auto’s moeten, net als de meeste consumentenelektronica, voldoen aan strikte eisen.

Wilt u voor een specifiek apparaat controleren of deze een storing van uw ICD of pacemaker kan veroorzaken? Op www.stin.nl staat een handige uitgebreide lijst.

Tekst: Yara Hooglugt
Beeld: Djanko

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.