Stilzitten is geen optie

Er valt niet over te twisten: stilzitten veroorzaakt een hoger risico op hart- en vaatziekten. Hoe moeilijk bewegen soms ook kan zijn bij lichamelijke (ouderdoms)kwalen: achter de geraniums zitten is per definitie uit den boze. Personal trainer en lifestylecoach Radmilo Soda legt uit waarom.

Onderzoeken over de hele wereld hebben het door de jaren heen al veelvuldig aangetoond: inactiviteit, oftewel weinig tot niet bewegen, kan negatieve gevolgen hebben voor het hart- en vaatstelsel. Daartegenover staat dat voldoende lichaamsbeweging een preventieve werking kan hebben, schrijven diverse Oxford-onderzoekers: ‘Een actieve levensstijl is een hoeksteen voor de secundaire preventie van hart- en vaatziekten.’ En de Hartstichting stelt: ‘Voldoende bewegen kan de kans op hart- en vaatziekten 20 tot 30% verlagen.

Vicieuze cirkel

Voor patiënten die al kampen met hart- en vaatziekten, is het des te belangrijker om veel tijd en energie te steken in hun (hart)gezondheid. Dat kan soms lastig zijn, juist doordat hartpatiënten regelmatig kampen met fysieke ongemakken. Voor wie al buiten adem is na drie treden de trap op, is het vaak niet aanlokkelijk om eens lekker de sportschool in te duiken. Toch moeten hartpatiënten extra waken voor de vicieuze cirkel die op die manier kan ontstaan, waarschuwt personal trainer en lifestylecoach Radmilo Soda. “Je doet jezelf echt tekort door dan maar stil te blijven zitten.” Dus, ook al is het soms lastig en lijken fysieke beperkingen het misschien onmogelijk te maken om te sporten: doe het toch, luidt het devies.

Gezonde pompfunctie

“Als je regelmatig sport en je spiermassa dus op peil houdt, zorg je voor een betere pompfunctie van het hart”, legt Soda uit. “Zeker wanneer je de benen traint, die, zoals ik al eerder in dit magazine heb genoemd, de aggregaat zijn van je lichaam.” Door te bewegen, zet je de spieren aan het werk en zorg je voor de stimulering van de bloedcirculatie. De hartslag versnelt, de bloedvaten verwijden en het bloed wordt met meer kracht en snelheid rondgepompt. Wanneer het bloed vanuit het hart richting de benen wordt gepompt door de aderen, ontstaat een zwaartekrachtmoment. Het bloed heeft alle ruimte om naar alle cellen in het lichaam te stromen. Dit gebeurt tijdens een moment van spierontspanning.

Spierkracht behouden

Bij spierinspanning wordt het bloed weer teruggepompt richting het hart. Doordat spieren zich tijdens inspanning samentrekken, ook wel spiercontractie genoemd, stuwen zij het bloed omhoog, terug naar het hart. Om te voorkomen dat het bloed weer terugstroomt, zijn de aderen uitgerust met kleppen die zich sluiten wanneer het bloed tegen de zwaartekracht in stroomt. Dit is een essentieel ‘mechanisme’, zegt Soda. “Als de kracht van de kleppen afneemt, gaat de kwaliteit van de bloedcirculatie natuurlijk achteruit. En de kracht van de kleppen neemt af bij afbraak van de spiermassa.” Anders gezegd: wie stilzit en dus spierkracht verliest, loopt het risico dat de gezondheid van het hart- en vaatstelsel ook achteruit gaat. Het resultaat: de fysieke capaciteit van iemand die al niet zo mobiel was, wordt er niet beter op. “Zitten wordt liggen en dan gaat het echt heel hard met de aftakeling. Ik zie het zelf om me heen gebeuren: zonde!”

Veel mogelijk

Aan de bak dus! Zet die kleppen aan het werk. Dat kan al door regelmatig te wandelen, vaker de trap te nemen of fietstochtjes te maken. “Het is belangrijk om zowel het uithoudingsvermogen als de spierkracht te trainen”, zegt Soda. “Om te kunnen blijven presteren in het leven en de pompfunctie in het lichaam goed te houden, moet je je spieren blijven uitdagen. Zet de loopband op de hellingstand, bind een elastiek om de benen voor wat meer weerstand tijdens fitnessoefeningen: het kan echt heel simpel zijn.”

Zittend sporten

Ook voor mensen die minder goed ter been zijn, zijn er tal van mogelijkheden om toch effectief te bewegen. Soda: “Ik begeleid vaak mensen in een rolstoel of mensen met knie- of heupproblemen. Ook voor mensen die niet goed kunnen lopen, zijn er genoeg alternatieven. Pak bijvoorbeeld eens de fiets. Dat kan een reguliere hometrainer zijn, maar ook een stoelfiets die heel laag bij de grond zit. Veel mensen denken: ‘Stom ding, ik merk niets’, maar daar is niets van waar. Je merkt juist enorm veel! Zittend sporten is wel degelijk goed voor de doorbloeding in je lichaam, dus mensen die minder mobiel zijn hoeven zich daar niet door te laten tegenhouden. Het werkt echt!”

Tekst: Yara Hooglugt
Beeld: Radmilo Soda

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.