Patiëntveiligheid in Nederlandse ziekenhuizen verder verbeterd

Steeds vaker wordt bij patiënten die worden opgenomen in het ziekenhuis de medicatie gecontroleerd: in 2012 werd dit bij minder dan de helft gedaan, nu bij vier van de vijf patiënten. Controle bij ontslag vindt bij minder dan de helft van de patiënten plaats. Deze controle is belangrijk, zodat na ontslag naar huis de medicatie op een juiste manier kan worden voortgezet. Ook de naleving van richtlijnen om infecties na een operatie te voorkomen is verbeterd. Door betere behandeling is de sterfte bij ernstige sepsis afgenomen. Op andere punten is nog geen verandering te zien en moeten er extra inspanningen komen. Dit onderzoek laat zien waar de verbetermogelijkheden liggen.

 

Sinds 2008 zetten ziekenhuizen zich in om de patiëntveiligheid te verbeteren door de tien veiligheidsthema's opgenomen in het VMS Veiligheidsprogramma te implementeren en te borgen in de dagelijkse praktijk. Het NIVEL en EMGO+ Instituut VUmc/VU evalueerden de implementatie van deze tien thema's in 2011-2012 voor het eerst. Vier thema's bleken toen achter te lopen op de andere thema's. Deze thema's zijn nu opnieuw geëvalueerd.

 

 

De medicatieverificatie bij opname, dat wil zeggen de controle van alle medicijnen die een patiënt bij opname neemt, is met 39% toegenomen en ligt nu op 82%. De controle van de medicatie bij ontslag is met 25% toegenomen, en ligt nu op 44%. Technische belemmeringen spelen bij ontslag een rol. 

 

De implementatie van de richtlijn voor het klaarmaken en toedienen van risicovolle medicatie is niet veranderd, de controle door een tweede zorgverlener is door beperkte capaciteit niet altijd mogelijk. Barcodetechnologie kan hier deels uitkomst bieden.

De naleving van de richtlijnen om postoperatieve wondinfecties te voorkomen is eveneens sterk gestegen en ligt nu op gemiddeld 73%. In individuele situaties kan het soms nodig zijn om in het belang van patiënten van een richtlijn af te wijken. 

Door een betere behandeling van ernstige sepsis is de geobserveerde ziekenhuissterfte de afgelopen jaren gedaald met 15%. De doelstelling voor dit thema is behaald.

 

 

Om de registratielast in ziekenhuizen te verminderen is het van belang zo veel mogelijk indicatoren automatisch te berekenen. Uit de uitgevoerde EPD Indicator Scan blijkt dat veel ziekenhuizen nog niet in staat zijn die indicatoren automatisch te berekenen. Het blijkt ook dat ziekenhuizen de medicatieveiligheid op verschillende manieren monitoren. Een eenduidige berekening en vergelijking tussen ziekenhuizen is op deze manier dan ook nog niet mogelijk.

 

 

Om de implementatie van de vier veiligheidsthema's verder te bevorderen en de behaalde resultaten te borgen in de prakrijk, zijn per thema verschillende maatregelen nodig. Overkoepelend kan worden gesteld dat voor alle thema's inhoudelijke herziening van de richtlijnen van toepassing is. Dit heeft te maken met het beschikbaar komen van nieuwe inzichten over de effectiviteit van richtlijnen, het feit dat een aantal stappen uit deze richtlijnen inmiddels routine zijn geworden, en door de implementatie van EPD's in Nederlandse ziekenhuizen. Centrale coördinatie is hierbij nodig. De bevindingen uit de EPD Indicator Scan bieden inzicht in welke gegevens benut kunnen worden.

 

 

Het onderzoek maakt deel uit van de Monitor Zorggerelateerde Schade in Nederlandse ziekenhuizen. Per thema is tussen november 2015 en mei 2016 onderzocht in hoeverre de richtlijnen in de VMS praktijkgidsen worden nageleefd. Hierbij is gebruik gemaakt van dossieronderzoek, observaties en interviews. Voor de thema's gericht op infectiepreventie is gebruik gemaakt van de gegevens van de landelijke registratie van NICE (Nationale Intensive Care Evaluatie) en de registraties van het landelijk surveillance netwerk ziekenhuisinfecties PREZIES.