Op reis door Nederlands binnenste buitenland

Iedereen kent wel het plaatsje America in Limburg of Turkeye in Zeeland. Nederland heeft echter nog veel meer ‘binnenste buitenland’. Tal van plaatsen, vooral buurtschappen en afgelegen streken, dragen buitenlandse plaatsnamen. Van Zurich tot Egypte, van Bombay tot Moskou, van Canada tot Willemstad. Binnen één weekend toert u met de auto de wereld rond. Dat levert niet alleen bijzondere foto’s van plaatsnaamborden op, maar u leert Nederland ook op een heel andere manier kennen. O ja, een gehucht dat Nederland heet, bestaat ook!

Boeddhistische tempel in de wei

Zin in ‘Grikelân en Turkije’, maar hoeft het voor u niet zo warm te zijn? Dan zit u bij Aldtsjerk, schuin boven Leeuwarden, helemaal goed. Een natuurgebied met deze landsnamen behoorde ooit toe aan een adellijke familie die met het geld dat ze aan Griekse en Turkse staatsobligaties hadden verdiend, hier goed investeerde in hakhoutbosjes. Vandaar die zonnige namen. Of het nog zonniger wordt in het noordelijker gelegen buurtschap Elba is de vraag. U herinnert zich Elba waarschijnlijk van de geschiedenisles. Napoleon werd in 1814 naar dit Italiaanse eiland verbannen. Voelt het leven in het Friese Elba als het leven in een verbanningsoord? Heet het plaatsje daarom zo? Niemand weet het, maar u kunt allicht even sfeer gaan proeven.

Zeer opmerkelijk in deze contreien is de Tibetaans boeddhistische stoepa waarvan de gouden spits boven de Friese weilanden nabij Hantum uitpriemt. Het maakt onderdeel uit van het kloostercomplex Karma Deleg Chö Phel Ling, compleet met tempel en gebedsmolens. Boeddhisten van overal komen er op retraite, op zondag is het open voor passanten. Friesland kent weliswaar geen plaatsnaam die ermee verband houdt, maar zo tussen de koeien is het te leuk om over te slaan.

Bent u graag op wereldreis, maar vindt u Elba net iets te ver om? Dan is Egypte ten zuidoosten van Grikelân en Turkije vast meer voor u. Net als op andere plekken in Nederland die Egypte heten, woonden hier ooit zigeuners (Roma). Ze zeiden zelf vaak dat ze uit Egypte kwamen. Geen wonder dat de Engelsen hen gypsies gingen noemen. Raadselachtiger is waarom de nabije polder annex buurtschap Bombay heten. De Indiase plaatsnaam Bombay komt van het Portugese Bom Bahia dat Goede Baai betekent. Fries Bombay ligt nabij de Lauwers, dat nu weliswaar een beekje is, maar vroeger een zeearm die via de Lauwerszee in verbinding stond met de Waddenzee. Wellicht was het er ooit goed toeven voor scheepjes?

Et liekt daor wel Frankriek

Wie vanaf Bombay een stuk verder zuidoostwaarts zakt, zit in Amerika. Er zijn vele buurtschappen door heel Nederland met die naam. Vaak ging het om onontgonnen, wat onherbergzaam gebied dat pioniers nog op de natuur moesten veroveren. Net zoals dat in het ‘echte’ Amerika het geval was. Weer meer zuidwestwaarts staat u plots in Petersburg, zogenaamd Rusland dus, de vroegere aartsvijand van Amerika. Het 18e-eeuwse buurtschap heeft echter niets met het oude tsarenrijk te maken. Het werd simpelweg vernoemd naar ene Peter of Pieter die er neerstreek. Aan de overkant van de turfvaart ligt wel het gehucht Moskou. Ooit had een boer zijn boerderij Moscou genoemd, met een knipoog naar Petersburg. Later heette de hele buurtgemeenschap zo. Er ontstond nooit oorlog tussen Amerika en de ‘Russische’ Petersburg en Moskou, maar in het zuidelijker Frankrijk was het lange tijd minder rustig. De bewoners maakten er regelmatig onderling ruzie. In de volksmond werden ze daarom vergeleken met de Franse keizer Napoleon die iedereen de oorlog verklaarde: ‘Et liekt daor wel Frankriek.’ Zo kwam Frankrijk aan zijn naam.

De gemoederen bedaren gegarandeerd weer in Canada, ten oosten van Frankrijk. Aan de overzijde van zijn Canadameer (officieel: Kannedemeer), een voormalige zandafgraving, rijzen naaldbossen op. Een mens maakt hier vanzelf associaties met de uitgestrekte natuur van Canada.

In theorie wordt het een stuk tropischer in Willemstad, een buurtje ten noorden van Appelscha. Anders dan elders heeft het Friese Willemstad niets met het koninklijk huis van doen. Willem de Wilde was simpelweg een van de eerste bewoners hier. De oranje letters van het  plaatsnaambord van Nederland lijken wél te verwijzen naar de Oranjes. Het plaatsje met deze unieke naam in de Kop van Overijssel kent slechts 26 inwoners. Ze hadden zo regelmatig te stellen met dieven van hun populaire bord, dat ze er nu extra stevige schroeven op hebben gezet. Nederland is even rijden vanaf Willemstad, maar het is wel dé plek om een wereldreis te beëindigen. U bent weer thuis in eigen land!

Na de tocht door Friesland het wereldreisvirus te pakken gekregen? Doet u dan ook Groningen eens! Plaatsen als Bethlehem, Polen, de ‘Pisa van het Noorden’ (Bedum) met zijn ‘Schaiftoren’, Denemarken, Spitsbergen en Napels zijn de expeditie waard. Voor alle provincies doet u nog veel meer fantastische inspiratie op in de boeken Fietsen rond de wereld in Nederland, deel 1 (Noord-Nederland) en deel 2 (Zuid-Nederland) van Flip van Doorn en Piet Hermans. Alleen nog in de (online) ramsjverkoop verkrijgbaar, maar ook in vele bibliotheken te raadplegen. Met uiterst gedetailleerd kaartmateriaal, óók nuttig voor automobilisten.