Microvasculaire chirurgie

Bij complexe, risicovolle operaties is goede samenwerking essentieel, vindt neurochirurg Victor Volovici. Hij is één van de initiatiefnemers van het internationale centrum voor microvasculaire chirugie dat in september opende in het Erasmus MC.

Neurochirurgen, vaatchirurgen, oogartsen, kno-artsen, plastisch chirurgen en andere specialisten slaan de handen ineen om samen te zorgen dat patiënten voor ingewikkelde ingrepen in de beste handen zijn. Het centrum voor microvasculaire chirurgie richt zich op complexe operaties aan de kleinste bloedvaten in het lichaam.

Een voorbeeld van zo’n ingreep is het verwijderen van een AVM (arterioveneuze malformatie). Dit is een aandoening waarbij kortsluiting ontstaat tussen de slagaders en aders, doordat het vaatstelsel niet goed is aangelegd. “AVM-operaties zijn één van de meest complexe disciplines binnen de neurochirurgie, aangezien één millimeter te ver naar links of rechts kan zorgen voor een fatale bloeding, of blijvende hersenschade”, legt dr. Volovici uit. “Om het risico zo laag mogelijk te houden, is het van belang dat chirurgen goed kunnen trainen en de operatie regelmatig uitvoeren. Dat is lastig, aangezien het om een zeldzame aandoening gaat. Met ons centrum bundelen we niet alleen onze kennis en expertise binnen het ziekenhuis, maar werken we samen met andere chirurgen wereldwijd.”

Naast de AVM-ingreep gaat het bijvoorbeeld ook om complexe aneurysma’s en vaattumoren. Ook vaatafwijkingen bij kinderen zijn complex, aangezien hun brein en vaatstelsel nog in ontwikkeling is. In het Erasmus MC vinden jaarlijks veel van dergelijke hoog-risico-ingrepen plaats en het academisch ziekenhuis vindt het belangrijk deze expertise te delen. “Binnen Europa zijn wij hét trainingscentrum voor microchirurgie”, zegt Volovici. “We geven al zo’n tien jaar cursussen voor complexe ingrepen en hebben mooie faciliteiten om chirurgen in opleiding te trainen. Dit gaan we nu uitbreiden, zodat meer artsen uit het buitenland bij ons komen kijken. Ook gaan we af en toe naar buitenlandse centra die ook veel complexe ingrepen doen om daar les te geven of mee te helpen bij een operatie. Met de nieuwe technologieën worden dit soort operaties in de toekomst alleen nog maar complexer, dus het is belangrijk om de nieuwe generatie chirurgen hierop voor te bereiden door hun training beter te maken.”

Andersom leren de artsen uit het Erasmus MC ook van internationale experts. “Soms heb je een patiënt met een probleem dat zo ingewikkeld is en zo weinig voorkomt, dat je in alle grote centra van de wereld moet vragen of iemand dit al eens heeft gezien”, legt Volovici uit. “Je hebt de kennis van alle specialisten samen nodig om tot het beste resultaat te komen.”

De dokter komt mee

Er is binnen het centrum een kleine capaciteit om mensen uit buitenlandse ziekenhuizen te behandelen. “De voorwaarde is dat de dokter zelf meekomt”, zegt Volovici. “Onze kern blijft om zo veel mogelijk patiënten uit eigen land te helpen, dus het is niet de bedoeling dat iedereen naar Rotterdam komt. Door chirurgen mee te laten kijken bij de ingreep op hun eigen patiënt, leren zij hoe ze in de toekomst zelf zo’n operatie beter kunnen uitvoeren.”

Een belangrijk doel waar Volovici zich voor inzet is een nieuwe manier van samenwerken. “Vroeger was het vaak zo dat de arts met de meeste ervaring zo’n complexe ingreep deed en dat jongere artsen hooguit mochten meekijken, maar dat is hartstikke ouderwets. Voor complexe ingrepen is er immers vaak een breed palet aan mogelijkheden: de oudere arts is meer ervaren in de ene techniek, de jongere arts heeft een andere ingreep misschien vaker gedaan. Binnen het centrum willen we daarom de hiërarchie vlakmaken: jonge en oudere experts gaan als gelijken samenwerken. De toekomst is volgens mij dat je samen bekijkt wat de beste optie is en de operatie vervolgens samen uitvoert, zodat je tijdens de – vaak langdurige – ingreep twee paar geconcentreerde ogen hebt. Ik kan het nog niet met cijfers onderbouwen, maar we gaan onderzoeken wat de uitkomst van zo’n equal partnership is. Mijn overtuiging is dat dit beter is voor de patiënt.”

De juiste voorlichting

Volovici benadrukt dat patiënten met complexe aandoeningen ook in het Erasmus MC terechtkunnen voor alleen advies. “Ik hoor helaas regelmatig van patiënten dat ze in een ander ziekenhuis, dat zelf weinig van deze complexe operaties uitvoert, advies krijgen om een bepaalde ingreep niet te doen wegens het hoge risico. Dat vind ik jammer, want elk ziekenhuis heeft een andere expertise en het zou mooi zijn als ze in het geval van deze complexe aandoeningen naar ons doorverwijzen. Het doel is helemaal niet dat ze per se bij ons geopereerd moeten worden, ik trek zelf bijvoorbeeld regelmatig twee uur uit om alleen maar met iemand te praten, zonder dat dit leidt tot een behandeling. Het gaat erom dat de patiënt alle behandelopties duidelijk krijgt uitgelegd, zodat hij of zij uiteindelijk zélf een keuze kan maken.”

Het nieuwe centrum zal zich dus toeleggen op het verbreden van de kennis en vaardigheden en het concentreren van deze complexe zorg. Daarnaast zal op termijn meer onderzoek worden gedaan naar nieuwe opleidings- en operatietechnieken. Op de lange termijn zal dit het slagingspercentage van complexe ingrepen verbeteren. “De risico’s van dergelijke operaties zijn al hoog, dus het zal een flinke klus worden om dat omlaag te brengen”, geeft Volovici toe. “Maar door goed samen te werken, van elkaar te leren en patiënten goed voor te lichten, kunnen we zeker veel verder komen.”

Voor meer informatie, kijk op neurovasculair.nl

Tekst: Marion van Es
Foto: Victor Volovici | © Fotografie Esther Morren

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine