Meld je aan als reanimatie vrijwilliger!

Bij een hartstilstand is snel schakelen dringend noodzakelijk. Wachten tot de ambulance er is, kan net iets te lang duren. Dat maakt de snelle komst van bijvoorbeeld buren of mensen die vlakbij wonen, levensreddend. “Burgerhulpverleners maken de kans op overleven van een hartstilstand twee keer zo groot!”, vertelt cardioloog in opleiding Jerremy Weerts van het academisch ziekenhuis in Maastricht, het Maastricht UMC+.

Wekelijks krijgen zo’n driehonderd mensen buiten het ziekenhuis een hartstilstand. Een op vier overleven dit. Zonder reanimatie overlijd je binnen tien minuten. Weerts is reanimatie-instructeur en ambassadeur voor reanimatieonderwijs. Alle reden om hem te spreken, kortom. “Het enige wat je fout kunt doen, is niets doen.”

Netwerk

Er bestaat een landelijk netwerk, HartslagNu, met een eigen website en een app die vrijwilligers op het kritieke moment alarmeert om snel hulp te verlenen in hun directe omgeving. “HartslagNu maakt direct duidelijk wie zich waar kan aanmelden als de nood aan de man is”, legt Weerts uit. “HartslagNu is een landelijk netwerk van vrijwilligers die snel kunnen reanimeren wanneer iemand in de buurt een hartstilstand krijgt. Zodra iemand 112 belt, dan krijgen vrijwilligers in de buurt een oproep om naar een bepaald adres te gaan, waar gereanimeerd moet worden. Je kunt ervoor kiezen via de app of per sms gealarmeerd te worden. Je kunt instellen, wanneer je niet wilt worden opgeroepen, bijvoorbeeld ’s nachts. Ook kun je je AED aanmelden, zodat deze snel gevonden kan worden als dat nodig is.”

Hartstilstand

“Een hartstilstand kan zich voordoen zowel binnen als buiten het ziekenhuis”, legt hij uit. “Gebeurt het binnen het ziekenhuis, dan ken ik de patiënt in de meeste gevallen en zijn we snel met een heel team van professionele hulpverleners paraat. Buiten het ziekenhuis ligt dat anders. Van die patiënt is nagenoeg niets bekend. Het enige wat je dan als hulpverlener hebt zijn je handen, je mond en de telefoon. Het is dan belangrijk om met anderen goed te communiceren om het slachtoffer zo goed mogelijk te helpen.”

Indrukwekkend

“Juist dat maakt het indrukwekkend om mee te maken, juist bij anderen, bij mensen thuis. Dan voel ik ook geen arts – patiënt relatie. Ik probeer dan gewoon iemand te helpen. Ik ervaar het als binnentreden in iemands persoonlijke ruimte, maar dat vormt geen drempel. De context voelt wel echt anders dan wanneer je als team bezig bent in een ziekenhuis.”

“Als je in een woning iemand reanimeert, heb je denk ik ook meer verwerkingstijd achteraf nodig. Het gebeuren laat een diepe indruk na. Het ligt er ook aan wat voor iemand je helpt. Het gebeurt allemaal snel. Je krijgt een alarm via je telefoon, trekt je schoenen aan en gaat zo snel als mogelijk naar de locatie. Daar zie je pas wat de situatie is, en ga je snel over op actie. Naderhand blijven indrukken achter. Voor mijzelf vergelijk ik dan toch een jong slachtoffer met mij en mijn partner, waarbij ik bij oudere slachtoffers achteraf ook denk aan mijn eigen ouders of andere familieleden. Dat grijpt me door de context bij iemand thuis dan nog meer aan dan wanneer ik in het ziekenhuis iemand moet helpen.”

Cursus

“Gelukkig zijn er steeds meer mensen die zich opgeven als burgerhulpverlener (reanimatievrijwilliger). Zij hebben eerst een cursus reanimeren gevolgd . Dat is nodig, want dan weet je beter wat je moet doen. Mensen die niet kunnen reanimeren, weten zich doorgaans geen raad, en raken sneller in paniek. Maar ook zij kunnen nuttige dingen doen, zoals anderen alarmeren, of de deuren opendoen voor de ambulance, de weg voor de ambulancemedewerkers vrij maken, dat soort dingen. Overigens is het tegenwoordig zo, dat de meldkamer mensen telefonisch helpt met reanimeren. Ook als je het nog nooit hebt geleerd. Je moet dan de telefoon op luidspreker zetten, en de instructies van de meldkamer volgen.”

Verwerking

Het is altijd beter om de cursus gevolgd te hebben. “Als je weet wat te doen, en je kunt snel bij de patiënt zijn, dan verdubbelt de kans op overleven. Reanimatie lukt zeker niet altijd, maar als we niks doen lukt het zeker niet. Via HartslagNu kunnen burgerhulpverleners hulp krijgen bij het verwerken van een reanimatie, ongeacht de uitkomst. Mensen zullen je dan bellen zodat je je hart kunt luchten. We willen de drempel zo laag mogelijk houden, zowel voor als na een reanimatie. Dat maakt training dus ook zo belangrijk, zodat je snel kunt handelen en niet hoeft te twijfelen, direct weet wat te doen.”

Penning

Soms willen mensen niet gereanimeerd worden. Weerts raadt hulpverleners echter aan altijd met reanimeren te beginnen. Zodra de AED eraan te pas komt en er schokken moeten worden gegeven, wordt het bovenlijf ontkleed. “Dan zie je of iemand een niet-reanimeren penning heeft en kun je nog altijd beslissen wat te doen. Maar ga niet eerst naar zo’n penning zoeken, dat kost teveel tijd.”

“Je hoeft als burger niet te stoppen”, benadrukt Weerts. “Je moet ook rekening houden met de familieleden van het slachtoffer om je heen. Stoppen kan betekenen dat je de schuld ervaart dat iemand overleden is. Dat kan zwaar aanvoelen en hoef je jezelf niet aan te doen, ook als iemand een niet-reanimeren penning draagt. Door het ambulance personeel zal dan waarschijnlijk wel beslist worden om te stoppen met reanimeren. Bovendien: het merendeel van de mensen wil wél gereanimeerd worden.

Schaamte

Er heerst de vraag of borstschaamte een rol speelt bij reanimatie: bij het gebruik van een AED moet de borstkas ontbloot worden, ook bij vrouwen. “In mijn ervaring ervaren de meeste mensen geen drempel om AED-plakkers op de borstkas van vrouwen te bevestigen. Je begint immers met hartmassage als de patiënt de kleren nog aan heeft. Tegen de tijd dat een AED nodig is, ben je al bezig en denk je niet te veel na over het ontkleden van iemands bovenlijf. Je bent dan vooral bezig om iemands leven te redden. De meest belangrijke uitzondering hierop is als je eigen veiligheid in gevaar komt. Je eigen veiligheid komt eerst, dan de veiligheid van het slachtoffer.”

Beademen

Weerts wijst er verder op dat beademen nog steeds voorschrift is. “Dat was tijdens corona niet langer verplicht om te voorkomen dat iemand de adem van de ander binnen kreeg en besmet kon raken. Een borstcompressie zorgt dat de bloedsomloop op gang blijft, maar dan wordt te weinig zuurstof gecirculeerd. Daarvoor is echt ook beademen nodig.”

Hartpatiënten Nederland vind het belangrijk dat meer mensen zich bij de burgerhulpverlening aansluiten. Elke seconde telt bij een reanimatie!

Cursus volgen? Klik hier

Tekst: Henri Haenen
Foto: Jeremy Weerts

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.