Marsmannen en venusvrouwen?

In de media wordt regelmatig gemeld dat vrouwen bij een hartinfarct ‘andere klachten’ hebben dan mannen. Zo zouden mannen ‘typische’ klachten hebben, zoals een drukkende pijn op de borst, die uitstraalt naar de linkerarm en/of kaak en gepaard gaat met zweten en grauw worden. Vrouwen zouden juist ‘atypische’ klachten hebben, zoals misselijkheid, braken, kortademigheid, duizeligheid en extreme vermoeidheid. In de praktijk is het helaas niet zo simpel. Zo hebben zowel mannen als vrouwen met een dreigend hartinfarct regelmatig (>30%) helemaal geen symptomen van pijn op de borst. En rapporteren vrouwen in vergelijking met mannen in sommige onderzoeken weliswaar wat vaker moeheid, kortademigheid of misselijkheid, maar hebben in andere onderzoeken juist mannen vaker atypische klachten.

Als ik dit probeer te begrijpen denk ik terug aan de colleges psychologie, waarin werd verteld over verschillende persoonlijkheden en over de beleving van klachten en hoe die tussen mensen, tussen geslachten en bijvoorbeeld ook tussen bepaalde culturen flink kunnen verschillen. In Afrika heb ik dit destijds aan den lijve ervaren. Bij overlijden van familieleden zag ik Masai-vrouwen gillend op de grond liggen kronkelen, waarbij ze zichzelf letterlijk de haren uit het hoofd trokken, terwijl de mannen onbewogen met elkaar stonden te praten (meestal over de verdeling van de koeien, vrouwen en kinderen van de overleden eigenaar).

Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt die (niet woke) inzichten: er zijn verschillen tussen mensen, tussen culturen en ook, tussen geslachten. Mannen zijn gemiddeld genomen niet precies hetzelfde als vrouwen, niet qua anatomie, niet qua persoonlijkheid. En die verschillen hebben belangrijke (evolutionaire) voordelen (en oorzaken) die daarmee diezelfde verschillen verklaren. Natuurlijk is er ook overlap, maar er is ontegenzeggelijk ook verschil.

Qua anatomie is er vooral veel overlap: anatomisch zijn er, behoudens het formaat, eigenlijk geen verschillen tussen een mannen- en een vrouwenhart. Ook qua psyche is er vooral veel overlap, maar zijn er ook duidelijke (statistisch aantoonbare) verschillen. Dat ligt op vlakken van bijvoorbeeld zorgzaamheid, gevoelsbeleving, gevoelsexpressie en communicatie. Vanuit dat perspectief zijn de verschillen in symptomen rondom een hartinfarct op verschillende manieren te verklaren. Vrouwen zouden oprecht andere klachten kunnen hebben, maar zoals gezegd: de onderzoeken op dat gebied zijn tegenstrijdig. Ook het verschil in beleving van klachten, alsmede de communicatie erover zou een zeer goede verklaring voor de ge-‘objectiveerde’ verschillen in klachten kunnen zijn. Om diezelfde reden wordt daarom door veel van mijn collega’s het fenomeen vrouwenhart ook als minder relevant gezien: er zijn immers net zo goed mannen met atypische klachten die bovendien moeite hebben om hun klachten ‘typisch’ onder woorden te brengen. Ofwel: mannen met een ‘vrouwenhart’.

Remko Kuipers

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.