Huisarts spreekt schande over vergoeding peperduur cholesterolmedicijn

Ondanks absurd hoge kosten en een volstrekt ontbreken van ieder bewijs van effectiviteit worden sinds 1 april 2016 de cholesterolverlagende Repatha-injecties vergoed vanuit het basispakket. Dat schrijft huisarts Hans van der Linde uit Capelle aan de IJssel. Hij spreekt er schande van. Het middel is honderden keren duurder dan een gewone statine. De  wetenschappelijke pressiegroep die het middel aanbeval, was grotendeels samengesteld uit mensen die sterke banden hebben met de grote farmaceutische multinationals.

Huisarts Hans van der Linde

Het gaat om peperdure PCKS9-remmers. Die zouden bedoeld zijn voor mensen die statines niet kunnen verdragen wegens de bijwerkingen. Het prijsverschil is ten hemel tergend: waar voor een statine 23 euro moet worden betaald, kost het nieuwe medicijn ongeveer 5100 euro per jaar per patiënt, blijkt uit een publicatie in februari van het British Medical Journal (BMJ). ‘De beslissing om over te gaan tot vergoeding is gebaseerd op een consensus van de European Atherosclerosis Society (EAS)’, aldus dokter Van der Linde. ‘De EAS staat sterk onder invloed van de farmaceutische industrie, om niet te zeggen dat zij erdoor wordt gedomineerd. Volgens de website van de EAS zijn vijf van de acht leden van het Executive Committee als consultant verbonden aan één of meer bedrijven die cholesterolverlagers produceren.’

Van der Linde concludeert dat de consensus inhoudelijk werd bepaald door belangenverstrengelde artsen en wetenschappers. ‘Op grond van die consensus verspillen wij nu miljoenen aan een niet van gevaar ontbloot middel met onbewezen effectiviteit’, aldus de huisarts. Het middel is niet bewezen veilig op lange termijn.

Cholesterolverlagers komen op de markt als ze cholesterol in het bloed kunnen verlagen. Antidiabetica komen op de markt als ze glucose in het bloed kunnen verlagen en antihypertensiva komen op de markt als ze de bloeddruk kunnen verlagen. ‘Of je er langer door leeft of eerder door sterft is dan nog een Russische roulette met de loop gericht op de patiënt’, weet Van der Linde. ‘Zo stierven alleen al 47.000 mensen aan hartinfarcten door het in 2010 weer van de markt gehaalde antidiabeticum Avandia.’

‘Voor de nieuwe peperdure, cholesterolverlagende Repatha-injecties geldt precies hetzelfde. Er is geen begin van een bewijs dat mensen er langer of korter door leven. Ook niet de mensen met familiaire hypercholesterolemie, die in verreweg de meeste gevallen een hoge leeftijd bereiken met schone bloedvaten.’

Niet alleen huisarts Van der Linde is uitermate kritisch, datzelfde geldt voor het British Medical Journal van februari. ‘Hoe objectief waren de aanbevelingen van een consensuspanel om dure PCKS9-remmers voor te schrijven aan patiënten die bijwerkingen ondervinden van statines?’, vraagt het gerenommeerde vaktijdschrift zich af. Medewerker Nigel Hawkins van het blad brengt verslag uit van relaties met de farmaceutische industrie: ‘Als goedkope en effectieve medicijnen beschikbaar zijn, wie heeft dan nog behoefte aan dure en onbewezen effectieve middelen? Voor dat probleem staan de producenten van de intensief gepromote PCSK-remmers, die beter dan statines cardiovasculaire dood zouden moeten voorkomen tegen ruwweg 300 maal hogere kosten’, rekent Hawkins ons voor.

‘Een strategie daarbij is het aandikken van de bijwerkingen van statines. Hoewel onderzoek laat zien dat ernstige bijwerkingen weinig voorkomen, klagen veel statinegebruikers over spierpijn. Als artsen en de gezondheidszorg nu overtuigd kunnen worden dat die patiënten een ‘statine-intolerantie’ hebben en behandeld moeten worden met PCSK9-remmers, zal de afzet toenemen.’ Kortom: als je de dokter zo gek krijgt dat die de peperdure medicijn en als alternatief voorschotelt, zit de producent gebeiteld.

‘Amgen, Eli Lilley, Pfizer en Sanofi Regeneron, vier bedrijven die geïnvesteerd hebben in PCSK9-remmers, moeten dan ook ingenomen zijn geweest met de conclusies van een consensuspanel als richtsnoer voor de beste behandeling van patiënten met spiersymptomen van statines.’

Het panel werd ingesteld door de European Atherosclerosis Society (EAS), ‘een club die sterk onder invloed staat van de farmaceutische industrie’, aldus Van der Linde. In februari 2015 publiceerde het panel zijn conclusies in de European Heart Journal. Volgens het panel moet worden overwogen om patiënten met drie of meer statines die spiersymptomen (SAMS: statins associated muscle symptoms) hebben, te verwijzen naar een specialist. Het panel concludeert: ‘Door herkenning van SAMS te koppelen aan een gestructureerde aanpak verwacht het panel dat personen met klinisch relevante SAMS  alternatieve en/of nieuwe therapeutische regimes aangeboden zullen krijgen die het cardiovasculaire risico bevredigend kunnen aanpakken’.

Maar, en daar zit de angel: ‘Het panel waarvan de conclusies wijd verbreid gelezen zijn, werd ondersteund door subsidies van de vier genoemde bedrijven en van AstraZeneca, Esperion en Merck. Van de 26 auteurs verklaarden er 20 conflicterende belangen te hebben met Sanofi-Regeneron, 16 met Amgen, 14 met Pfizer en 7 met Lilly. Voorts bevestigden 18 auteurs belangenverstrengelingen te hebben met Merck, die als fabrikant van ezetimibe, een ander cholesterolverlagend middel, zal verdienen aan statine-intolerantie.’

Wiens brood men eet, diens woord men spreekt, kortom.  Amerikaanse analist Geoffrey Porges van de investeringsbank Leerink in Boston omschreef Amgen’s evolucumab en Sanof-Regeneron’s alirocumab als ‘Bijna, zo niet de grootste, verspilling van ontwikkelings- en commerciële investeringen in de recente geschiedenis’.