Hoe pak je je leven na een zware operatie weer op?

Ook in dit magazine praten we weer met hartchirurg Ehsan Natour en met een patiënt die net een levensreddende operatie achter de rug heeft. Dit keer Chermaine Kwant die na een dubbele longtransplantatie en een reanimatie haar leven weer oppakte. Hoe deed zij dat? Wat kunnen we van haar leren? En welke adviezen geeft Ehsan bij het oppakken van de levensdraad?[1]  Levenscrises verlopen volgens een curve die je kunt uittekenen, wat ook in Ehsans boek beschreven staat.

“Alles draait om een goede voorbereiding, een goede begeleiding en goede communicatie voor en na de operatie”, benadrukt Natour. Verbinding en communicatie leiden tot vertrouwen en dat is uiteindelijk wat nodig is om gezamenlijk tot een goed resultaat voor alle betrokkenen te komen.”

“Chermaine heeft het gehaald, en wist daarna haar leven positief op te pakken. Ik was destijds betrokken bij het team voor haar transplantatie. Dit artikel gaat over het belang van de omgeving van de patiënt. Als je deze reis maakt voel je je eenzaam en machteloos. Om niet in de put te zinken heb je steun van arts, verpleegkundigen en familie hard nodig. Familieleden zouden de patiënt kunnen omhelzen als hij of zij het moeilijk heeft, maar dat gebeurt vaak niet. Doen we dat wel, dan mobiliseert de patiënt veel van zijn innerlijke veerkracht. Dat bevordert een snelle genezing.”

“Laat de ander voelen: ik ben er, je bent niet alleen. Dat is echt heel belangrijk, en geldt zowel voor de familie en de dierbaren, maar zeker ook voor arts en verplegend personeel. Je wil als patiënt in de nood gezien worden. Ik kan als chirurg een patiënt repareren, maar om te herstellen heeft de mens veerkracht nodig. Door er voor de patiënt te zijn, hem of haar aandacht te geven, te luisteren, vast te houden, kun je die veerkracht mobiliseren. Het is wetenschappelijk bewezen dat het dan beter met de patiënt gaat. De arts die zo met de patiënt omgaat, profiteert op gezondheidsvlak, ook dat is wetenschappelijk bewezen. Door aandacht voor de mens achter de patiënt te hebben, kan de arts een beter behandelconcept opstellen. Ook mij doet het goed als mijn patiënt sneller herstelt. Het gaat om win-win-situaties. Als arts en zorgmedewerkers de patiënt oprechte aandacht geven behalen wij een genezend effect (Hawthorne-effect) en alle betrokkenen winnen: patiënt, arts en verplegers, ziekenhuis en zelfs zorgverzekeraars.”

De rol van de naasten van de patiënt is heel erg belangrijk, benadrukt Ehsan. “Nog belangrijker zelfs dan de medicijnen die we geven. We hebben het hier over het meest fragiele moment in iemands leven. Juist hier moeten we veel werk doen. De patiënt moet weten niet alleen te zijn, en zich vooral omringd weten door liefdevolle aandacht van partner en familie. Dat betekent voor de behandelaars: veel energie in naasten steken. Vergelijk het met een kind, dat je aan de hand moet nemen bij het leren lopen. De patiënt is als het kindje dat veel aandacht nodig heeft, liefst van je dierbaren. Als dat gestoord is, lukt het niet. Dan ben je alleen en dat is gevaarlijk. Dan wordt je leven zinloos, dan ga je opgeven.”

“Sommige mensen geven het op, willen niet meer vechten, accepteren in hun gedachten de dood. Maar als het bijna zover is, worden ze toch bang, en willen ze dat niet. Dan gaan ze er alles aan doen om niet dood te gaan. Dan moeten we onze innerlijke veerkracht mobiliseren.  Antropoloog en coach Janine Schimmelpenninck schreef er een goed boek over, Natural Skills.[2]  Daar komen we in een volgend magazine nog op terug.”

“Na de operatie is er vaak opluchting, maar dan is het nog niet voorbij. Het vraagt nog steeds veel werk om de weg omhoog af te leggen. Vergelijk het proces daarna met Max Verstappen. Een eerste plek behalen is leuk, maar om die plek te behouden is een stuk moeilijker. Ook hij wordt omringd door een team. Een patiënt heeft met veel dingen te maken: de aard van zijn of haar ziekte, de bijwerkingen van de medicijnen die ingrijpend kunnen zijn en zorgen baren, de vraag of de ziekte weer terugkomt – dat alles vraagt om voortdurende begeleiding, ook als de patiënt uit het ziekenhuis is ontslagen.”

Ehsan wijst erop, dat je moet leren vasthouden wat je bereikt hebt na de operatie. “Dat begint met afvallen, bijvoorbeeld. De kunst is dat gewicht te behouden. Eetgewoonten veranderen om je gewicht op een gezond peil te houden. Dat is lastig. Het is makkelijker om terug te vallen in oud eetgedrag, zeker met alle verleidingen om ons heen. Opgeven is makkelijker, net zoals niets doen makkelijker is. Niet opgeven vereist een bepaald bewustzijn, en vooral een liefdevolle en begripvolle omgeving. Het bewustzijn dat dingen veranderen, zonder dat je het wilt of erom gevraagd hebt. Dat betekent leren omgaan met kwetsbaarheid, emoties, vragen en twijfels. Om vervolgens de eigen veerkracht te (her)ontdekken. Ik zie het als mijn plicht als arts om mensen bij dat proces te helpen. Aanwezig zijn, vragen stellen, luisteren. Daarbij vraag ik ook hoe het met naasten is, omdat de crisis ook op hen impact heeft. Het lot maakt geen onderscheid tussen mensen. Iedereen kan aan de beurt komen. Dan schrikken mensen, ze zijn verbijsterd, verward. Dat kan spanningen opleveren. Geef ze dan de liefdevolle zorg en aandacht die hun veerkracht voedt.”

Meer informatie via www.stilgezet.nl

[1] Zoals beschreven in Natours boek “Als het leven stilstaat”, verkrijgbaar via boekhandel, bol.com, bruna.nl of via ons. Een aanrader!

[2] https://naturalskills.nl/index.php/boek/