Het ontstaan van de pacemaker ‘Foutje’: miljoenen gered…

Het ontstaan van de pacemaker ‘Foutje’: miljoenen gered…

De Amerikaanse ingenieur Wilson Greatbatch (1919-2011) was van oudsher een knutselaar. Dat zat ín hem. Als kind al was hij voortdurend bezig ‘dingetjes’ in en uit elkaar te halen. Altíjd was de jongen te vinden in het schuurtje achter zijn ouderlijk huis in Buffalo.

Uiteindelijk zou dít talent de rode draad in het leven van Greatbatch worden: uitvindingen doen, toepassingen verbeteren en met vernieuwende gedachten totaal onverwachte wegen inslaan.

Want Wilson Greatbatch (hij stierf enkele weken voor dat hij 92 zou worden) zal in de medische geschiedenis worden herinnerd als medebedenker van de ‘implanteerbare’ pacemaker. Daarover is discussie, want zijn vinding was te groot voor implantatie in de menselijke borstkas, al bedacht hij wel het principe. Anderen claimen ook deze belangrijke vinding, waarmee miljoenen mensen al zijn of nog worden gered.

In de jaren twintig van de vorige eeuw was de radio-ontvanger een tot de verbeelding sprekende nieuwe ontwikkeling. ‘Hoe kan het toch…’, vroegen velen zich af, ‘dat die onzichtbare radiogolven dwars door muren gaan en uiteindelijk muziek en stemmen overbrengen?’ Wilson Greatbatch, toen nog een tiener, wilde het naadje van de kous weten. ‘Er gebeurde iets wat je niet kon zien of voelen’, zou hij later zeggen. ‘Ik moest en zou het weten…’

Niet lang daarna ontwarde hij dan ook het ‘radiomysterie’, fabriceerde zijn eigen ontvanger voor de korte golf en hoorde al snel menselijke stemmen: helemaal uit Engeland. Op slag was ‘little Wilson’ radiofanaat, kreeg een zendvergunning en werd lid van de zeeverkenners. Eenmaal in militaire dienst diende hij bij de Amerikaanse marine als radiotechnicus op scheepskon-vooien, juist toen de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken.

Na de oorlog trouwde Greatbatch zijn grote jeugdliefde; al snel kwamen er kinderen. Om zijn jonge gezin te onderhouden nam hij een baantje aan als telefoonmonteur, maar gelukkig daarin was hij niet. Meer passend bij zijn intellect was een universitaire studie elektrotechniek; hij behaalde uiteindelijk zijn mastergraad. Maar een vetpot werd het niet. Via de universiteit kwam hij begin jaren vijftig aan de slag op een boerderij met proefdieren. Daar controleerde hij meetinstrumenten voor het registreren van hartslag, bloeddruk en hersenactiviteit bij schapen en geiten.

Op de farm ontmoette hij twee chirurgen die hem, in zijn middagpauze, vertelden van een hartprobleem. Tot hun verwondering doorgrondde hij onmiddellijk het levensbedreigende euvel: elektrische impulsen die niet van de ene in de andere hartkamer konden komen, dat was dus een signaalblokkade! Als radio- en telefoonman was dat voor hem ‘appeltje-eitje’.

In het schuurtje uit zijn jeugd, sloeg hij aan het experimenteren. Bij het bouwen van een hartslag-registratiekast ging er iets mis: hij pakte een verkeerde weerstand beet en kreeg een korte stroomstoot. Dagblad Trouw schreef in 2011, daags na de dood van Greatbatch: ‘Het circuit gaf een stroomstootje van 1,8 milliseconden, stopte een seconde en gaf vervolgens weer een korte puls. Het leek wel de hartslag zelf. Greatbatch staarde vol ongeloof naar zijn bouwsel. Dit was de oplossing voor een onregelmatig hart, besefte hij.’

Het principe van de pacemaker was een feit. Anderen die ook de inwendige pacemaker claimen, zijn: William P. Murphy Jr., Rune Elmquist en dr Åke Senning, die als eerste in oktober 1958 een pacemaker implanteerde bij de toen 43-jarige Arne Larsson. Het apparaat werkte drie uur en moest onmiddellijk worden vervangen. Larsson werd 86 jaar en kreeg 26 keer een nieuwe pacemaker.

[ Hij doorgrondde onmiddellijk het levensbedreigende euvel, electrische impulsen die niet van de ene in de andere hartkamer konden komen, een signaalblokkade dus ]