Filterventilatie

Sigaretten met minuscule gaatjes in het filterpapier zijn de laatste tijd veel in het nieuws. Deze geventileerde filtersigaretten zijn minstens zo schadelijk als sigaretten zonder filterventilatie. De hoeveelheden teer, nicotine en koolmonoxide (afgekort “TNCO”) bepaald met de door de EU voorgeschreven standaard meetmethode, zijn namelijk lager dan wat een roker binnen krijgt. Deze sigaret is door de media dan ook omgedoopt tot ‘sjoemelsigaret’. Wat zijn de gevolgen van de gaatjes in het filterpapier voor de roker?

 

 

In de jaren 60 werden consumenten zich bewuster van de schadelijke effecten van roken. Fabrikanten speelden hierop in door ‘light’ sigaretten op de markt brengen als ‘gezonder alternatief’. De filters van deze ‘light’ sigaretten bevatten hele kleine ventilatiegaatjes waardoor extra lucht wordt aangezogen bij het nemen van een trekje. Deze ventilatiegaatjes lijken een gunstig effect te hebben op de concentratie schadelijke stoffen, omdat ze zorgen voor verdunning van de rook. Rokers ervaren deze sigaretten daardoor vaak als lichter en/of milder van smaak. Tegenwoordig hebben bijna alle sigarettenfilters ventilatiegaatjes. De hoeveelheid extra aangezogen lucht varieert van 10 tot 80 procent en is onder andere afhankelijk van het aantal, de grootte, en de plaats van de gaatjes.

 

 

Ventilatiegaatjes in het filterpapier van verschillende sigaretten, vergroot met een microscoop. De lengte van het rode balkje is op ware grootte 1 millimeter.

 

 

 

Rokers passen (bewust of onbewust) hun rookgedrag aan om de hoeveelheid nicotine binnen te krijgen waaraan ze zijn gewend. Wanneer zij een sigaret roken met (meer) ventilatiegaatjes is de concentratie nicotine per trekje lager. Om alsnog de gewenste hoeveelheid nicotine binnen te krijgen gaan zij dieper inhaleren, meer en/of langere trekjes nemen of zelfs meer sigaretten op een dag roken. Ook bedekken rokers een deel van de ventilatiegaatjes, bewust of onbewust, met hun vingers en mond tijdens het roken. Hierdoor krijgen ze dus alsnog minstens zoveel schadelijke stoffen binnen als van sigaretten zonder ventilatiegaatjes.

 

 

De extra aangevoerde lucht in sigaretten met filterventilatie beïnvloedt de samenstelling van de rook. Het verbrandingsproces van de tabak verandert en hierdoor komen bepaalde schadelijke stoffen in grotere hoeveelheden vrij. Wanneer een roker zijn gedrag aanpast om dezelfde hoeveelheid nicotine binnen te krijgen als van een niet-geventileerde sigaret, zal hij daarmee dus meer andere schadelijke stoffen binnen krijgen. Daarom is het belangrijk om de hoeveelheid schadelijke stoffen in sigarettenrook in verhouding tot de hoeveelheid nicotine te bekijken.

 

 

Consumenten hebben niet altijd een volledig beeld van de risico’s van sigaretten met filterventilatie. Sommige mensen denken dat ze minder schadelijk zijn voor de gezondheid omdat deze sigaretten een mildere smaak hebben en oorspronkelijk werden verkocht als ‘light’ producten. Maar de gaatjes in sigarettenfilters zorgen er juist voor dat er meer schadelijke stoffen in de rook komen en dat rokers dieper inhaleren en mogelijk zelfs meer gaan roken. De termen ‘light’ en ‘mild’ sigaret zijn dan ook omstreden, en mogen niet meer gebruikt worden in de EU. Sigaretten met (meer) ventilatiegaatjes mogen nog wel verkocht worden. Deze zijn vaak herkenbaar aan verpakkingen met lichtere kleuren die lijken op de vroegere ‘light’-verpakkingen.

 

 

 

Door ventilatiegaatjes in sigarettenfilters krijgen rokers dus minstens zo veel schadelijke stoffen binnen als wanneer er geen gaatjes in de filter zitten. Dit zijn stoffen die ook in de rook van sigaretten zonder filterventilatie voorkomen, zoals, teer, nicotine, koolmonoxide, tabak specifieke nitrosamines (NNN en NNK), acetaldehyde, acroleine. Van deze stoffen is bekend dat ze zeer schadelijk zijn voor de gezondheid omdat ze giftig, kankerverwekkend en/of verslavend zijn.

 

 

Het is al langer bekend dat het roken van sigaretten leidt tot een verhoogd risico op verschillende vormen van kanker. Recent onderzoek heeft bovendien een verband aangetoond tussen het gebruik van sigaretten met filterventilatie en een specifieke vorm van longkanker, namelijk het adenocarcinoom.

 

 

 

De hoeveelheden schadelijke stoffen in rook van sigaretten kunnen worden gemeten met behulp van een rookmachine. De ISO methode die op dit moment in de meetopstelling gebruikt wordt voor het bepalen van TNCO gehalten, geeft een onderschatting van de hoeveelheid schadelijke stoffen waaraan rokers worden blootgesteld. De “Canadian Intense” methode komt meer in de richting van menselijk rookgedrag doordat de ventilatiegaatjes van de filter worden afgeplakt en er dieper en vaker geïnhaleerd wordt. Het RIVM gebruikt de Canadian Intense methode al voor wetenschappelijk onderzoek.

 

Lees hier meer over het meten van schadelijke stoffen in rook en de invloed van filtergaatjes.

 

 

Sigaretten met filterventilatie zijn niet minder schadelijk dan sigaretten waarvan de filter geen ventilatie gaatjes heeft. Door het (bewust of onbewust) aanpassen van rookgedrag om de gewenste hoeveelheid nicotine binnen te krijgen, krijgt de roker juist meer schadelijke stoffen binnen. De TNCO waarden die in de meetopstelling bepaald worden geven daardoor geen inzicht in de schadelijkheid voor de roker.

 

Het RIVM heeft een databank gemaakt waarin de door fabrikanten aangeleverde TNCO gehalten te vinden zijn van sigaretten die in 2015 op de Nederlandse markt waren. Hierin is te zien welke sigaretten lage TNCO gehalten hebben wanneer ze in de meetopstelling afgerookt worden met de ISO methode. Deze sigaretten hebben waarschijnlijk veel filterventilatie, waardoor de roker mogelijk meer schadelijke stoffen binnen krijgt dan aangegeven.

 

Bron: RIVM