Farmamarketing: Toenemend opdringerig en agressief (3e aflevering)

Artsen zijn zich bewust geworden van het feit dat reclame voor geneesmiddelen vergezeld gaat van misleiding en bedrog. De marketing heeft daardoor tegenspel gekregen en dat bemoeilijkt de introductie van nieuwe medicijnen. Een goed medicijn verkoopt zichzelf maar omstreden nieuwe geneesmiddelen, zoals een aantal antidiabetica en cholesterolverlagers, veroveren tegenwoordig maar moeizaam een marktaandeel. 

Dat heeft geleid tot marketing waarbij steeds vaker artsen worden ingezet. Cijfers van het Transparantieregister en een publicatie van de Codecommissie Geneesmiddelen Reclame (CGR) illustreren dat.

 

De inzet in Nederland van artsen bij reclame voor geneesmiddelen heeft in navolging van Amerika een grote vlucht genomen.  Farmaceutische bedrijven duiden die artsen zonder gêne aan met de term “lokale productkampioenen” naar u onderstaand kunt lezen.

Hun beloningen moeten worden gemeld aan de CGR en belopen vele miljoenen euro’s. De CGR publiceert de bedragen on-line in het Transparantieregister.  Enkele cijfermatige citaten uit dat register van 2015** over de relaties van bedrijven met individuele zorgaanbieders:

 

“In 2015 zijn relaties opgenomen van circa 3.800 individuele zorgaanbieders (voornamelijk artsen) […..]  8,6 miljoen euro heeft betrekking op relaties tussen bedrijven en de individuele zorgaanbieders  […..]  Het gemiddelde bedrag van de bedrijven en individuele zorgaanbieders is

2.250 euro”.

 

Het enkele feit dat Nederlandse verkopers van geneesmiddelen betalingen verrichten aan het ongelofelijke aantal van 3.800 voornamelijk artsen zegt  veel over de inzet van menskracht om de voorschrijvers van die geneesmiddelen te beïnvloeden.  

Die betalingen zijn voor de overgrote meerderheid kleiner dan het gemiddelde bedrag van 2.250 euro. Dat betekent dat de overige betaalde sommen aanzienlijk  groter zijn, niet zelden vele tienduizenden euro’s. In werkelijkheid liggen de bedragen nog fors hoger want veel gunstbetoon verloopt via sluipwegen, zoals via reclamebureaus die tot nu toe niet meldplichtig waren. Dat probleem is nu gelukkig onderkend door de KNMG en de CGR en recent is de meldplicht  sterk uitgebreid.

 

Het Transparantieregister laat zien dat we het niet hebben over een klein groepje artsen dat als pleitbezorger van nieuwe geneesmiddelen substantiële bedragen ontvangt, maar over honderden artsen. Ze zijn planmatig verdeeld over de verschillende regio’s, ziekenhuizen, universiteiten en farmacotherapeutisch lucratieve specialismen.  

Ze vervullen een voorbeeldfunctie voor huisartsen in het voorschrijven van nieuwe geneesmiddelen en worden met name ingezet als spreker tijdens nascholingen, symposia en congressen. Als schrijvers van artikelen propageren ze nieuwe medicijnen  of ze lenen hun naam voor artikelen met die strekking.  Kortom, ze zetten collega’s op het verkeerde been.

 

Over hoe het rekruteren en bewerken van die pleitbezorgers in zijn werk gaat, heeft de CGR nu een boekje open gedaan met een relaas van feiten. Zie onderstaand link *.

Een verkorte weergave daarvan luidt als volgt:

 

Het farmaceutisch bedrijf Astellas Europe organiseerde in Milaan een internationale “adviesraad” voor de introductie van een nieuw geneesmiddel. Nationale vestigingen van Astellas werden uitgenodigd om  artsen voor te dragen op basis van hun “opinieleiderschap” en hun potentie om een “lokale productkampioen“ te worden. Dat leidde ertoe dat vier urologen en twee oncologen uit Nederland deelnamen aan de adviesraad. Het programma van de tweedaagse bijeenkomst bestond uit een morgen lezingen en workshop. De deelnemers kregen daarvoor een honorarium van 1000 euro vermeerderd met 700 tot 1.200 euro voor gemaakte onkosten.

 

De CGR concludeert dat deelnemers werden geselecteerd op grond van hun invloed op de marktpenetratie van het geneesmiddel en dat daarmee de doelstelling promotioneel was.  De betaalde dienstverlening bestond uit kennisnemen van informatie, hetgeen niet kan worden

bestempeld als het verlenen van een dienst. Honorarium en reis- en verblijfskosten Milaan zijn daarom niet toegestaan volgens de wet en volgens de regels van de CGR. Omdat Astellas berust in die vaststellingen besluit de CGR de klacht af te doen met publicatie van de feiten en betaling van de kosten.

 

Er was hier  dus sprake van een volledig betaalde stedenreis naar Milaan  met daarbij  nog eens een wettelijk verboden schenking van 1.000 euro aan artsen. Een gunstbetoon, maar feitelijk een omkoopsom, van rond de 2.000 euro, waarbij de kosten van hotel, diner en vliegtickets nog moeten worden opgeteld.

 

Het Openbaar Ministerie bleef buiten schot bij deze forse wetsovertreding. Met zelfregulering en zelftoezicht zijn farmaceutische bedrijven in de praktijk gevrijwaard van strafvervolging. Ze hebben dan ook veel geld over voor die zelfregulering.  Niet langer riskeren de verkoopdirecteuren de strafbladen zoals in het verleden die ook bij de Hoge Raad in stand bleven.

 

Zo worden artsen dus bewerkt en gemasseerd tot helpers van farmamarketing, tot lokale productkampioenen.  Het grote geld volgt bij gebleken geschiktheid als ambassadeur van nieuwe geneesmiddelen. Een fijn vertakt netwerk van honderden lokale productkampioenen

opereren op die manier als een vijfde colonne om de farmacotherapie van artsen naar de hand van de industrie te zetten. Farmaceutische bedrijven besteden daar in Nederland toenemend enorme bedragen aan, net als in Amerika waar het verschijnsel inmiddels alle perken te buiten gaat.

 

* http://www.cgr.nl/getattachment/Klachten/Klachten/2016/K16-007-CGR-Astellas-Pharma/K16-007-CGR-Astellas-Pharma.pdf.aspx

 

** http://www.transparantieregister.nl/Transparantieregister/media/Transparantieregister/Algemeen/Notitie-kengetallen-register-2015-20160425.pdf

 

Met vriendelijke groet,

 

Hans van der Linde, huisarts