Ehsan Natour over hartoperatie met kloppend hart

De Maastrichtse hartchirurg Ehsan Natour legt omleidingen van de kransslagader aan met kloppend hart. Dat is een methodiek waarbij de hartlongmachine in principe overbodig is. En dat heeft voordelen, aldus Natour. Bovendien gaat het herstel na de operatie sneller als bij het gebruik van een hartlongmachine.

Steeds vaker opereren hartchirurgen omleidingen op kloppend hart. Daarvoor is het openen van de borst meestal nodig, hoewel het soms ook kan via een sneetje in de linkerzij. Natour is gespecialiseerd in deze methode. “Standaard vindt een openhartoperatie plaats met een hartlongmachine”, legt Natour uit. “Daarbij wordt het hart stilgelegd, de machine neemt de pompfunctie over, het bloed loopt via het apparaat.”

“Je kunt die machine soms buiten beschouwing laten als je aan de buitenzijde van het hart wilt werken. Wat bij omleidingen het geval is. Dan open je het hart zelf niet en heb je dus geen hartlongmachine nodig. De benodigde aders haal je elders uit het lichaam, met name de armen of benen of borst. Arteriën (slagaders) haal je uit de armen of borst, venen (aders) uit de benen. Vooral voor jonge mensen gebruik je, indien mogelijk, arteriën, want die gaan langer mee dan venen.

Standaard

“Het gebruik van de hartlongmachine is standaard. Maar er zijn situaties waarin je dat apparaat -als het even kan- niet wilt gebruiken. Bijvoorbeeld door verkalking in de aorta. Als je het hart stil legt moet je de hartlongmachine immers aansluiten op de aorta. Het risico bestaat dan dat er kalk losraakt en een beroerte kan veroorzaken. In dat geval kun je beter van de aorta afblijven. Het is dan beter een minder invasieve techniek te gebruiken, indien mogelijk.”

Kloppend hart

Het hart te laten kloppen, kortom. Ehsan Natour is daarin zeer geoefend, het is een specialisme van hem. “Ik heb dat heel vaak gedaan”, legt hij uit. “Al in Duitsland, en toen ik in Groningen werkte werd daar op die manier gewerkt. Je ziet het steeds meer in ziekenhuizen, maar niet in alle. Zo’n werkwijze vraagt wel om veel oefening. Mijn geheim is hoe je het hart omdraait. Dat is namelijk nodig om er langs alle kanten bij te komen. Maar het hart vindt dat omdraaien niet leuk. Het hartritme kan erdoor verstoord worden. Om dat te voorkomen doe ik het zo, dat het hart het niet merkt. We houden het hart met het team voor de gek, als het ware. Draaien veroorzaakt een verschuiving van het bloedvolume. Om genoeg bloed te blijven leveren, leggen we onder de operatie de benen omhoog, waardoor meer bloed naar het hart stroomt. Of we leggen het hoofd omlaag. Zelfde effect. En we gebruiken een tijdelijke pacemaker dat het hart sneller maakt. Dat geeft het hart de indruk dat alles in orde is. De narcosedokter bewaakt de vitaal parameter en wij kunnen met rust verder aan het kloppend hart werken. Op die manier hou je de situatie stabiel.”

“De kloppende hartmethode kan ook worden gebruikt bij het vervangen van de aortaklep via de lies. Dat systeem wordt TAVI genoemd, Transcatheter Aortic Valve Implantation. Dat gebeurt met een roesje, daarvoor is geen narcose nodig.”

Kalk

Verschillende studies laten zien dat kloppend hart operaties net zo veilig zijn als operaties met een hartlongmachine. “Maar als wij zien dat er verkalking in de aorta is, kiezen wij het liefst voor de kloppend hart operatie”, zegt Ehsan. “Kalk vormt een risico. Als die losschiet kan die via de bloedbaan in de hersenen terecht komen. Naar mijn mening is de kloppend hart operatie minder risicovol in zulke situaties dan het gebruik van de hartlongmachine.”

Stand-by

Overigens blijft ook bij een kloppend hart operatie de hartlongmachine in de buurt, als veiligheidsgarantie, zegt Ehsan. “De machine is altijd stand-by, je kunt altijd switchen als dat nodig is. Opereren met kloppend hart gaat sneller. De andere methode duurt wat langer omdat de machine eerst aangebracht en ingeschakeld, en na afloop weer afgebouwd moet worden. Bij een kloppend hartoperatie ben ik klaar met opereren zodra ik klaar ben met hechten van de omleiding, dan hoef ik niet te wachten tot de hartlongmachine is uitgelogd.”

Eerder thuis

Maar het gaat niet om de snelheid van de operatie, benadrukt Ehsan. “Het gaat uiteindelijk uitsluitend om het wegnemen van risico’s. Wel kan ontslag uit het ziekenhuis sneller volgen bij een kloppend hartoperatie. Bij gebruik van de hartlongmachine vindt immers een verschuiving plaats in je vochtsysteem. Door verandering van de osmotische druk rond de cellen krijg je gezwollen handen en voeten. Normaliter zit het bloed in de vaten, het water in het weefsel. Gebruik van de hartlongmachine verstoort dit evenwicht, waardoor aan de periferie van het lichaam zwellingen optreden. Die moeten eerst minderen, wat drie of vier dagen kan duren. Dat nadeel heb je niet bij een kloppend hartoperatie.”

Ehsan Natour schreef het boek Als het leven stilstaat, en is samen met voormalig Pinkpopbaas Jan Smeets bestuurslid van de Stichting Stilgezet.

Tekst: Henri Haenen
Foto: Ehsan Natour | © Fotografie Henri Peters

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine