Een shotje leefstijl

Het is de missie van huisarts Jacqui van Kemenada om zo veel mogelijk mensen de voordelen van een gezonde leefstijl in te laten zien. In haar nieuwste boek Een shotje leefstijl legt ze dit op een toegankelijke manier uit.

Leefstijl is veel meer dan ‘gewoon wat meer sporten en gezonder eten’. Het omvat allerlei pijlers, van voeding en beweging tot slaap, stress en omgevingsfactoren. En als je daarmee aan de slag gaat, kun je tot levensveranderende resultaten komen. In oktober 2019 verscheen Jacqui’s eerste boek Leefstijl op recept, waarin ze deze boodschap trachtte over te brengen aan het grote publiek. “Maar van verschillende kanten, waaronder mijn eigen vriendinnen, hoorde ik dat mensen het toch nog te ingewikkeld vonden. Dat vond ik jammer, want ik wil dat iedereen het begrijpt. Toen brak ook nog eens corona uit en werd leefstijl nóg relevanter. Ik ben gaan nadenken hoe ik mijn boodschap op een simpele, toegankelijke manier kon overbrengen. Zo is Een shotje leefstijl ontstaan.”
De meeste mensen zijn zich wel bewust dat een gezonde leefstijl belangrijk is, maar toch is lang niet iedereen daar actief mee bezig. Dat heeft volgens Jacqui te maken met gebrek aan goede uitleg. “Ik zag laatst een bordje waarop stond dat honden aangelijnd moesten worden. Daaronder stonden een paar regeltjes uitleg over dat dit te maken had met jonge reetjes in dat gebied. Door zo’n uitleg ben je al snel meer bereid om het advies na te leven. In mijn praktijk zie ik dat ook. Als ik tegen mensen zeg: ‘dit moet je doen’, werkt dat vaak niet. Maar als ik uitleg waaróm anders eten of stoppen met roken goed zou zijn, gaan ze vaak met lichtjes in de ogen de deur uit.”

Quick fix

Zo vertelt Jacqui over één van haar diabetespatiënten, die al twintig jaar struggelt met haar bloedsuiker en steeds meer insuline moest spuiten om haar waarden onder controle te houden. “Ik gaf haar een paar tips hoe ze met voeding haar bloedsuiker omlaag kon brengen. Een week later kon ze haar medicatie al minderen!”

Dat het makkelijker is dan je denkt, is een van de dingen die ze met haar boek wil uitleggen. “Mensen denken soms dat het een jarenlang proces is waarin je heel veel kilo’s moet afvallen en je hele voedingspatroon moet omgooien voor je resultaat ziet, maar het kan ook snel en effectief. Vandaar ook de verwijzing naar ‘een shotje’ in de titel.”
Dat ‘shotje’ is daarnaast ook een knipoog naar het coronavaccin. “Absoluut niet om te zeggen dat je je niet moet laten vaccineren, maar het vaccin is natuurlijk wel een quick fix om je gezondheid te beschermen. Daar is niets mis mee, maar ik erger me er soms wel aan dat de nadruk vooral op vaccineren ligt, terwijl er ook andere quick fixes zijn.”

Ze vindt bijvoorbeeld dat het tijdens de persconferenties te weinig over leefstijl ging. “Ik heb Hugo de Jonge één keer iets over beweging horen zeggen. Vooral in het begin van de coronacrisis was het advies vanuit de overheid om zo veel mogelijk binnen te blijven. Daardoor merkte ik – en ik denk ook andere huisartsen – dat veel patiënten juist in een negatieve spiraal kwamen wat betreft leefstijl. Ze gingen minder bewegen, meer eten en hadden stress. Gelukkig is er nu wat meer aandacht voor hoe je je weerstand kunt verhogen, maar wat mij betreft nog lang niet genoeg.”

De tijd is rijp

Jacqui benadrukt dat vaccinatie en leefstijl hand in hand gaan. Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat mensen die in de week voorafgaande aan hun griepvaccinatie (dit onderzoek is gedaan vóór corona) goed sliepen, meer antistoffen opbouwden dan mensen die een slechte nachtrust hadden. “Zoiets kleins heeft dus al direct effect. Corona zullen we niet kunnen verdringen met alleen leefstijl, maar het kan wel je weerbaarheid daartegen verhogen. Als je over-all fitter bent, kun je nog steeds corona krijgen, maar de kans is wel groot dat je er minder ziek van wordt. En dan zal de angst voor het virus geleidelijk aan kunnen overgaan naar vertrouwen in de kracht van ons lijf.”

Ze gelooft dat de tijd rijp is in Nederland om leefstijl groots aan te pakken. “Er zijn hier veel professionals met verstand van dit onderwerp die tien jaar geleden nog roependen in de woestijn waren en nu wél gehoord worden. Als gevolg daarvan is er bijvoorbeeld de Gecombineerde Leefstijl Interventie, waar iedereen vanuit de basiszorg gratis aanspraak op kan maken. De urgentie is er ook: er komen iedere week 1000 diabetes type 2-patiënten bij en we zijn de magische grens gepasseerd waarop 50% van de volwassen bevolking overgewicht heeft. We zijn een klein land met voldoende financiële middelen om mensen te helpen met het maken van gezondere keuzes. Kortom, alles staat op groen. Maar dat moeten we het wel met z’n allen doen.”

Tekst: Marion van Es
Beeld: Léon Geraedts