De buik en het hart zijn verbonden

De lever heeft het als poortwachter van het lichaam behoorlijk voor het zeggen. Het op één na grootste orgaan is verantwoordelijk voor de afbraak van giftige stoffen en zorgt ervoor dat voedingstoffen worden opgenomen en worden omgezet in brandstof. Maar wist u dat er ook een link is met het hart?

Alles wat je eet of drinkt, komt na een tocht door de slokdarm, maag en dunne darm voor een ‘keuring’ bij de lever terecht, waarna de verschillende (voedings)stoffen als het ware worden gesorteerd en via de juiste kanalen worden af- of doorgevoerd. Dat is meestal een proces waar je, als je gezond en uitgerust bent, geen omkijken naar hebt. Maar, zo vertelt natuur- en darmdiëtist Marieke Lebbink, een stressvolle periode kan al tijdelijk roet in het eten gooien. “De spijsvertering is niet alleen een fysiek, maar ook zeker een mentaal proces. Alles moet verteerd worden: vitaminen, mineralen en andere voedingsstoffen, maar ook emoties.” In onze taal vind je regelmatig een knipoog naar die connectie: ik heb er mijn buik vol van, wat heb je op je lever, gal spuwen. Een emotioneel zware of lichamelijk vermoeiende periode kan inherent zijn aan een verstoorde lever- en darmfunctie – met alle gevolgen (voor het risico op hart- en vaatziekten) van dien.

Hartritmestoornissen

De link tussen het spijsverteringsstelsel en het hart verdient daarom meer aandacht en onderzoek, vindt Lebbink. “Neem bijvoorbeeld het Roemheld Syndroom, een hartaandoening die wordt veroorzaakt door te veel lucht in de maag en darmen, waardoor het middenrif omhoog geduwd wordt. Die luchtophoping ontstaat in veel gevallen omdat het in de darm en lever al misgaat en het effect is soms zo heftig, dat hartritmestoornissen ontstaan.” Ook het stofje histamine kan van invloed zijn op het hart, meent Lebbink. Histamine wordt aangemaakt door het lichaam, maar is ook van nature aanwezig in voedingsmiddelen zoals spinazie, tomaat, noten, en diverse fruitsoorten. “De gevolgen van histamine-ophoping ervaar ik zelf omdat ik histaminegevoelig ben”, vertelt Lebbink. “Als mijn lever de energie niet heeft om voldoende histamine af te breken, ontstaan verhoogde concentraties van deze stof. Dat merk ik bijvoorbeeld als ik een histaminerijk tomatensoepje heb gegeten; dan lig ik ’s avonds met hartkloppingen in bed.” Een kanttekening: er is nog  te weinig wetenschappelijk bewijs voor histaminegevoeligheid of –intolerantie. Er zijn ook nog maar weinig humane studies uitgevoerd. Diagnoses, en conclusies over de gevolgen ervan op de bloeddruk en het hart bij mensen, zijn dus tot op heden alleen nog gebaseerd op subjectieve waarnemingen.

Multidisciplinaire aanpak

Voor Lebbink is het in elk geval klip en klaar: artsen zouden wat haar betreft meer naar het totaalplaatje moeten kijken en her- en erkennen dat zij niet alles kunnen diagnosticeren en behandelen door puur vanuit hun eigen specialisatie naar een patiënt te kijken. “Er zou veel vaker moeten worden doorverwezen naar een diëtist. Door bij allerlei diagnoses, ook die van hartpatiënten, óók te kijken naar de maag-, darm en leverfunctie, kun je als het ware aan de knoppen in je lichaam draaien. Zo zorgt gebruik van statines voor een afname van het stofje co-enzym Q10. Dit stofje is een sterke anti-oxidant, werkt cholesterolverlagend en is belangrijk voor de energievoorziening. Bij langdurige statinegebruik is het dus altijd goed om te bekijken of suppletie van Q10 noodzakelijk is om het lichaam weer in balans te brengen. En ook bij mensen met de eerdergenoemde histaminegevoeligheid kun je relatief eenvoudig bijsturen: zo kun je met aanpassingen in je voeding al heel gemakkelijk de histamineconcentratie in je lichaam beïnvloeden. Ik pleit daarom voor een multidisciplinaire aanpak waarbij eerst gekeken wordt naar leefstijl en voeding, dan naar suppletie, en dan pas naar medicatie.”

Effect van stress

Ook op darmniveau is dat belangrijk, vindt Lebbink. “Als je stress ervaart, lijden vooral de goede darmbacteriën daaronder – en die zijn cruciaal voor het afweren van ziekteverwekkers. De darmen worden beschermd door een dikke bacterielaag, een slijmvlieslaag en darmcellen. Deze darmcellen gaan in de ruststand alleen open wanneer energierijke voedingsstoffen moeten worden doorgelaten. Maar wanneer het lijf in stressmodus is, gaat het lichaam in overlevingsstand. De darmcellen openen zich veel vaker dan gebruikelijk om zo veel mogelijk energie en voedingsstoffen door te laten. De rotzooi nemen de darmen dan op de koop toe, maar dat zorgt wel voor disbalans in het lichaam.” Een verstoorde balans in de darmbacteriën kan ook gevolgen hebben voor het hart, bijvoorbeeld wanneer een te hoge concentratie van het stofje TMAO ontstaat. Dit stofje wordt door de darmbacteriën gevormd uit specifieke eiwitbronnen, met name rood vlees. Een hoge concentratie TMAO kan het risico op hartaandoeningen en beroertes vergroten. Lebbink: “Ook hier kun je dan dus weer naar het voedingspatroon kijken: krijg je misschien te veel eiwitten uit vlees binnen? Zijn je darmen überhaupt wel in staat deze eiwitten te verteren?”

“Natuurlijk is interventie soms alsnog nodig en medicatie kan lang niet altijd worden ondervangen”, besluit Lebbink. “Maar met een bredere kijk binnen de geneeskunde valt er nog veel winst te behalen op het preventieve vlak.”

Tekst: Yara Hooglugt
Beeld: Marieke Lebbink

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.