Goede voeding als brandstof voor het lichaam

Geschreven door

Het is voor huisarts Jacqui van Kemenade, die gespecialiseerd is in voeding en leefstijl, makkelijker om haar patiënten een pilletje voor te schrijven dan dat ze hun voeding en leefstijl aanpakt. Toch kiest ze voor dat laatste, want juist dát zorgt voor voldoening en resultaat.

Leefstijl is hot en happening. Steeds meer mensen zijn ermee bezig, merkt ook Jacqui. Als kaderarts diabetes ziet zij veel patiënten waarbij snel resultaat geboekt wordt zodra zij hun voeding en leefstijl aanpassen. “Het komt regelmatig voor dat ik mensen zie die nog maar net aanpassingen op het gebied van voeding en leefstijl hebben doorgevoerd, maar waarbij ik het dan toch al kan meten. Het aanpakken van voeding en leefstijl kan zelfs zo’n sterk effect hebben, dat je bloedsuikers enorm dalen en je een hypo kan krijgen. Sommige artsen zeggen dan: ‘zie je wel, het is niet gezond’. Dat is niet waar. Het gaat erom dat je bij een verandering in voeding en leefstijl samen met je arts op tijd de medicatie afbouwt.”

(meer…)

Vet: is het nu goed of slecht?

Geschreven door

Verzadigde vetten zijn slecht. Althans, dat denken we al vele jaren. Maar klopt dit eigenlijk wel? Is vet wel echt slecht voor je? Internist Yvo Sijpkens geeft opheldering.

Wat er door de jaren heen behoorlijk ingeslopen is, is dat verzadigd vet slecht is en onverzadigd vet goed. Maar: die tweedeling klopt niet. Het begon allemaal in de 19de eeuw, toen industrieel bewerkte oliën in gebruik zijn geraakt, zegt Sijpkens. “Dit was het startpunt, maar midden vorige eeuw ging het pas écht goed mis. In die tijd was er een opkomst in hart- en vaatziekten in verband met roken, stress en depressie. Op basis van epidemiologisch onderzoek werd toen een relatie gevonden tussen de hoeveelheid vet in voeding en het optreden van hart- en vaatziekten. Verzadigd vet werd de zondebok. Dit idee is vervolgens in grote studies niet goed bevestigd, maar wél in de richtlijnen terechtgekomen. Sindsdien is een voedingspatroon met weinig verzadigd vet en relatief meer plantaardige oliën en koolhydraten de norm geworden. Dit houdt verband met de opkomst van chronische aandoeningen als obesitas en overgewicht.”

Verzadigde vetten

Vet heeft in het lichaam een belangrijke functie. Het is een bouwstof voor zowel de celwand als de zenuwen. Ook is het een belangrijk transportmiddel voor de vitamines A, D, E en K en daarnaast een brandstof. Eén die meer benut mag worden, zegt Sijpkens. “Vet bedraagt negen kilocalorieën per gram. Daardoor denken veel mensen dat ze er dik van worden. Maar: vet afkomstig uit onbewerkte voeding draagt net als eiwit bij aan verzadiging, waardoor je sneller stopt met eten.” Vet kan worden onderverdeeld in verzadigde en onverzadigde vetten. “Verzadigd vet bestaat uit een skelet van koolstofatomen. Dat skelet is helemaal verzadigd met waterstofatomen en wordt daardoor verzadigd vet genoemd. Dat maakt dat het bij kamertemperatuur stabiel en vast is. Verzadigde vetten vind je in dierlijke producten, zoals vlees en zuivel, maar ook in plantaardige producten als kokosolie en cacao.”

Onverzadigde vetten

Anderzijds heb je de onverzadigde vetten, waarbij de koolstofatomen niet gekoppeld zijn aan waterstofatomen omdat de koolstofatomen extra met elkaar binden. Als die binding op één plaats gebeurt, zijn het enkelvoudig onverzadigde vetten. Gebeurt dit op meerdere plaatsen, dan zijn het meervoudig onverzadigde vetten. “Enkelvoudig onverzadigde vetten kennen we in de vorm van olijfolie, avocado en noten: natuurlijke producten. Meervoudig onverzadigde vetten vind je bijvoorbeeld in vlees en vis, maar ook in vloeibare vorm. Ze zijn in grote mate aanwezig in industrieel bewerkte zaadoliën: plantaardige oliën als zonnebloemolie, sojaolie en raapzaadolie.”

Omega 3- en omega 6-vetzuren

Meervoudig onverzadigde vetzuren kunnen worden opgesplitst in omega 3- en omega 6-vetzuren. Dit is een heel belangrijk onderscheid. “Omega 6-vetzuren zitten vooral in bewerkte voeding. Plantaardige oliën zijn de belangrijkste bron, maar je vindt deze vetzuren ook in vlees van kip en varkens die vooral gevoerd zijn door mais en soja. Omega 3 zit in rundvlees, vis, zuivel en bladgroente: de niet bewerkte voeding.” Om het nog iets ingewikkelder te maken, bestaan er ook nog transvetten. “Transvetten zijn schadelijk voor het lichaam: ze veroorzaken ontstekingen en zijn belastend voor het hart en bloedvaten. Inmiddels zijn transvetten verboden, maar ondertussen zijn plantaardige oliën wel in veel kant-en-klaar producten en bewerkte voeding terechtgekomen. In de loop der tijd is hierdoor de consumptie van die omega 6-houdende plantaardige oliën enorm toegenomen, waardoor de balans tussen omega 3 en omega 6 in ons lichaam verstoord is geraakt.”

Disbalans

Ons voedingspatroon heeft ertoe geleid dat we te maken hebben met een tekort aan omega 3-vetzuren en een overschot aan omega 6-vetzuren. Dat zou weer in balans moeten komen. Een disbalans heeft namelijk grote gevolgen. “Je krijgt inflammatie in het lichaam, hetgeen een belangrijke factor is in het ontstaan van hart- en vaatziekten.” Door de grote hoeveelheid omega 6-vetzuren in onze voeding worden allerlei enzymen in ons lichaam opgebruikt voor het verwerken ervan. “Door die verwerking zijn er onvoldoende enzymen aanwezig voor het aanmaken van goede vetten, terwijl deze juist zo belangrijk zijn voor onze hersenen. Een overmaat aan omega 6 is op meerdere fronten schadelijk. En omdat omega 6 vooral in bewerkte voeding zit, krijg je de perfecte storm als je lichaam een overmaat aan suiker, geraffineerd zetmeel en bewerkte oliën binnenkrijgt. De koolhydraten op zich zijn niet slecht, maar wél in een lichaam waarin zich een overmaat aan verkeerde vetten bevindt.”

Bakken

Wat we zelf kunnen doen? Kiezen voor echte, onbewerkte voeding. Voeding met voldoende essentiële vetzuren (vooral omega 3), aminozuren en vitamines en mineralen. “Wanneer je op die manier je voeding samenstelt, heb je nauwelijks supplementen nodig. Bak in roomboter of ghee: geklaarde boter. Daarmee wordt de opname van vitamine A, D, E en K bevorderd. Wil je toch in olie bakken, dan is kokosolie de beste optie. Hier zitten veel goede vetten in en je kunt er veilig in bakken, mits je de rest van je voeding gezond houdt. Veel mensen eten namelijk al te bewerkt, wat leververvetting en overgewicht veroorzaakt. Komen daar ook nog te veel verzadigde bakvetten bij, dan is het een ongunstige optelsom. Het grootste probleem? Dagelijks gebruik van kant-en-klaar producten als zonnebloemolie, margarine, halvarine en bak- en braadproducten uit knijpflessen. De kans is groot dat daar omega 6-vetzuren in zitten. Dit heeft een sterke associatie met chronische ziekten als obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten en ook kanker. Daar zit mogelijk de hoofdoorzaak. Vervang omega 6-vetzuren door goede vetten. In plaats van angst voor vet, zouden we vet uit echte voeding weer moeten gaan zien als goede bouwstof en brandstof.”

Tekst: Laura van Horik
Beeld: HPNL

Opzoek naar lotgenotencontact? Check ons forum of onze besloten FB-groep.

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.

Lynns zeldzame aangeboren hartafwijking

Geschreven door

De 21-jarige Lynn staat middenin het leven en heeft zoals zij het zelf zegt ‘Een prima leven met te gekke mensen om mij heen’. En daar is Lynn blij om. Toen zij aan haar bacheloropleiding Avionica aan de Koninklijke Militaire Academie (KMA) begon, wees een sportsergeant Lynn op haar opvallende hartslag. Nu blijkt zij een Divertikel van Kommerell (DK) te hebben – een zeldzame, aangeboren hartafwijking van de aortaboog. Haar verhaal...

Sinds kleins af aan heeft Lynn last van kortademigheid en een zware ademhaling. Iets wat haar moeder ook opvalt: “Toen ik een baby was, is mijn moeder ziekenhuis in en ziekenhuis uit geweest met mij. Maar de artsen bleven maar zeggen dat het astma of bronchitis is. Gelukkig voelde mijn moeder intuïtief aan dat het geen van beide is en heeft medicatie en pufjes altijd afgeslagen.” De diagnose laat op zich wachten – mede doordat Lynn als kind een stoer meisje is en niet zo’n zeurder.  Maar haar moeilijke en zware ademhaling is al die tijd aanwezig: “Zelf dacht ik op een gegeven moment ook ‘Laat maar zitten!’. Ik heb het altijd zo gered, dus ik bleef doorgaan ondanks mijn dagelijkse klachten.”

----

Als lid van Hartpatiënten Nederland heeft u onbeperkte toegang tot alle Premium-artikelen op hartpatienten.nl. Het enige wat u hiervoor hoeft te doen is inloggen op uw profiel. Het zijn artikelen waar we trots op zijn en die we graag met u als trouwe lezer delen.

Eerste succesvolle DCD-hartdonaties (Heart-in-a-box) in Nederland

Geschreven door

Artsen van het Erasmus MC, UMC Utrecht en UMC Groningen hebben de eerste DCD-hartdonatie-procedures in Nederland uitgevoerd. Het stilstaande hart van een overleden donor wordt buiten het lichaam in een machine geplaatst waar het weer gaat kloppen na toevoer van zuurstof en bloed. Vervolgens wordt het hart getransplanteerd.

Circulatiestop

Hartdonatie was voorheen alleen mogelijk bij een hersendode donor. Bij meer dan de helft van het aantal overleden donoren (in 2020 bij 150 van de 250 donoren) was er echter sprake van donatie na een circulatiestilstand (DCD, Donation after Circulatory Death). Bij deze donoren was het niet mogelijk om het hart te transplanteren. Een landelijk tekort aan donorharten was de reden van de UMC’s om deze techniek in Nederland in te zetten in samenwerking met de NTS en het ministerie van VWS.

Wachtlijst donorhart

Er staan rond de 120 hartpatiënten op de wachtlijst voor een donorhart. De sterfte op wachtlijst is hoog. Een op de zeven overlijdt omdat er niet tijdig een donorhart beschikbaar is. Cardiothoracaal chirurg Niels van der Kaaij, UMC Utrecht ‘De 3 UMC’s hebben berekend dat DCD-hartdonatie landelijk uiteindelijk tot ongeveer veertig extra hartdonoren per jaar kan opleveren. Een verdubbeling van het aantal harttransplantaties dat op dit moment gedaan wordt. En dat is hard nodig, want door het enorme tekort aan donorharten sterven er jaarlijks mensen op de wachtlijst’.

DCD-hartdonatie wereldwijd

De DCD-hartdonatieprocedure is wereldwijd al in enkele landen (onder meer in Australië, USA, België, UK en Spanje) uitgevoerd. Recentelijk kwam de National Health Service (UK) naar buiten met een bericht dat zes kinderen tussen de 12 en 16 jaar gered waren dankzij DCD-hartdonatie.

Het projectteam

De procedure is mogelijk gemaakt dankzij subsidie van VWS en de samenwerking tussen drie UMC’s; UMC Utrecht, UMC Groningen en Erasmus MC. De NTS regelde de kaders waarbinnen het project nationaal uitgerold kon worden.

Bron: Nederlandse Transplantatie Stichting

Na kanker, nu ook plots hartpatiënte

Geschreven door

Bij de 27-jarige Madelief van de Ree wordt op 18-jarige leeftijd een Melanoom geconstateerd – een agressieve vorm van huidkanker. Zij gaat het gevecht succesvol aan. Wanneer afgelopen herfst plots een hartafwijking wordt ontdekt, zakt de moed haar in de schoenen. Maar de positieve Madelief herpakt zich snel. Zij vertelt haar verhaal…

Madelief is inmiddels acht jaar schoon en dat is voor haar een overwinning op zich, want haar Melanoom was uitgezaaid tot in haar lymfeklieren en resulteerde in een intensief traject van operaties en nacontroles. Maar Madeliefs allergrootste overwinning is dat zij haar dagelijks leven voor zover als mogelijk ‘normaal’ voortzet. Zelfs nu bij haar het Lange QT-syndroom (LQTS) is ontdekt: “In eerste instantie dacht ik ‘Hoeveel pech kan ik nog krijgen?’, want nu ben ik plots ook hartpatiënt. Inmiddels is dat nieuws enigszins gaan liggen en ga ik ook hier van het positieve uit. Bij mij is het glas halfvol in plaats van halfleeg.”

Verlengde QT-tijd

De herfst is net aangebroken, wanneer Madelief – een studente ICT en al werkzaam als ICT’ter – met spoed wordt opgenomen in het ziekenhuis met een sepsis. De bloedvergiftiging komt vooraf aan wondroos, een ernstige bacteriële infectieziekte van de huid en het onderhuidse vetweefsel. In Madeliefs geval is de wondroos een terugkerend overblijfsel van haar overwonnen huidkanker: “Doordat mijn lymfeklieren in mijn benen zijn verwijderd, heb ik met enige regelmaat last van wondroos. Maar deze keer kreeg ik in eerste instantie een ernstige bloedvergiftiging en daarbovenop ook een zware wondroosinfectie.”

Madelief is er ernstig aan toe en allerlei onderzoeken volgen. Uit een van die onderzoeken blijkt dat zij een afwijkende hartslag heeft: “Ik bleek een verlengde QT-tijd te hebben. Een begrip welke mij in eerste instantie niets zei. Maar toen belandde ik op de afdeling Cardiologie met een hartmonitor om mij in de gaten te houden. Na een gesprek en ontelbare vragen, kreeg ik een beeld van wat deze hartafwijking inhield. Het is een erfelijke hartritmestoornis waarbij de overdracht van elektrische prikkels over de hartspier is verstoord.”

Na meerdere onderzoeken, is het nu onder andere wachten op een DNA-onderzoek om te onderzoeken of Madelief een erfelijke vorm van het syndroom heeft en wat de hartafwijking precies voor haar inhoudt. Daarnaast wordt gekeken naar de beste behandeling voor haar: “Een verlengde QT-tijd is niet te genezen. Maar behandeling bestaande uit medicijnen of een pacemaker/ICD, vermindert de kans op ernstige hartritmestoornissen. Gelukkig heb ik nog geen ernstige hartritmestoornis gekregen en is het voor mij een geluk bij een ongeluk dat deze hartafwijking bij toeval is ontdekt. Des te meer omdat ik ook nog geen klachten had. En dat is niet per se ongewoon, want niet iedereen krijgt klachten.”

Positieve instelling

Wie dacht dat Madelief bij de pakken gaat neerzitten, heeft het bij het verkeerde eind. Want als Madelief ergens goed in is, dan is het in doorzetten: “Het klinkt misschien gek, maar door de kanker ben ik al heel wat gewend. Daarnaast heb ik ook andere gezondheidsproblemen waarmee ik moet leven. Er zit simpelweg niets anders op. Vanzelfsprekend ben ook ik soms verdrietig en niet altijd even positief. En dat hoeft ook niet continu. Maar na verloop van tijd herpak ik mijzelf wel opnieuw. Ik weet dat ik verder moet en probeer er het beste van te maken.”

En wanneer zij haar hart wil luchten, kan zij op haar familie terugvallen: “Mijn gezin is daarvoor een luisterend oor en goed gesprek. Maar mijn gezondheidssituatie is verder geen ‘ding’ in ons gezin. Ik ga ‘gewoon’ door, want er zijn ergere dingen in het leven zoals bijvoorbeeld uitbehandeld zijn. Doorgaan is simpelweg mijn grootste motivatie.” En verder gaan, gaat Madelief sowieso. Zij hoopt dit jaar af te studeren als ICT’er en wilt daarna graag werken als radiologisch assistente. Het liefst in combinatie met ICT-systeembeheerder op de afdeling Radiologie in het ziekenhuis.

Zij vervolgt: “Het is iets wat ik altijd al heb willen doen. Door gezondheidsperikelen in het verleden heb ik dat destijds helaas naast mij neer moeten leggen. Maar ik kon het niet loslaten. Zodra ik mijn huidige opleiding heb voltooid, hoop ik te beginnen met de opleiding Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutisch Technieken (MBRT). Mogelijkerwijs loop ik tegen wat hobbels aan indien ik een pacemaker of ICD krijg, maar eveneens ga ik hier van het positieve uit: ook daar zijn vast en zeker oplossingen voor!”

Hoe gaat het nu met?

Geschreven door

Twee jaar geleden spraken wij Nick Jansen over hoe hij naar aanleiding van een infectie met het zogeheten ‘Parvovirus B-19’ – ook wel bekend als de ‘Vijfde ziekte’, een ontstoken hartzakje (Pericarditis) en ontstoken hartspier (Myocarditis) kreeg. In ‘Hoe gaat het nu met?’ nemen wij polshoogte en stellen de vraag hoe gaat het nu met… Nick Jansen.

Het was 2017 toen Nick plots hartpatiënt werd. Na met vrienden genoten te hebben van een festival op een mooie lentedag, belandt hij in het ziekenhuis en wordt opgenomen. Onderzoeken volgen waarna uiteindelijk het ‘verlossende’ woord volgt en Nick hoort wat er gaande is in zijn lichaam. Maar ook al weet de toen 25-jarige nu wat hij mankeert, de gebeurtenissen daaraan vooraf maken indruk, net zoals zijn herstel. En de draad oppakken, hield ook aanpassen in. Daarover zei hij eerder: “Mede doordat ik van nature een heel actief persoon ben, moest ik leren om naar mijn lichaam en diens mogelijkheden te luisteren. Vooral in het begin wilde ik héél veel en héél snel, maar mijn lichaam liet dat niet toe. Ik vond dat moeilijk.”

Met volle kracht vooruit

Afgelopen zomer heeft de inmiddels 27-jarige Nick nog een laatste MRI-scan waaruit blijkt dat zijn hartspier niet meer gezwollen is en dat de verminderde pompkracht van zijn hart voor het eerst sinds drie jaar weer op peil is: Nicks hart heeft de normale pompkracht terug. Een grote overwinning, want het terugwinnen van verloren pompkracht is geen vanzelfsprekendheid voor het hart: “Ter ondersteuning van de pompkracht slik ik nog medicatie. Ook omdat bij het stoppen met medicatie een terugval van de pompkracht mogelijk is. Maar afgezien daarvan voel ik mij goed en merk ik nu niets meer van de eerdere Pericarditis en Myocarditis.”

De fanatieke Nick voelt zich inmiddels zo goed dat hij zichzelf soms moet afremmen: “Mijn hartaandoeningen zijn een stok achter de deur en herinneren mij eraan om altijd aan mijn gezondheid te werken en blijven werken. Gelukkig ben ik een fanatiek sporter, net zoals mijn vriend. Wij staan beide actief in het leven en daarin motiveren wij elkaar. Door het vele sporten voel ik mij fit en mijn uithoudingsvermogen is aanzienlijk verbeterd. Soms moet ik mijzelf afremmen, omdat ik anders iedere dag ga trainen. Verder heb ik een leuke en drukke baan, maar ik weet ervoor te zorgen de balans tussen werk en privé goed te houden.”

Maar Nick blijft reëel, ook wanneer het op zijn gemoedstoestand aankomt: “Ook ik heb natuurlijk goede en minder goede dagen. Maar wanneer ik een mindere dag heb, heb ik niet per se het gevoel dat ik mij slechter voel dan iemand die niets aan zijn of haar hart heeft. Ik kan oprecht zeggen dat mijn hartaandoeningen mijn leven momenteel niet beïnvloeden. Ik probeer zo positief mogelijk in het leven te staan en hoop dat de huidige situatie rondom Covid-19 zo snel mogelijk voorbij is en iedereen er weer op uit kan gaan om leuke dingen te ondernemen met de mensen die wij liefhebben.”

Dankbaar en hoopvol

Nick is dankbaar dat hij nu, vier jaar later, kan zeggen dat het goed gaat. Daarnaast is hij hoopvol voor de toekomst en kijkt hij graag vooruit, zonder in het verleden te blijven hangen en in angst te leven: “Ik voel mij nu heel goed en hopelijk blijft het zo. Het sporten draagt daaraan zeker bij. Mijn vriend en ik willen maximaal van het leven genieten en samen proberen wij dat ook. De wereld ontdekken en zoveel mogelijk reizen is daarvan een voorbeeld. Zo hebben wij vorig jaar, nog net voor Covid-19, een maand gereisd door Australië. En als de sportscholen weer opengaan, heb ik de ambitie om aan een Crossfit-wedstrijd mee te doen en daar speciaal voor te trainen.”

En in de tussentijd is hij niet stil blijven zitten. Integendeel! Inmiddels heeft Nick zijn studie Human Resource Management succesvol afgerond en werkt hij als Recruiter en HR-consultant bij een detacheringsbureau. Ook woont hij samen met zijn vriend en samen doen zij fanatiek aan Crossfit, een trainingsvorm waarbij atletiek, gymnastiek en krachttraining gecombineerd worden: “Als iemand mij in 2017 had verteld hoe goed ik mij nu zou voelen, dan had ik diegene niet geloofd!”

Heb ook jij in het verleden jouw verhaal gedeeld in HartbrugMagazine? Laat het ons weten; wij zijn benieuwd hoe het nu met je gaat! Wil jij graag jouw verhaal delen? Stuur ons een bericht via roermond@hartpatienten.nl

De ketoleefstijl: van glucose- naar vetverbranding

Geschreven door

De zogeheten ketoleefstijl is internist Yvo Sijpkens niet onbekend. Sterker nog: hij adviseert het zijn patiënten op regelmatige basis en houdt zich er zelf in zijn dagelijks leven ook aan. Hoe werkt het en wat zijn de voordelen van deze leefstijl?

Ketonen zijn verbindingen die worden gevormd in de lever bij het verbranden van vet. Deze worden in de hersenen, naast glucose, als brandstof gebruikt. Wat belangrijk is om te vermelden, is dat ketonen veel meer energie genereren dan glucose. Door koolhydraatbeperking, vasten en lichaamsbeweging – zoals het geval is bij de ketoleefstijl – kun je het lichaam leren om te schakelen van glucose- naar vetverbranding. De ketonen die dan in de lever worden gevormd, bereiken via omloop de hersenen. Ook het innemen van MCT-olie (Medium Chain Triglyderides of middellange keten vetzuren) zorgt voor vorming van ketonen in de lever. Dit geeft je metabolisme een boost.

Milde voedingsketose

Uit recente studies is gebleken dat extra ketonen ervoor kunnen zorgen dat oudere hersenen beter functioneren. Ketogene therapie wordt daarnaast regelmatig ingezet om voor medicatie ongevoelige epileptische aanvallen te voorkomen. Sijpkens is er echter van overtuigd dat juist een milde voedingsketose veel breder inzetbaar is. In gezamenlijke besluitvorming beveelt hij de ketoleefstijl aan voor patiënten met diabetes, overgewicht, een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.

----

Als lid van Hartpatiënten Nederland heeft u onbeperkte toegang tot alle Premium-artikelen op hartpatienten.nl. Het enige wat u hiervoor hoeft te doen is inloggen op uw profiel. Het zijn artikelen waar we trots op zijn en die we graag met u als trouwe lezer delen.

Op naar een gezonde leefstijl: doorbreek de routine

Geschreven door

Wetenschappelijk onderzoek wijst telkens weer uit dat onze leefstijl de oorzaak is van welvaartsziekten. Hieronder vallen ook hart- en vaatziekten. Leefstijl heeft daarnaast veel invloed op onze weerstand. Een goede weerstand is, zeker in coronatijd, van groot belang.

Aanpassingen doen in leefstijl geeft je meer grip op je eigen gezondheid. En niet alleen dat: het zorgt ook voor meer grip op medicijngebruik. Aanpassingen in leefstijl laten op regelmatige basis zien dat de dosis medicijnen die wordt geslikt, verlaagd of zelfs volledig weggelaten kan worden. Dit is overigens niet iets dat op eigen initiatief gedaan mag worden, maar moet altijd in overleg met de behandelend arts gebeuren. Bij een gezonde leefstijl wordt vaak gedacht aan de factoren voeding en beweging, maar er zijn meer zaken van grote invloed. Ook ontspanning, slaap, zingeving en een sociaal leven zijn onderdeel van een gezonde leefstijl.

Voeding

Over gezonde voeding horen we regelmatig, maar toch is het voor veel mensen lastig om aan te passen. Dat heeft te maken met de gewoonten die wij als mensen op het gebied van voeding door ons leven heen hebben opgebouwd. Het is een uitdaging om die gewoonten te veranderen, maar toch kan het, vertelt leefstijlcoach Donna van Hartpatiënten Nederland. “Het kost wat tijd en moeite, maar als je de weg eenmaal weet, kan er daadwerkelijk een verandering plaatsvinden. Dan kun je een structurele leefstijlverandering bereiken. Door gezonder te gaan eten blijven je gewicht en bloeddruk op peil en ga je je ook energieker voelen.”

Pure producten

Eigenlijk is het dus een kwestie van het doorbreken van een gewoonte. Vaak zijn onze gewoonten automatismen en gebeuren ze dan ook onbewust. Het is voor velen routine geworden. Juist daarom is bewustwording belangrijk. De toegevoegde waarde van een verandering in leefstijl moet bekend zijn; dat maakt het makkelijker om gezond eten vol te houden. Wat je op dit vlak nu het beste wel en niet kunt doen? Dat wordt steeds duidelijker, zegt Donna. “Eet zoveel mogelijk groenten in allerlei kleuren, geuren, soorten en maten. Gebruik pure producten en blijf vooral weg van bewerkt voedsel, geraffineerde oftewel kunstmatige suiker, geraffineerde koolhydraten en gefrituurd eten. Eigenlijk is het heel simpel: eet zoveel mogelijk puur. Probeer echt terug te gaan naar voeding uit de natuur. Ga eten zoals wij in de jaren vijftig deden: zoveel mogelijk gevarieerde groenten en onbewerkte producten.”

Omgeving

Uiteraard komen bij het volhouden van een gezonde leefstijl ook omgevingsfactoren om de hoek kijken. Het is voor iemand namelijk veel makkelijker om aanpassingen vol te houden als de omgeving daar ook aan meewerkt. “Wanneer iemand min of meer noodgedwongen voor een gezondere leefstijl kiest, is het fijn als zijn of haar naasten ook een gezonde leefstijl hebben. Dat zij ook meedoen met en genieten van gezonde voeding. Er wordt vaak gedacht dat gezonde voeding per definitie minder lekker is. Dat is niet per se zo, maar het is wél een kwestie van gewenning.”

Beweging

Niet alleen voeding, maar ook beweging is een groot onderdeel van een gezonde leefstijl. Te weinig bewegen is wereldwijd een grote risicofactor voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Daarnaast is gebrek aan lichamelijke activiteit de oorzaak van negen procent van de vroegtijdige overlijdensgevallen. Mensen die te weinig bewegen, hebben maar liefst twintig tot dertig procent meer kans dat zij eerder komen te overlijden dan mensen die fysiek actief zijn. “Een toename in fysieke activiteit is erg belangrijk als het aankomt op preventie van hart- en vaatziekten. En niet alleen voor mensen met hart- en vaatziekten, maar eigenlijk voor iedereen. De gunstige effecten van alle vormen van lichamelijke activiteit en regelmatig sporten – waardoor je fitter wordt – hebben betrekking op alle mensen.”

Meer energie

Donna zou iedereen dan ook willen aanraden om zoveel mogelijk te gaan bewegen. Bij beweging wordt meestal gedacht dat er meteen een intensieve sport beoefend moet worden, maar dat hoeft helemaal niet. “Laat dat wat je gaat doen op het gebied van bewegen afhangen van je eigen mogelijkheden en profiteer van de gunstige effecten van lichamelijk actief zijn. Voor hartpatiënten betekent beweging namelijk dat de algehele gezondheid verbetert. Het is daarom raadzaam om naast gezonde voeding ook beweging op te nemen in je dagelijkse programma. Ga wandelen, fietsen of rennen in de buitenlucht. Beweging zorgt voor meer energie en daardoor ook voor motivatie om bijvoorbeeld een gezonde maaltijd te bereiden. Het één is dus ook van invloed op het ander.”

Ontspanning en zingeving

Om echt gezond en bewust te leven, zijn er nog een paar zaken belangrijk. We kennen allemaal wel leefstijlfactoren als roken, inactiviteit, ongezonde voeding en overgewicht, maar ook psychosociale problemen zijn gerelateerd aan hart- en vaatziekten. Ongeveer één op de vijf hartpatiënten heeft last van depressie, angst en stress. Behalve dat deze factoren de kwaliteit van leven beïnvloeden, verslechteren ze ook de prognose. “Alle negatieve factoren, zoals een negatieve emotionele toestand in de vorm van depressie, angst, pessimisme en boosheid, chronische stress, eenzaamheid en gebrek aan zingeving, worden in verband gebracht met hart- en vaatziekten en overlijden. Daarbij is stress het afgelopen decennium steeds meer onder de aandacht gebracht. Een optimistische instelling verlaagt de kans op hart- en vaatziekten en overlijden. Het is zelfs zo dat psychisch welbevinden, zoals optimisme, positieve emoties, sociale steun en een gevoel voor zingeving, de gezondheid van hartpatiënten verbetert.”

Nachtrust

Ook een goede nachtrust mag niet worden vergeten. Dit is onmisbaar in een gezonde levensstijl en een basale levensbehoefte. Tijdens deze rustperiode herstellen geestelijke en lichamelijke inspanningen. “Om je lichaam en geest gezond te houden, is slaap naast de eerdergenoemde onderdelen cruciaal. Om goed uitgerust te zijn, is het belangrijk dat de energie die tijdens de slaap is opgedaan, gelijk is aan de energie die gedurende de dag wordt verbruikt. Gedurende de dag te weinig of juist te veel doen, kan leiden tot slaapproblemen. Slaap wordt beïnvloed door gedragsmatige factoren en omgevingsfactoren.”

Advies

Hartpatiënten Nederland probeert hartpatiënten, bij velen inmiddels bekend, de weg te wijzen in de vaak moeilijke en complexe wereld van het hart. De stichting is er echter ook om te helpen op het gebied van leefstijl. “Kijk eens op ons forum (www.hartpatienten.nl/forum) of in onze besloten Facebookgroep Hartgenoten – Lotgenoten (www.facebook.com/groups/hartgenoten). Stel ons vragen, bel ons, mail ons… Wij willen iedereen hierbij helpen en wijzen je graag de weg. Dit doen we bijvoorbeeld ook door onze leden advies te geven over boeken waar ze daadwerkelijk iets aan hebben. Want niet alleen als je jong bent, maar zeker ook op oudere leeftijd zijn voeding en beweging heel belangrijk.”

Visie Hartpatiënten Nederland

Wij willen onze lezers zo breed mogelijk van nuttige informatie voorzien en op die manier de samenleving transparanter maken. Dat behoort tot onze doelstelling. Wij helpen onze leden door ze de weg te wijzen in de complexe wereld van het hart en alles wat daarbij komt kijken en kan bijdragen aan een betere gezondheid. Wij doen dat onafhankelijk en objectief. Helpt u ons? Wij helpen u.

“Alleen in een ziekenhuis liggen is echt het allerergst”

Geschreven door

Marja de Klein werkt op de hartbewaking en eerste harthulp binnen het Laurentius Ziekenhuis in Roermond. Daarnaast gaat ze regelmatig als vrijwilliger mee met HartbrugReizen als medische ondersteuning en begeleider. Ze vertelt over haar werk, momenten die haar bijbleven en hoe zij alles rondom corona tot nu toe heeft beleefd.

 Al bijna 40 jaar zit Marja in het vak. Na haar opleiding tot verpleegkundige werkte ze enkele jaren op de gecombineerde CCU/IC. Later, toen ze vier kinderen kreeg, koos ze voor regelmaat en ging ze werken op de recovery in Roermond. Toen haar kinderen groter werden, koos ze toch weer voor de afdeling waar haar hart lag. Inmiddels werkt ze al bijna 15 jaar op de hartbewaking en eerste harthulp. Mensen met onder andere pijn op de borst, benauwdheid en hartritmestoornissen komen op de eerste harthulp terecht. Daar wordt gekeken naar de klachten, bloed afgenomen en een hartfilmpje gemaakt. Marja werkt flexibel op de eerste harthulp en de hartbewaking. “Op de hartbewaking heb ik een aantal patiënten onder mijn hoede, zoals mensen die na een hartinfarct of dotterprocedure bewaakt moeten worden of een patiënt met levensbedreigende hartritmestoornissen. Het is dus een echte bewakingsfunctie voor hartpatiënten.”

----

Als lid van Hartpatiënten Nederland heeft u onbeperkte toegang tot alle Premium-artikelen op hartpatienten.nl. Het enige wat u hiervoor hoeft te doen is inloggen op uw profiel. Het zijn artikelen waar we trots op zijn en die we graag met u als trouwe lezer delen.

Behandeling van hartritmestoornissen in de MRI-scanner

Geschreven door

Een wereldprimeur voor het Maastricht UMC+: sinds kort beschikt het academisch ziekenhuis over een innovatieve techniek om hartritmestoornissen te behandelen terwijl de patiënt in een MRI-scanner ligt. De ingreep kan daarmee nauwkeuriger en stralingsvrij uitgevoerd worden. Met deze innovatieve techniek loopt het Maastricht UMC+ voorop als het gaat om de behandeling van ritmestoornissen.

Jaarlijks krijgen bijna 450.000 personen in Nederland te maken met een vorm van hartritmestoornissen. Hartritmestoornissen kunnen behandeld worden door littekens aan te brengen in het hartspierweefsel, zodat de elektrische prikkels die de stoornis veroorzaken, geblokkeerd worden. Deze zogenoemde ablatiebehandeling vindt plaats met behulp van katheters die via de lies naar het hart worden geleid onder röntgendoorlichting. Veelvuldige blootstelling aan röntgenstraling kan echter schadelijk zijn. Diverse technische innovaties maken het sinds kort mogelijk deze behandelingen in het hart uit te voeren met behulp van een MRI-scanner. Hoewel een MRI-scan normaliter enkel gebruikt wordt voor diagnostiek, kan deze nu ook ingezet worden voor de daadwerkelijke behandeling van de patiënt, terwijl deze zich in de scanner bevindt.

Voordelen voor de patiënt
Een belangrijk voordeel van deze nieuwe techniek (interventionele cardiale MRI, ofwel ‘iCMR’) is dat de locatie van het te behandelen hartspierweefsel met MRI beter in beeld gebracht wordt, waardoor de behandeling nauwkeuriger uitgevoerd kan worden. Daarnaast maakt een MRI-scanner geen gebruik van schadelijke straling, wat zowel de patiënt alsook de zorgmedewerkers ten goede komt. Bovendien kan met deze nieuwe techniek het hartspierweefsel, na het aanbrengen van de littekens, direct opnieuw in kaart gebracht worden.

Wereldprimeur
Hoewel andere centra reeds ablatiebehandelingen hebben uitgevoerd in MRI-scanners, gaat het Maastricht UMC+ nog een stapje verder. Door de combinatie van geavanceerde software en speciale katheters is het namelijk mogelijk om de elektrische signalen van de katheters direct weer te geven op de anatomische MRI-beelden, en daarmee de geleiding van de elektrische stroompjes door het hart in kaart te brengen. Hiermee kan een zogenoemd 3D elektro-anatomisch model van het hart gemaakt worden waarop ‘live’ de plaats van de katheters gevolgd kan worden om zo de behandeling nog nauwkeuriger uit te voeren. De eerste klinische behandelingen zijn succesvol voltooid.

Enthousiast
Cardioloog-elektrofysioloog dr. Marisevi Chaldoupi en cardioloog drs. Miranda Bijvoet van het Maastricht UMC+ zijn enthousiast over de mogelijkheden van de nieuwe beeldvormende techniek: “Door de integratie van diverse innovatieve technieken kunnen we het hartweefsel van alle kanten bekijken, en tegelijkertijd de elektrische signalen van het hart meten en direct op deze beelden weergeven. De combinatie hiervan maakt deze behandeling uniek in zijn soort en komt de patiënt rechtstreeks ten goede. Wel is het nog even wennen; het zware loodschort ter bescherming tegen de röntgenstraling is nu ingeruild voor een grote koptelefoon ter bescherming tegen de harde geluiden.”

Technisch hoogstandje
Medisch ingenieur ir. Rob Holtackers en radioloog dr. Casper Mihl van het Maastricht UMC+ benadrukken de technische uitdagingen van deze innovatieve behandeling: “De reeds bestaande MRI-ruimte moest volledig omgetoverd worden tot een steriele operatiekamer. Alle benodigde elektronische apparatuur moet namelijk bestand zijn tegen het ontzettend sterke magneetveld en tegelijkertijd veilig zijn voor de patiënt. Het is geweldig om te zien dat door deze innovatie onze ontwikkelingen op het gebied van cardiovasculaire beeldvorming niet alleen toegepast worden voor de diagnostiek, maar nu ook daadwerkelijk gebruikt kunnen worden voor de behandeling van patiënten.”

Samenwerking
Om deze unieke behandelmethode mogelijk te maken en daadwerkelijk uit te voeren was een hechte samenwerking cruciaal. Dit betrof niet alleen een samenwerking tussen de afdelingen Cardiologie, Beeldvorming, Anesthesie en Medische Instrumentatietechnologie (MIT) binnen het Maastricht UMC+, maar ook met de commerciële partners Philips en IMRICOR.

Speerpunt
De implementatie van iCMR versterkt de (inter)nationale positie van het Maastricht UMC+ op het gebied van hartritmestoornissen. Daarnaast biedt de nieuwe techniek de mogelijkheid om reeds in een vroeg stadium te participeren in de ontwikkeling van state-of-the-art technologieën voor de interventiekamer van de toekomst.

Bron: www.mumc.nl