Hartpatiënt en zwanger: in gesprek met een verloskundige

Geschreven door

 

Judith Govers is sinds 1995 verloskundige en werkzaam in haar eigen, gelijknamige verloskundige praktijk. Zij vertelt over de aanloop naar een bevalling toe, als hartpatiënt zijnde.

 

 

In hoeverre krijgt u, in uw praktijk, te maken met hartpatiënten?

‘Een hartpatiënt slaat de verloskundige praktijk over indien bekend is dat de behandelde cardioloog haar onder supervisie van een gynaecoloog wilt. Wanneer hiervan geen sprake is, volgt een intakegesprek bij ons waarbij de gezondheidssituatie wordt doorlopen. Op basis daarvan kan ik, waar nodig, iemand doorsturen.’

 

Worden er extra maatregelen genomen bij zwangere hartpatiënten?

‘Iedere zwangere krijgt de in de volksmond zogeheten 20-weken echo. De officiële benaming is ‘Structureel Echoscopisch Onderzoek’ (SEO). Wanneer het vermoeden voor (hart)afwijking bestaat – dan wel een verhoogd risico daarop -, en/of wordt geconstateerd, volgt een ‘Geavanceerd Ultrageluid Onderzoek’ (GUO). Een GUO is uitgebreider dan een SEO en wordt uitgevoerd door een gynaecoloog of een daartoe bevoegd echoscopist.’

 

En verder?

‘In Nederland heeft iedere zwangere na haar bevalling recht op kraamzorg. Voor de bevalling wordt met de verloskundige praktijk een aantal uur overeengekomen. Op basis van ‘Het Landelijke Indicatieprotocol Kraamzorg’ (LIP), kan op medische gronden de verloskundige tot een herindicatie van het aantal vastgestelde kraamzorguren komen. Na de bevalling maakt de verloskundige een herberekening en houdt daarbij rekening met de vergoeding vanuit de zorgverzekering.’

 

Angst (dan wel gezonde spanning) voor een bevalling is vanzelfsprekend. Bij hartpatiënten kan dit verhoogd zijn. Hoe gaat u, als verloskundige, daarmee om?

‘Bij hartpatiënten bekijk ik eerst om wat voor soort angst het gaat; is er sprake van angst in verband met de gesteldheid van de baby of is de toekomstige moeder bang voor de bevalling in verband met haar hartaandoening? Het is normaal om bang te zijn voor de mogelijke consequenties en rond te lopen met vragen als ‘Kan ik (en daarmee mijn hart) een natuurlijke bevalling wel aan?’. Ik probeer er alles aan te doen om de angst te verminderen en de bevalling rustig en met vertrouwen tegemoet te gaan. Indien nodig kijken wij naar de mogelijkheden binnen de psychische hulpverlening. In samenspraak met de zwangere, de cardioloog en de gynaecoloog, doen wij gezamenlijk ons uiterste best om alles naar behoren te laten verlopen.’

 

Concluderend; is het voorbereidende traject op de bevalling over het algemeen bij hartpatiënten anders in vergelijking met niet-hartpatiënten?

‘Indien een hartpatiënt onder controle bij mij is en niet doorverwezen wordt naar de gynaecoloog, wijk ik in principe niet af van het standaardtraject (de eerdergenoemde GUO staat hier los van). Echter, in mijn praktijk pas ik de zorg altijd aan, aan de behoeften van de zwangere vrouw. Als zij als hartpatiënt de behoefte heeft om vaker gezien te worden vanwege haar eigen gemoedstoestand, dan draag ik daar zorg voor. Als verloskundige vind ik het belangrijk om op mijn cliënten te anticiperen.’

 

‘Eenvoud is het kenmerk van het Ware’

Geschreven door

 

Stelt u zich eens voor; in een tijdsbestek van zes jaar krijgt u een hartinfarct, raakt u uw partner en oudste zoon kwijt aan een hartstilstand en tot slot de jongste aan een hersenbloeding. Plots staat u er alleen voor. Klinkt dit als een filmscript voor een zwaar drama? Helaas is dit het waargebeurde verhaal van Jan Leuering (80). Maar ondanks alles duldt hij geen medelijden en is positiviteit de leidraad in zijn leven. Hier volgt zijn verhaal.

 

Jan Leuering

 

Jan wordt in 1936 geboren in Leiden, als zoon van een eenvoudig, maar tevreden gezin. Hij werkt 45 jaar, eerst als metaalbewerker en later als gediplomeerd beveiliger. De Leidenaar trouwt en krijgt samen met zijn vrouw twee zonen. Jan is een tevreden man, maar dan neemt zijn leven een andere wending.

 

‘Maar ik ben er nog’

Het is 1997 en Jan is in zijn volkstuin de heg aan het snoeien: ‘Op mijn volkstuin heb ik ruim 1,5 jaar voor mijn eerste hartinfarct een tuinhuis gebouwd, maar na het hartinfarct heb ik daarvan afstand gedaan. Ik ben nooit meer naar mijn volkstuin teruggegaan.’ Zeven jaar gaat het goed, maar dan volgt een tweede hartinfarct, een derde en nog één. Inmiddels is Jan maar liefst veertien hartinfarcten en vele stents verder. In maart is hij voor het laatst onder het mes gegaan vanwege een openhartoperatie: ‘Deze openhartoperatie was nodig in verband met het vervangen van een stent om een grote verstopping te voorkomen.’

 

Jans hartinfarcten zijn enigszins schrikbarend, vooral voor buitenstaanders, maar hij relativeert het en leert ermee leven: ‘Hartproblemen zitten van mijn vaders kant in de familie, het is iets erfelijks. Dat heb ik geaccepteerd. Toen ik na mijn openhartoperatie een tijdlang in een zorghotel verbleef en met mijn eigen ogen het ‘leed’ van anderen aanschouwde, zoals medemensen zonder ledematen of dementerenden, dacht ik: maar ik ben er nog!’

 

En Jan is er zeker nog. Wanneer hij bij toeval in de wachtkamer van het ziekenhuis een oproep van ‘Hartvrienden’ ziet liggen over de ‘HartbrugReizen’ van Hartpatiënten Nederland, twijfelt hij geen seconde. Bij thuiskomst wordt hij donateur en geeft zich op voor een reis. Inmiddels heeft hij er drie reizen op zitten: ‘De (voor mij) vierde reis in het voorjaar heb ik helaas moeten afzeggen vanwege mijn openhartoperatie, maar in de tussentijd heb ik mijzelf aangemeld voor een nieuwe reis. Ik hoop nog veel reizen mee te maken. Deze reizen laten mij mijn stress vergeten en ik hoop (nog meer) positieve energie te ontvangen in mijn leven.’

 

Menselijk contact

Maar nog meer dan de reizen zelf, staat het contact met lotgenoten en zogeheten ‘Hartvrienden’ centraal. En dat is ook kenmerkend voor Jans alledaagse leven: ‘Ik wil van mijn dagen iets maken.’ Zijn dagen ‘maakt’ Jan waar mogelijk met zijn medemensen, want zoals hij eerder al liet blijken, is hij graag onder de mensen: ‘Af en toe drink ik koffie met bevriende buren, daarnaast heb ik wekelijks een kaartclub en twee keer per jaar ga ik een weekje vissen met een weduwnaar.’

 

Maar daar blijft het niet bij. Wanneer anderen niet kunnen, stroopt hij zelf de mouwen op en gaat eropuit: ‘Van jongs af aan ben ik een lolbroek, maar vanzelfsprekend ben ik niet altijd even vrolijk. Bijvoorbeeld als het regent. Maar in plaats van te klagen, zet ik juist dan door. Ik ga niet in een hoekje zitten en klagen, maar doe wat ik wel kan. Waarom? Omdat het belangrijk is om afleiding te zoeken en dat bereik ik door dingen te ondernemen. De grootte van de activiteit doet er niet toe.’

 

Hij vervolgt: ‘Dus zolang ik mijn eigen eitje kan bakken, doe ik dat. Nog een voorbeeld; ik houd erg van wandelen. Na mijn revalidatie deed ik dat met een rollator, vervolgens met een wandelstok en nu kan ik zonder stok wandelen. Behalve als ik lange afstanden moet afleggen, dan neem ik voor alle zekerheid mijn wandelstok mee. Het komt erop neer dat om uit het dal te komen, een mens blij moet zijn met hetgeen wat hij/zij heeft. Ik ben tevreden. Mijn levensspreuk is dan ook ‘Eenvoud is het kenmerk van het Ware’.

 

Levenswilskracht

Dat Jan niet bij de pakken gaat neerzitten, is bekend. Zijn tachtigste verjaardag die recent plaatsvond, wilde Jan dan ook niet onopgemerkt voorbij laten gaan: ‘Ik wilde het vieren, dus dat heb ik gedaan. In een winkel heb ik uitnodigingen laten maken en 25 stuks verstuurd. Mijn schoonzus, aan wie ik tevens een grote steun heb, heeft mij enorm geholpen met de voorbereidingen voor het feest. Maar ook in het dagelijks leven staat zij voor mij klaar. Andersom trouwens ook.’

 

Op de vraag waar zijn wilskracht voor het leven vandaan komt, heeft Jan geen kant en klaar antwoord. Wel kan hij met zekerheid zeggen dat hij altijd is blijven geloven in de dag van morgen.

Ook al plant hij zijn toekomst niet en bekijkt hij het leven van dag tot dag, het onder de mensen zijn geeft hem energie die hij op zijn beurt weer omzet in kracht en hoop.

 

Kracht en hoop haalt hij tevens uit bijzondere gebeurtenissen. Tijdens een van de visvakanties landde een vlinder op zijn hengel en niet zomaar één: ‘Sinds mijn vrouw is overleden, achtervolgt mij van tijd tot tijd een vlinder. Ik ben ervan overtuigd dat mijn vrouw mij via deze weg laat weten dat zij er nog is. In mijn woonkamer heb ik een vlinder van plastic aan de muur; ik kijk daar graag naar. Elke avond brand ik kaarsen voor mijn dierbaren. Daarnaast heb ik hun intialen op mijn arm getatoeëerd. Zij zijn altijd bij mij.’

 

Even voorstellen!

Geschreven door

Janneke Juffermans

Blij verrast was ik, toen ik gebeld werd door Hartbrug-Magazine met de vraag ik voor het blad zou willen schrijven. Als kind uit een artsenfamilie heb ik altijd interesse gehad voor geneeskunde. Daarom was mijn plan dat ik ook arts zou worden. Maar op de middelbare school bleek al snel dat ik helaas niet mijn ouders’ exacte genen had geërfd. De talige kant bleek gelukkig wel goed aangelegd.

Via enige omzwervingen vond ik uiteindelijk mijn richting. Ik ben nu journalist, een vak dat ik met veel plezier en interesse uitoefen. Als journalist mag ik mensen het hemd van het lijf vragen, is mijn nieuwsgierigheid een groot voordeel en kom ik op plekken waar veel anderen niet komen.

Zoals in Afrika. Meestal schrijf ik over ontwikkelingssamenwerking, mensenrechten en buitenlandbeleid. En omdat ik de interesse voor geneeskunde ook nog steeds heb, heeft dat al tot verschillende verhalen over geneeskunde in de tropen geleid.

Heel leuk om nu ook in Nederland op onderzoek uit te gaan en gepassioneerde artsen en patiënten hier te spreken. In Nederland is de geneeskunde een stuk specialistischer en dat geldt zeker ook voor cardiologie. Maar ik denk te gaan ontdekken dat het hart van artsen en dat van patiënten hier op dezelfde manier klopt als daar. Die menselijke kant van hartziekten hoop ik in mijn stukken dan ook over te brengen. Met als eerste artikel in dit nummer: verborgen obesitas.

Marion van Es

Een nieuw gezicht, denkt u? Dat klopt: vanaf nu zal ik regelmatig voor de uitgaven van Hartpatiënten Nederland schrijven. Tijd om mezelf voor te stellen! Ik werk inmiddels alweer een decennium als freelance journalist en heb in die tijd hoofdzakelijk voor en over vrouwen geschreven. Al ben ik in feite nieuwsgierig naar alle mensen die een verhaal hebben dat het waard is om onder woorden gebracht te worden.

De verhalen van hartpatiënten hebben mijn bovengemiddelde interesse, aangezien ik meerdere malen in mijn leven geconfronteerd ben met het falende hart. Niet dat van mijzelf overigens; afgezien van een incidenteel gebroken exemplaar is dit leed mij bespaard gebleven. Maar hartklachten zitten helaas wel in mijn familie: zowel mijn opa als jongste oom werden getroffen door een infarct. De angst dat ook mijn (te) hardwerkende vader aan de beurt zou komen, werd twee jaar geleden werkelijkheid.

Gelukkig was het niet zo erg als in mijn nachtmerries. Geen ambulances met gillende sirenes, mijn vader was zelfs verbaasd toen hij door de huisarts naar het ziekenhuis werd gestuurd en daar hoorde dat hij een licht infarct had gehad. Zo slecht voelde hij zich toch niet? Hij mopperde nog op de verpleegster, van wie hij niet eens een stukje door de gang mocht lopen.

Een stent en revalidatie later voelt mijn vader zich weer als vanouds. Al zit de schrik er wel in: overuren maakt hij tegenwoordig steeds minder. Tot grote opluchting van zijn vrouw en dochters. Want mijn vader in een ziekenhuisbed, dat hoop ik nooit meer te hoeven zien.

De stad van de Roermondjes

Geschreven door

 

Voor een stedentrip of vakantie ooit aan ‘Remunj’ – Roermond – gedacht? Zeker eens doen, want deze Midden-Limburgse stad pakt uit als een cadeautje. HartbrugReizen vroeg locals om monumenten, brokken natuur, restaurantjes, cafés en ander lekkers, die u absoluut niet mag missen. Voilà, een flinke lijst met doetips.

 

Elke toerist moet eigenlijk naar de 15e-eeuwse Sint Christoffelkathedraal. De heilige Christoffel is namelijk niet alleen de schutspatroon van Roermond. Hij is ook de beschermheer van reizigers en pelgrims. Nog wat extra zegening nodig? Ga dan vooral de fameuze Christoffeltaart prikken bij banketbakkerij en lunchroom In de Kroon!

 

Bij Roermond vloeien de rivieren de Roer en de Maas samen, maar er is meer water in de buurt. De door grindwinning ontstane Maasplassen vormen een heerlijk recreatiegebied. Een rondvaartboot brengt u heel gemakkelijk naar de mooiste plekjes.

 

Voor muziek, theater, film en kunstexposities is de ECI Cultuurfabriek hét adres in Roermond. ECI staat voor de voormalige elektriciteitscentrale. In deze bijzondere industriële ambiance kunt u ook eten. In sterrenrestaurant ONE (met eigen moestuin op het terrein!) of het ‘gewone’ grand café.

 

De belangrijke 19e-eeuwse Nederlandse architect Pierre Cuypers was een Roermondenaar. Wie nieuwsgierig is naar deze man achter de Munsterkerk en alles wat hij voor Roermond heeft gedaan, bezoekt het aan hem gewijde museum Cuypershuis, niet ver van het gezellige Munsterplein.

 

Vanuit Roermond zijn talloze mooie fietstochten te maken. Een favoriete korte tocht onder Roermondenaren loopt vanuit Roermond via Leeuwen naar Asselt (pauze bij het Rozenkerkje en op een tegenoverliggend terras) om via Swalmen, Boukoul en Asenray weer huiswaarts te keren. Goede fietsen zijn te huur bij het treinstation. Handig voor onderweg is een mobiele lunch van Doedels, de beste belegde broodjeszaak van de stad, op het Stationsplein.

 

De kaas- en delicatessenwinkel Nizet in de Brugstraat toont als een plaatje. Dat is al sinds 1860 zo. De huidige eigenaresse Christianne Houben heeft nog net zo’n passie voor lekker eten als haar voorgangers. Alleen de beste Hollandse en buitenlandse kazen gaan bij haar over de toonbank. En oei, de kant-en-klare gerechten zijn ook ronduit Bourgondisch.

 

In het Historiehuis in de bibliotheek leert u alles over Roermonds roerige geschiedenis. Wist u bijvoorbeeld dat nergens in Nederland zo veel processen wegens hekserij zijn gevoerd als in deze omgeving?

 

Een drankje met Roermonds mooiste uitzicht? De Roerkade is the place to be, aan het water nabij de historische Maria Theresiabrug, ook wel de Stenen Brug genoemd. Over de brug ligt een dorps stukje Roermond met een aardig pleintje en verderop de jachthavens. Kunt u niet kiezen uit de aaneenrijging van drinkgelagen op de kade? Het eigenzinnige café Resistent ligt met een royaal terras tegenover de Christoffelkathedraal. Er zijn regelmatig (muziek)optredens, waaraan herbergierster Resi – een oorspronkelijke, pittige dame – graag haar niet onverdienstelijke bijdrage levert. Supergezellig!

 

U hoeft gelukkig geen misdaad te begaan om het Roermondse Arresthuis van binnen te bezichtigen. De voormalige gevangenis is omgetoverd tot een hotel-restaurant dat ook voor niet-hotelgasten toegankelijk is. De cellen zijn nog intact en onderdeel van het hotel!

Shopaholics vinden in Roermond het walhalla. Naast het Designer Outlet in een oude kazerne zijn er ook talloze leuke winkeltjes in het historische centrum. Het is bijvoorbeeld heerlijk neuzen in de Markt- en Neerstraat. Proef tussendoor wat Roermondjes! Deze bonbons in de vorm van een rood mondje zijn de specialiteit van chocolaterie La Bontà di Florino.

 

Klein Italië in Roermond. Dat is restaurant TuttoPuro in de Abdijhof, een wat verscholen binnenpleintje naast de Munsterkerk. Italofielen uit heel Nederland komen eropaf, dus als u toch in de buurt bent…

 

Voor een toetje is een gang naar Clevers een puik idee. Het ijs van deze ijsketen won zelfs internationale prijzen, maar is gewoon te koop, midden op de Markt!

 

Een ouderwetse barbier en haarsnijder komt u in Roermond niet tegen in een museum, maar bij Vasco Kappers. De degelijke scheer- en knipbeurten in deze kapperszaak zijn leuk om te zien en te beleven. Voor mannen én vrouwen. U moet uw stoppels of lange lokken dus beslist tot Limburg bewaren.

De eerste klanken van het hart

Geschreven door

 

De Franse arts René Théophile Hyacinthe Laënnec was van nature een zeer verlegen man. Opgevoed door zijn strenge vader die advocaat was (de moeder was overleden aan tuberculose) was René terughoudend in het contact met mensen. Wat meer in de luwte voelde hij zich veiliger.

 

Toch was dat een minpuntje in het beroep dat hij later in Parijs zou gaan uitoefenen: René Laënnec werd dokter. Niet in een stil, verscholen laboratorium, maar in een ziekenhuis in de Franse hoofdstad, begin 1800. Dat bracht hem rechtstreeks in contact met patiënten. Die moest hij niet alleen spreken over hun ziekten en kwalen, maar hij werd ook geacht ze te onderzoeken. Lichamelijk nog wel…! U begrijpt dat de jonge Fransman daarin heel wat persoonlijke hindernissen te nemen had.

 

Vooral wanneer er een jonge vrouw tegenover hem in de spreekkamer plaatsnam. Dan zweette hij soms peentjes. Op een onvermijdelijke dag trad een aantrekkelijke, beslist voluptueuze vrouw de dokterskamer binnen. Zij bleek hartproblemen te hebben.

 

In die tijd werd met het blote doktersoor naar het patiëntenhart geluisterd. Er bestonden immers nog geen echo’s, geen CT-scanners, en ultrasone geluidsgolven voor inwendig onderzoek van het menselijk lichaam waren nog niet ontdekt. De dokter van twee eeuwen geleden had zijn ogen, zijn handen en zijn oren om de patiënt te observeren, te bevoelen en de geluiden in diens lichaam te beluisteren.

 

Toen de jonge vrouw haar boezem wat vrijmaakte om de dokter ruimte te geven zijn oor daarop neer te vlijen, teneinde haar harttonen te beluisteren, blokkeerde de toen 27-jarige medicus. Maar hij bedacht een truc om aan deze confrontatie te ontkomen: hij rolde een stuk papier tot een cilinder, een holle buis die hij zacht tegen de boezem drukte. En… het wonder geschiedde! Laënnec hoorde het kloppen van haar hart en kon zijn diagnose stellen: er bleek sprake van een hartruis.

Hoe het verder gegaan is met de behandeling van de jonge dame blijft onvermeld in de medische geschiedenis. Maar duidelijk was wel dat de verlegenheid bij de dokter een geneeskundige vinding had voortgebracht: de stethoscoop!

 

Want een jaar nadat René Laënnec een vaste aanstelling had gekregen in het Hôpital Necker aan de Rue de Sèvres, vond hij deze uit – in 1816. Ook bedacht hij de naam van het instrumentje dat hij – in stilte en afzondering – in elkaar had geknutseld: ‘stethoscoop’, afgeleid van het Griekse woord ‘stethos’ dat borst betekent. Een toen nog houten buisje om naar de borst (en het hart dat daarin ligt) te luisteren. Een uitneembare houten koker van 30 centimeter lengte, drie centimeter doorsnede met in het midden een opening van 5 millimeter.

 

Het was het prototype van de stethoscoop van vandaag, die er weliswaar heel anders uitziet, ook van ander materiaal gemaakt is, maar waarvan het principe vrijwel onveranderd is.

 

Overigens, er was nog iets waardoor dokter Laënnec moeite had patiënten te onderzoeken: hij was nogal hygiënisch ingesteld. En om als dokter je oor te drukken tegen een zweterige behaarde borst boven een niet al te fris riekende bierbuik, eh, nou nee…!

 

10x de benenwagen door de Benelux en Duitsland

Geschreven door

 

Wandelen is goed voor alles. De conditie wordt er beter van en het hoofd raakt lekker leeg. HartbrugReizen zet voor wandelfans tien perfecte looppaden in de Benelux en Duitsland op een rij.

 

NEDERLAND

Oude Waal-Groenlanden – 10 kilometer

Deze luswandeling voert u door het schilderachtige natuurgebied van de Oude Waal en Groenlanden ten oosten van Nijmegen. In dit open polderland liggen terpen en oude dijkjes, grenzend aan buitendijks natuurgebied met ooibossen, moerassen en waterplassen. Neem vooral uw verrekijker mee, want talloze water- en moerasvogels huizen hier, nabij kleine dorpen, boerderijen, bunkers uit de Koude Oorlog en de imponerende stuwwal van Nijmegen. www.wandelenindeooijpolder.nl

 

Stoetwegenpad – 11 kilometer

Het Stoetwegenpad door het buitengebied van Driebergen, Zeist en Bunnik is misschien wel het mooiste deel van het langeafstandswandelpad het Klompenpad. U gaat genieten van het unieke jaagpad langs de Kromme Rijn en de Stichtse Lustwarande, een lint van historische landgoederen en buitenplaatsen. In het oude agrarische gebied zouden klompen niet misstaan, in prachtig aangelegde parkbossen schiet soms wat wild voorbij.

www.klompenpaden.nl

 

Dintelse gorzen – 5 kilometer

Deze wandeling over de bodem van een oud getijdengebied in West-Brabant is kort maar uniek. Sinds de voltooiing van de Deltawerken winnen zoetwaterplanten terrein, maar zoutwaterplanten zoals zeekraal komt u er ook nog tegen. Net als Schotse hooglanders en Shetlandpony’s die al grazend voorkomen dat het gebied geheel bebost raakt. www.natuurmonumenten.nl

 

BELGIË

Het land van Herve – 12 kilometer

Golvende vette weiden, heggen en boomgaarden, dat is het land van Herve. Tijdens deze lusroute, die aanvangt bij de Abdij van Val Dieu, bij Aubel, kuiert u over vele oude paden dwars door gehuchten, landerijen en kuddes koeien. De klapdeurtjes zijn ontelbaar en de vergezichten fenomenaal. Bij terugkomst bij de abdij kunt u met de artisanale producten bier, cider, hervekaas en siroop een heerlijke après-wandeling organiseren.

www.originelewandelingen.be

 

Taalgrenswandeling Everbeek (Everbecq) – 15 kilometer

De Belgische taalgrens is een fascinerend fenomeen. Wat is aardiger dan het wandelend te verkennen in de dunbevolkte omgeving van Everbeek? Everbeek telt twee gemeenschappen: Everbeek-Boven en Everbeek-Beneden, elk met hun eigen parochiekerk. Het Livierenbos, de Everbeekse bossen en het Brakelbos vormen een natuurlijke grens tussen Vlaanderen en Wallonië. U loopt verder door licht stijgende weiden en akkers, langs vele kapelletjes met Christuskruizen en Mariabeelden. Klimt u bij terugkomst in Everbeek-Beneden vooral even op de roepsteen! www.originelewandelingen.be

 

Door de Condroz – 14 kilometer

Tijdens deze wandeling over lage, golvende heuvels met bossen, landbouw- en weidenvelden verheugt u zich ook zeker op Crupet, een van de mooiste dorpen van Wallonië. Crupet is bekend om zijn watermolens en middeleeuwse kasteel met sublieme donjon. Het is niet te bezoeken, maar iets drinken in de buurt is ook leuk. Langs de vallei van het riviertje Le Bocq, een oude spoorlijn en zandsteengroeven voert de tocht terug naar Durnal. www.originelewandelingen.be

 

LUXEMBURG

Mullerthal Extra Trail Tour C – 9 kilometer

De vele kloven, grotten en beekjes maken het Mullerthal in het oosten van Luxemburg een sprookje voor wandelaars. Dat het ook Klein Zwitserland heet, komt omdat hier flink geklauterd en geklommen moet worden. Niet iedereen heeft daar (direct) zin in. Deze luswandeling die de dorpen Bech en Altrier met de eigenlijke Mullerthal Trail verbindt, is licht. Tussen deze dorpen geniet u van talrijke mooie vergezichten op het gebied van de Beneden-Sauer en de Moezel. www.mullerthal-trail.lu

 

DUITSLAND

Zwarte Woud: Erkastenrundweg – 5,5 kilometer

Freiburg, de hoofdstad van het Zwarte Woud, is een ideale uitvalsbasis voor wandelingen. De hoogteverschillen in de omgeving zijn echter veelal pittig. Lekker relaxed is deze route op de 1284 meter hoge berg Schauinsland. Eerst mag u met de kabelbaan vanuit Horben omhoog, om dan rustig via een goed begaanbaar pad af te dalen. Met wat geluk reikt uw oog tot de Alpen en de Vogezen!

www.schauinslandbahn.de

 

Sauerland – Historischer Wanderpfad vanaf Winterberg-Elkeringhausen – 7 kilometer

Deze historische lusroute bij het populaire Winterberg voert u langs alle historisch belangrijke plaatsen rondom Elkeringhausen. Vanuit dit dorp geniet u na een lichte klim van de Naturkino (natuurbioscoop), de benaming van het droomuitzicht hier. Andere bezienswaardige rustpunten langs de route zijn de oude ertsmijn Zeche Elend en de Ehrenscheider Mühle (molen). www.winterberg-info.nl

 

Rheinsteig: Vallendar-Koblenz-Ehrenstein – 9 kilometer

De Rheinsteig is een bekroond langeafstandswandelpad tussen Bonn en Wiesbaden dat voor een belangrijk deel de fotogenieke Midden-Rijn volgt. U start het stuk tussen Vallendar en Koblenz gemoedelijk tussen de vakwerkhuizen en loopt via een paar dalen naar de imposante vesting Ehrenbreitstein bij Koblenz, oorspronkelijk een garnizoensstad aan de Rijn-Moezel.

www.tourenplaner-rheinland-pfalz.de

 

Hoe moeilijk is eenvoudig?

Alle wandelingen hebben moeilijkheidsgraad ‘eenvoudig’. Verschillende wandelaars kunnen hetzelfde pad echter anders ervaren en het weer kan de moeilijkheidsgraad van een wandeling ook beïnvloeden. U hoeft alleen maar aan een bospad na een regenbui te denken. Verder betekent ‘eenvoudig’ in Nederland niet altijd hetzelfde als ‘leicht’ of ‘facile’ bij de ooster- en zuiderburen. Het grootste deel van Nederland is zo plat als een dubbeltje, maar bij hen glooit het al snel. Met een gemiddelde conditie zijn de buitenlandse trajecten prima te doen, maar houdt u daarmee rekening. Neem verder de adviezen in de wandelbeschrijvingen ter harte!

‘Mensen met een aangeboren hartafwijking zijn vechters’

Geschreven door

 

Een kind dat geboren wordt met een hartafwijking heeft dankzij de steeds hogere kwaliteit van de medische wetenschap tegenwoordig volop mogelijkheden tot een normaal leven. Sterker nog: na hun veertigste zijn ze doorgaans zelfs gelukkiger dan hun gezonde leeftijdsgenoten. Toch is er volgens Dr. Lisbeth Utens, klinisch psycholoog bij de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie/Psychologie van het Erasmus MC-Sophia, nog genoeg werk aan de winkel.

 

Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 1400 kinderen geboren met een hartafwijking. Voor de jaren tachtig waren hun overlevingskansen gering: maar liefst tachtig procent overleed. Gelukkig heeft de medische wetenschap niet stilgestaan en bereikt inmiddels circa negentig procent de volwassen leeftijd. Velen van hen kunnen een relatief normaal leven leiden: naar school gaan, sporten, werken, kinderen krijgen. Toch kampt een groot aantal patiënten met emotionele problemen.

 

Het Erasmus MC deed uitvoerig onderzoek naar de psychosociale gevolgen van een aangeboren hartafwijking voor zowel kinderen, jongeren als volwassenen. Deze gevolgen beginnen volgens Dr. Utens al vroeg. ‘De kinderen maken op jonge leeftijd al veel mee, zoals regelmatige ziekenhuisbezoeken en operaties. Dit kan leiden tot posttraumatische stressklachten.’

Ook voor de ouders kan het lastig zijn om goed om te gaan

met de zorgen rondom een kind met een aangeboren hartafwijking. ‘Het hart is het symbool van het leven. Wanneer je hoort dat er met dit deel van je kind iets aan de hand is, veroorzaakt dat vaak veel verdriet, angst en onzekerheid. Ouders maken zich vaak zorgen of hun zoon of dochter wel mee kan komen op school of mee kan doen met de gymles.’

 

Sociale contacten

Jonge hartpatiënten kunnen een verminderd uithoudingsvermogen en/of leer- en concentratieproblemen hebben, blijkt uit onderzoek. Ook komen er bij hen significant meer gedrags- en emotionele problemen voor dan bij gezonde leeftijdgenoten. Utens: ‘Sporten is een heel sociaal gebeuren. Als een kind tijdens de gymles niet mee kan doen of geen lid wordt van een sportclub, is het moeilijker om sociale contacten op te doen. En als je op school minder goed presteert dan je klasgenoten, kun je heel onzeker worden.’

 

Tegelijkertijd zorgt de bezorgdheid van de ouders volgens Utens soms voor de neiging tot overbescherming. ‘Er zijn ouders die hun kinderen onderschatten, wat heel begrijpelijk is. Maar als er angst en onzekerheid is bij de ouders, voelt een kind dat natuurlijk ook. Uiteindelijk kun je helaas nooit helemaal voorkomen dat een hartekind sociale problemen ondervindt. Ze zijn immers in een bepaald opzicht anders dan de doorsnee bevolking, dat is niet altijd makkelijk.’

 

Vechters

Gelukkig is er ook goed nieuws. Erasmus MC onderzocht hartpatiënten zowel tien, twintig als dertig jaar na hun eerste hartoperatie en ontdekte dat op volwassen leeftijd de kwaliteit van leven weer toeneemt. Volgens Utens vindt de overgrote meerderheid een partner en een baan. ‘De groep veertigplussers heeft vaak wel een lager beroepsniveau dan gemiddeld, een lager inkomen en ze hebben minder vaak kinderen of een partner, maar desondanks zijn ze gelukkig. Gelukkiger zelfs dan hun gezonde leeftijdsgenoten, met minder in plaats van méér emotionele problemen.’

 

Hoe dat komt? Utens heeft er wel een verklaring voor. ‘Het zijn vechters. Ik denk dat iemand met een hartafwijking andere normen en waarden heeft dan iemand die gezond opgroeit. Wanneer je ouder wordt, krijg je vaak meer zorgen en gezondheidskwalen. Voor wie altijd gezond is geweest, kan dat van grote impact zijn. Mensen die zijn opgegroeid met hartproblemen hebben wel voor hetere vuren gestaan. Zij zien juist wat ze allemaal hebben bereikt ondanks hun hartprobleem en waarderen de positieve dingen in het leven meer. Ze zijn trots op hun plek in de maatschappij en komen daardoor als het ware op volwassen leeftijd pas tot bloei.’

 

Deze bevindingen zullen voor veel ouders van een kind met een hartaandoening enerzijds een opluchting zijn. Aan de andere kant valt er wat betreft de problemen op jonge leeftijd nog de nodige vooruitgang te boeken, meent Utens.

 

‘In het Erasmus MC-Sophia en in veel andere ziekenhuizen wordt al veel aandacht besteed een psychosociale zorg: naast de kindercardioloog staat er een team van psychologen, maatschappelijk werkers en pedagogisch medewerkers klaar. Uit onze onderzoeken blijkt echter dat ouders van kinderen met een aangeboren hartafwijking een grote behoefte hebben aan zorg op maat.

Dat willen wij ook geven, maar hiervoor is jammer genoeg nog te weinig geld beschikbaar.’

 

Workshop

Heel blij is ze daarom met de twee grote studies die recent zijn gestart in het Sophia Kinderziekenhuis. De eerste studie is gericht op kleuters met een aangeboren hartaandoening. Samen met hun ouders en eventuele broertjes en zusjes, krijgen zij in de vorm van een workshop handvatten om de gang naar school gemakkelijker te maken. Ook wordt er fysiotherapie aangeboden om sporten te stimuleren.

 

De tweede studie is bedoeld voor kinderen tussen de 6 en 16 jaar die zijn geopereerd aan een aangeboren hartafwijking en richt zich op het effect van EMDR, een effectief bewezen therapie voor traumaverwerking. ‘Van alle kinderen die in het ziekenhuis zijn opgenomen, heeft tien procent nadien last van posttraumatische stressklachten en van die groep ontwikkelt 35 procent zelfs een posttraumatische stressstoornis: PTSS’, legt Utens uit. ‘Als dit niet tijdig wordt aangepakt, kan dat leiden tot depressies en ernstige problemen met slapen, concentratie en leren. Dit geldt voor alle kinderen met ziekenhuis-ervaring.’

 

Utens is enthousiast. ‘Als blijkt dat EMDR inderdaad effectief is bij hartekinderen, wat ik verwacht, is het de bedoeling dat deze therapievorm structureel wordt opgenomen in het behandelplan binnen het ErasmusMC-Sophia. Ook hopen we dat verzekeraars dan meer psychosociale zorg gaan vergoeden.’

 

Zal er ooit een moment komen dat niet alleen veertigplussers, maar ook jonge mensen met een aangeboren hartafwijking net zoveel levensgeluk ervaren als gezonde leeftijdsgenoten? Dr. Utens is hoopvol. ‘Ik verwacht echt dat dit gaat lukken, we werken er in ieder geval hard aan.’

Ziekbed tijdens de studie; hoe & wat?

Geschreven door

 

Je zit middenin je studie en afgezien van her en der wat gemiste colleges, een aantal herkansingen en een nog in te leveren groepsopdracht, ben je goed op weg. Maar dan slaat het noodlot toe: je hart laat (weer) van zich horen. Wat te doen? Young & Yearning zet alles op een rij.

 

Johan Cruijff zei eens: ‘Elk nadeel heb z’n voordeel’. En dat is hier zeker van toepassing! Waar in het voortgezet onderwijs iedere vorm van afwezigheid verantwoord dient te worden, is dat in het middelbaar beroepsonderwijs, dan wel hoger of academisch onderwijs niet meer van toepassing. Maar om in de termen van Cruijff te blijven spreken ‘heb elk voordeel ook z’n nadeel’, want met de verkregen, grotere vrijheid lever jij als student in op andere gebieden; in tegenstelling tot het voortgezet onderwijs, rechtvaardigt een ziekbed op een studie-instelling het ontlopen van verantwoordelijkheden niet.

 

Be right back

Iedereen is weleens ziek. Een verkoudheid zit in een klein hoekje. Vooral als daaraan voorafgaand het immuunsysteem enigszins is aangetast door de wondere wereld van het studentenleven. Gekenmerkt door onder andere een minimale inname van vitamines, oververmoeidheid en slaaptekort. Is er sprake van een kortdurend ziekbed? Dan kom je met onderstaande aandachtspunten wat de studie betreft uit de voeten.

 

Colleges

Indien je meerdere dagen afwezig bent en daarmee de voorbereidende colleges op tentamens mist, is het aan jou, om de gemiste collegestof alsnog in te halen. Vraag aan medestudenten om aantekeningen over te nemen. Schroom niet om contact op te nemen met de desbetreffende docenten en te informeren naar diens welwillendheid, dan wel mogelijkheid om de verschafte informatie tijdens de colleges, alsnog te delen. Immers, een nee heb je en een ja kun je krijgen.

 

Tentamens

Van studenten wordt verwacht dat zij gemiste tentamens (indien van toepassing!) overdoen. Het verzuimen van een tentamen is bij voorbaat al een onvoldoende.

 

Groepsopdracht

Is jouw kortdurende ziekbed hardnekkiger dan gedacht? Wees verantwoordelijk en informeer tijdig bij de docent naar de mogelijkheid van een vervangende opdracht. Vergeet niet jouw studiegenoten in te lichten; zij gaan ervan uit dat jij aan jouw verplichtingen voldoet en de opgedeelde taak volbrengt.

 

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 waar ben ik gebleven?

Een verkoudheid is voor sommigen een luxeprobleem in vergelijking met hetgeen waarmee zij te maken krijgen. Is een studie in goede gezondheid volbrengen niét vanzelfsprekend vanwege een langdurige ziekte waar jij door geveld wordt (of bent), óf ben jij chronisch ziek? Don’t worry! Het betekent bij lange na niet het einde van je studietijd. Integendeel.

 

Stap 1

Vraag een gesprek aan met de decaan waarin je (of iemand die daartoe gerechtigd is) jouw situatie uitlegt. Omschrijf de verwachte prognose met betrekking tot jouw ziekbed en studie. Tip: zet jouw verhaal alvast op papier. Zo ben je er zeker van dat je niets vergeet en na afloop heeft zowel de decaan als jij, het verhaal zwart op wit staan.

 

Stap 2

Vraag aan de decaan of (en welke) uitzonderingen op jouw situatie van toepassing zijn. Maak vervolgens samen een plan

van aanpak met betrekking tot het verdere vervolg van jouw situatie.

 

Stap 3

Know your financial rights! Is er vastgesteld dat je studievertraging oploopt door ziekte? Informeer naar de financiële afstudeerfondsen waarover opleidingen beschikken. Deze afstudeerfondsen vallen buiten de met DUO te treffen regelingen met betrekking tot bijzondere omstandigheden.

 

 

DUO

Indien je noodgedwongen jouw studie langer dan een jaar moet onderbreken vanwege ziekte, dan heeft dit geen consequenties voor jouw studiefinanciering. DUO ziet eerdergenoemde vertraging niet als studieonderbreking. Afhankelijk van de situatie wordt de studiefinanciering verlengd of opnieuw toegekend. Moet je uiteindelijk noodgedwongen stoppen met de opleiding of heb je een Wajong-uitkering? In dat geval worden de basisbeurs, eventuele aanvullende beurs (de zogeheten prestatiebeurs) en het studentenreisproduct omgezet in een gift. Ook als je geen diploma hebt gehaald. Let wel: de decaan beoordeelt of je een speciale voorziening kan aanvragen en welke voorziening het beste op jouw situatie van toepassing is. Wajongers kunnen dit zelf aanvragen zonder tussenkomst van een decaan.

 

Persoonsgebonden budget

Heb jij een beperking en/of chronische ziekte waarvoor je langdurige zorg ontvangt?

Het persoonsgebonden budget (pgb), is bedoeld als financiële bijdrage in de kosten van de benodigde zorg. Ook tijdens een studie!

 

Benieuwd of jij hiervoor in aanmerking komt?

Afhankelijk van de zorg die je nodig hebt, dien je een aanvraag in bij het zorgkantoor, de zorgverzekeraar of gemeente. Op de website van Rijksoverheid is hierover meer informatie te vinden.

 

Kom je er niet uit?

Vraag bij jou gemeente cliëntondersteuning aan. Zij bekijken samen met jou of het pgb (en welke) bij jou past. Bijkomend voordeel? Het is gratis.

 

 

Inge van Doorn (23)

‘In de beginjaren van mijn studie ben ik tot twee maal toe langdurig afwezig geweest vanwege onontkoombare ziekenhuisopnamen en ingrepen. Ik heb tentamens gemist waarvoor ik geen extra herkansingen heb gekregen. Echter, toen mijn tweede ziekenhuisopname tijdens mijn reguliere herkansingen viel, heb ik bezwaar aangetekend en is uiteindelijk besloten dat ik een jaar langer over mijn propedeuse mocht doen. Het meest vervelende vond ik in eerste instantie het onbegrip van mijn medestudenten. Toen ik ziek werd, zat ik middenin een groepsopdracht waarbij ik in eerste instantie niet serieus ben genomen. Ik heb een half jaar vertraging om bij te werken.’

 

Claudia Zahra (28)

‘Tijdens mijn studie kampte ik met verschillende chronische ziektes waardoor ik noodgedwongen colleges heb gemist en herhaaldelijk niet in staat was om mijn tentamens te maken. Helaas waren op mijn universiteit geen regelingen die van toepassing op mij waren. Ik moest via de normale weg afstuderen wat uiteindelijk resulteerde in studievertraging’

 

Note to self: Young & Yearning verschaft algemene informatie naar aanleiding van de meest voorkomende gang van zaken. Houd er echter rekening mee dat iedere opleiding, dan wel studie-instelling een eigen -en daarmee mogelijk afwijkende- regeling hanteert.

 

Stedentrips in Nederland

Geschreven door

 

Ga op stedentrip in eigen land. Bezoek de provinciale hoofdsteden en ontdek Nederland. Bijkomend voordeel? Geen lange reistijden! HartbrugReizen licht u in.

 

Groningen

Groningen ligt in het Noorden en is de hoofdstad van de gelijknamige provincie. De geschiedenis van de stad is onder andere terug te zien in de hofjes, pakhuizen en gebouwen. Daarentegen heeft de stad een vernieuwende architectuur. Bezoek de Grote Markt, het historische Goudkantoor en de Vismarkt, maar ook de Herestraat waar u kunt shoppen in het Waagcomplex. En wanneer u de stad inrijdt, vergeet dan niet een blik te werpen op de zogeheten Stadsmarkeringen: tien kunstwerken in en rondom de stad ter ere van het 950-jarig bestaan.

 

Leeuwarden

Zuidwestelijk van Groningen, prijkt Leeuwarden als trotste hoofdstad van de provincie Friesland. Of zoals de Friezen zelf zeggen Fryslân. In Leeuwarden is voor ieder wat wils. In 2018 draagt het de titel European Capital of Culture. En cultuur is in de stad overal terug te vinden. Van oudsher is het de start- en finishplaats van de Elfstedentocht, aan de grachten pronken monumenten en het centrum is groen. Doordat de stad omringd is door water, is de stadsregio ideaal voor watersporters.

 

Assen

In Assen, de hoofdstad van Drenthe, staat het beeld van de Drentse boerenarbeiderszoon Bartje naar het gelijknamige kinderboek van Anne de Vries. Maar Assen is meer dan Bartje en het grootste ééndaagse sportevenement van Nederland, het jaarlijkse motorenfestijn de Dutch TT. Het van oorsprong kloosterdorp is inmiddels uitgegroeid tot een stad met een nalatenschap aan panden uit Napoleon’s negentiende eeuw. De panden zijn onder andere te bewonderen aan de singels, maar ook resten van een middeleeuws klooster zijn in het centrum te vinden. Maakt u graag uitgebreid kennis met de geschiedenis achter de gebouwen van Assen? Loop dan de stadswandeling Stad der Paleizen. Bent u meer van de natuurwandelingen? Kom dan op adem in het bos van Assen.

 

Haarlem

Haarlem is de hoofdstad van de provincie Noord-Holland en staat bekend om haar culturele aanbod, diversiteit aan cafés en winkels. Maar ook de uitstekende ligging nabij Amsterdam hoort daarbij, evenals het strand en de zee! De stad ademt naar eigen zeggen een Bourgondische sfeer uit en dat is ideaal om op uw gemak de diverse monumenten aan de Grote Markt te bezoeken die Haarlem rijk is!

 

Lelystad

De jongste provincie van Nederland, Flevoland, heeft als hoofdstad Lelystad. Lelystad is in 1967 gesticht. Gelegen aan het water is Lelystad de ideale uitvalbasis voor waterrecreatie. Verder zijn er tal van andere bezienswaardigheden en attracties in en rondom de stad te vinden. Wat dacht u van de Bataviawerf, Batavia Stad Outlet Shopping en Aviodrome. Maar ook het Natuurpark Lelystad in de voormalige Zuiderzee. En dit is slechts een kleine greep uit het aanbod van Lelystad.

 

Zwolle

Zwolle is de hoofdstad van Overijssel en tevens een van de zogeheten Hanzesteden. De historische binnenstad van Zwolle heeft veel bezienswaardigheden zoals verschillende musea waaronder Museum de Fundatie. Maar ook de mooiste boekhandel van Nederland: Waanders. Deze is gevestigd in de Broerenkerk: een monumentaal kerkgebouw. Tot slot behoort het met drie Michelinsterren onderscheiden restaurant De Librije ook tot Zwolle’s paradepaardjes!

 

Den Haag

In Zuid-Holland maakt Den Haag de dienst uit. Naast het feit dat Den Haag bekend staat als festivalstad vanwege de vele uiteenlopende festivals, is het ook stad aan zee met een elf kilometer lang strand. Aan het strand vindt u talloze strandtenten en restaurants. En alsof dat niet genoeg is, beschikt het over ontelbaar veel bezienswaardigheden zoals het alombekende Binnenhof en Madurodam. Tevens bevindt zich hier de thuishaven van het Mauritshuis met Vermeers Meisje met de parel.

 

Utrecht

Utrecht is ‘het kloppend hart van Nederland’. Oftewel: de hoofdstad van de gelijknamige provincie in het midden van het land waar altijd iets te beleven valt. Het tweeduizend jaar oude Domplein staat bekend als het hart van Utrecht. De Romeinen hebben hier de basis gelegd voor Utrecht met Castellum Trajectum. Beklim de 465 traptreden van de Dom en kijk uit over de compacte en overzichtelijke stad. Blijft u liever laag bij de grond? Dwaal rond in de middeleeuwse binnenstad langs de Oude Gracht, pleinen en steegjes. Vergeet niet het Museumkwartier. En wanneer u even op adem wilt komen: vaar mee op een boot langs de werven.

 

Arnhem

Arnhem ligt als hoofdstad van Gelderland in een groene omgeving grenzend aan de Veluwe en het Uiterwaardgebied. De stad kenmerkt zich door het vele groen in de vorm van parken en landgoederen. Zelfs de singels rondom het centrum blijven hierin niet achter. De rijke historie van de stad is terug te vinden in onder andere de architectuur. Een bijzondere vermelding betreft het Modekwartier waar tal van modeateliers zijn gevestigd die het creatieve Arnhem eer aandoen.

 

Middelburg

In het Zuidoosten van Nederland ligt Middelburg op  het voormalig eiland Walcheren. Middelburg is de hoofdstad van de provincie Zeeland. De stad is in de negende eeuw ten tijden van de Vikingen ontstaan. In 1940 is Middelburg gebombardeerd en een groot deel van de stad brandde uit. De stad is herbouwd in traditionele stijl waardoor men er historische monumenten aantreft, maar ook moderne architectuur.

 

‘s-Hertogenbosch

‘s-Hertogenbosch is de bruisende hoofdstad van Noord-Brabant. Cultuursnuivers genieten van stadswandelingen, rondvaarten en musea, terwijl de shopaholics hun ei kwijt kunnen in de talrijke winkelstraten. Eenmaal uitgehongerd? Bezoek het populaire restaurantgebied bestaande uit De Uilenburg, De Korte Putstraat en De Parade.

 

Maastricht

In het zuiden van het land ligt de hoofdstad van Limburg, Maastricht. De stad biedt een afwisseling aan historische panden, kerken, pleinen en exposities, tot en met designwinkels, grotten, wijngaarden en festivals. Ideaal voor een gevarieerde stedentrip!

Hartziekten bij jonge vrouwen onderschat

Geschreven door

 

Er is de laatste jaren eindelijk meer aandacht voor de risico’s op hart- en vaatziekten bij vrouwen. Maar het risico bij jonge vrouwen wordt nog altijd onderschat, blijkt uit nieuw onderzoek.

 

Het hardnekkige misverstand dat hartziekten vooral oudere mannen treft is de laatste jaren aardig onderuit geschoffeld. Bekende cardiologen als hoogleraar vrouwencardiologie dr. Angela Maas en dr. Harriëtte Verwey hebben flink aan de kaak gesteld dat vrouwen wel degelijk risico’s lopen op hart- en vaatziekten. Sterker nog: de sterfte aan deze ziekten is bij vrouwen zelfs hoger dan bij mannen, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. In 2015 overleden bijna 40.000 Nederlanders aan hart- en vaatziekten. Daarvan waren 21.000 vrouw. Vooral het risico op overlijden aan een beroerte en hartfalen ligt bij vrouwen hoger (zie tabel). Hart- en vaatziekten zorgden in totaal voor iets meer dan een kwart van het totaal aantal sterfgevallen.

 

Maar het aantal mensen dat kans loopt op hart- en vaatziekten ligt nog veel hoger dan altijd werd gedacht, blijkt uit recent onderzoek van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. Promovendus Harald Jorstad ontdekte dat de huidige manier van risicoschatting een grote groep jonge mensen onterecht niet meerekent. Als je alle risico’s meeneemt, vallen maar liefst twee keer zoveel mensen in de gevarengroep.

 

Volgens hem berekenen artsen bij hun risicoschatting nu vooral hoe groot de kans is dat iemand binnen tien jaar aan een hart- of vaatziekte overlijdt. Maar daarmee houden ze te weinig rekening met gezondheidscomplicaties waaraan mensen niet direct overlijden, maar wel langdurig last van kunnen hebben, zoals lichte hartaanvallen of vaatziekten buiten het hart. Een grote groep jonge mensen, vooral vrouwen tussen de veertig en vijftig jaar, vallen hierdoor buiten preventieprogramma’s. Immers: juist bij jonge mensen is de kans dat zij aan hart- en vaatziekten overlijden heel klein.

 

Preventiegesprek

Bij mensen die al een hartinfarct hebben gehad, blijkt een preventiegesprek met een verpleegkundige goed uit te pakken, blijkt uit een recente proef van het AMC. In totaal namen 750 mensen die een hartinfarct hebben gehad er aan deel. Na vier bezoeken aan de verpleegkundige was hun bloeddruk en cholesterol verbeterd. Door deze  goede resultaten heeft de European Society of Cardiology (de Europese vereniging van beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg die zich met cardiologie bezighouden) in mei haar nieuwe preventieve richtlijn aangepast. Alle patiënten die een hartinfarct hebben gehad, moeten voortaan een verpleegkundig spreekuur aangeboden krijgen. Dit kan veel ernstige gezondheidsproblemen voorkomen. Maar daarmee is de groep mensen die nog geen hartklachten heeft, maar daar wel risico op loopt niet geholpen.

 

Daarom is het goed om de symptomen te herkennen die kunnen wijzen op een hartinfarct. Maar dat is bij vrouwen lastiger dan bij mannen. De bekende klachten als druk of pijn op de borst, zweten en pijn die uitstraalt naar de bovenarmen en kaak zijn bij vrouwen vaak een stuk vager.

 

Vrouwen hebben – vaker dan mannen – vaak ook last van pijn in de bovenbuik, kaak, nek of rug en tussen de schouderbladen. Ook hebben ze vaker last van acute, extreme vermoeidheid, kortademigheid, duizeligheid, slapeloosheid en een onrustig of angstig gevoel. Misselijkheid en braken komen ook voor.

 

Diagnose gemist

Vrouwen – maar ook artsen – herkennen de klachten vaak niet. Hierdoor wordt de diagnose hartinfarct vaak gemist. Dikwijls worden de klachten verward met de overgang, zeker bij bijvoorbeeld vermoeidheid en hartkloppingen. Ook bij opvliegers of overmatig zweten wordt vaak direct gedacht aan de overgang. Maar deze klachten kunnen ook komen door een te hoge bloeddruk, een van de belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten.

 

Ook op het forum op www.hartpatienten.nl staan ervaringen van vrouwen, wiens klachten niet werden herkend. Zo schrijft de 45-jarige Suus: ‘Ik loop al minstens twee jaar met klachten. Steeds werd dit afgeschoven op de overgang en/of stress. Na aandringen van mijn kant ben ik vorige week eindelijk toch naar de cardioloog geweest. Op de scan bleek een vernauwing te zien. Woensdag krijg ik een hartkatheterisatie en indien nodig gaan ze dan gelijk dotteren.’ Een 48-jarige forumbezoekster heeft een vergelijkbare ervaring. ‘Na drie jaar klachten kreeg ik eindelijk een doorverwijzing naar een internist. Ik vroeg daar ook of ik niet een keer naar een cardioloog moest. Ik heb een hoog cholesterol en aderverkalking en daarnaast was ik vaak moe, kortademig en benauwd. Ik zat niet in de risicogroep, werd steeds gezegd. Maar afgelopen zomer kreeg ik onderweg naar onze vakantiebestemming in Frankrijk een hartinfarct.’

 

Alert zijn

Het mag duidelijk zijn: ook voor relatief jonge vrouwen is het belangrijk om alert te zijn op de signalen en zoveel mogelijk te doen om de risico’s te verkleinen. Dat betekent meer bewegen, stoppen met roken, veel groente en fruit eten en, indien nodig, afvallen. Zeker in aanloop naar de overgang is het verstandig om ook de bloeddruk en cholesterolwaarden in de gaten te houden. Heel belangrijk: blijf niet te lang doorlopen met klachten, ook al lijken ze vaag.