De inwoners in het noorden van Sardinië lopen tot wel 15 kilometer per dag, eten gezond en hebben een groot sociaal netwerk. Is dit waarom deze regio zoveel 100-plussers telt en relatief weinig hartpatiënten? We reizen af naar het mooie Italiaanse eiland, op zoek naar het geheim van deze eilandbewoners. Dit kunnen wij van ze leren.
In sommige delen van de wereld worden de mensen heel oud. Veel ouder dan elders. En ook nog eens met relatief weinig ouderdomskwalen. Deze ‘Blue Zones’ tellen de hoogste percentages honderdplussers ter wereld. Ook op het prachtige Italiaanse eiland Sardinië – om precies te zijn het noordelijke deel van de provincie Ogliastra – vind je zo’n Blue Zone.
We ontmoeten er wetenschapper Gianni Pes, die verbonden is aan de Universiteit van Sassari en onderzoek doet naar de leef- en eetgewoonten van de lokale bevolking. Pes ontdekte de Blue Zone zo’n twintig jaar geleden, toen hij als epidemioloog de sterfelijkheid op Sardinië bestudeerde. Hij zag dat er een veel groter deel van de bevolking aanzienlijk ouder werd dan elders op Sardinië. Deze mensen blijven tot op hoge leeftijd fit, en hart- en vaatziekten en diabetes komen relatief weinig voor.
Hij kon het eerst niet geloven, want het is een economisch achtergesteld gebied. Ook bijzonder is dat de mannen er gemiddeld net zo oud worden dan vrouwen. In de rest van de wereld worden vrouwen juist ouder. Wat precies het ‘geheim’ is van deze honderdplussers, zijn Gianni Pes en zijn onderzoeksteam nog volop aan het onderzoeken. Maar van een aantal factoren is al wel duidelijk dat ze een belangrijke rol spelen. En daar kunnen wij Nederlanders ons voordeel mee doen.
Veel bewegen
Fysieke activiteit is een van de belangrijkste factoren. ‘In dit deel van Sardinië wonen van oudsher veel schaapsherders. We hebben met activity trackers gemeten dat ze tot wel 15 kilometer per dag lopen, in gebieden met relatief grote hoogteverschillen.’ Die grote cardiovasculaire inspanning is goed voor je hart. ‘Maar’, reageert hij nuchter, ‘we kunnen natuurlijk niet allemaal gaan leven als Sardijnse schaapherders. Wel kun je veel doen om in de buurt te komen. Ik sta zelf elke dag vroeg op om zeven kilometer te snelwandelen, voor ik ga werken.’
Een gezond gewicht
Een gezond gewicht biedt geen garantie op een lang gezond leven. Maar er zijn – dat wijzen ook andere Blue Zones uit – vrijwel geen honderdplussers met zwaar overgewicht. Gianni Pes let zelf ook op de kilo’s. ‘Ik ben bijvoorbeeld radicaal gestopt met het drinken van suikerrijke frisdranken en meer gaan bewegen.’
Een rijk sociaal leven
De bewoners van de Blue Zone in Sardinië hebben ook een sterk sociaal netwerk. ‘Ouderen zijn hier niet eenzaam’, vertelt Pes. ‘Er zijn hier vrijwel geen bejaardenhuizen. Er leven soms vijf generaties in één huis.’
Een gezond, mediterraan eetpatroon
Regelmatig verschijnen er studies die aantonen dat een Mediterraan eetpatroon een beschermend effect heeft bij het voorkomen van hart- en vaatziekten. Dat speelt ook zeker een rol in de Sardijnse Blue Zone. Wat opvalt is dat de bewoners veel gefermenteerde voedingsmiddelen eten, zoals een bepaald type zuurdesembrood. Gefermenteerde producten, zoals yoghurt en zuurkool, bevatten ‘goede’ melkzuurbacteriën die bijdragen aan een evenwichtige samenstelling van de bacteriën in je darmen. Ook ‘prebiotische’ groentes, zoals chicorei, artisjok, ui, knoflook en asperges, staan er veelvuldig op het menu. Die zijn eveneens goed voor de darmgezondheid.
Daarnaast eten de Sardijnen veel geitenmelkproducten. Die bevatten boterzuur: een belangrijke energieleverancier van de cellen in de wand van de dikke darm. En ze zweren bij hun dagelijkse glaasje Cannonau. Deze rode wijn heeft een hoog gehalte aan antioxidanten, al vinden we voor het gezondheidseffect daarvan geen echt wetenschappelijk bewijs.
Goede genen
Ook genen spelen een belangrijke rol bij de hoge levensverwachting. De Blue Zone in Sardinië is vroeger getroffen door malaria. Een theorie is dat overlevers van malaria beter ontstekingen kunnen onderdrukken. Dat zou helpen bij het verminderen van plaques (aderverkalking) in de bloedvaten. Hierdoor zijn de bewoners van dit gebied beter beschermd tegen hart- en vaatziekten, al is het effect hiervan lang niet zo groot als de hierboven genoemde factoren, aldus Pes.
Een doel in je leven
‘Zorg ervoor dat je altijd een doel houdt in je leven, ook als je ouder bent’, adviseert Gianni Pes. ‘Blijf nieuwsgierig, leef con passione en train zowel je lijf als je hersenen.’
Heeft de Italiaanse onderzoeker nog meer tips? Pes leunt achterover en denkt diep na. Dan, lachend: ‘Zorg ervoor dat je je humor behoudt. Lachen is gezond.’ Hij heft zijn glas en proost: ‘Akentannos!’ Een Sardijnse wens, legt hij uit. ‘Dat je maar ouder dan 100 mag worden.’
Meer lezen over de Blue Zones?
‘De Blue Zones methode’, van de Amerikaanse auteur Dan Buettner, beschrijft hoe je kunt eten en leven volgens de oudste mensen ter wereld.
Prijs: € 20,-
voor meer artikelen klik hier
