Na haar studie geneeskunde deed Shokoufeh Cheheili Sobbi zes jaar lang de opleiding tot cardiothoracaal chirurg. Onlangs werd haar diploma ondertekend: ze mag zich in januari cardiothoracaal chirurg in het Maastricht UMC+ noemen. “Ik zie opereren niet als werk, maar als mijn passie.”

Toen Shokoufeh een jaar of vier was, zag ze op televisie een documentaire over een arts die gratis patiënten behandelde tijdens een oorlog. De documentaire maakte veel indruk op haar. “Ik weet nog dat ik naar mijn moeder in de keuken ging en zei: ik weet wat ik wil worden, ik word een dokter”, zegt ze lachend. “Daar ontstond de droom en ik ben eraan gaan werken om deze te realiseren.”

Techniek en precisie

Shokoufeh deed de opleiding geneeskunde, waar ze in het tweede jaar een dag mocht kennismaken met specialismen. Zo mocht ze met een cardiothoracaal chirurg meekijken bij een hartoperatie. “Die nacht ervoor kon ik niet slapen, zo enthousiast was ik. Om zeven uur ’s ochtends stond ik vervolgens met een kop koffie bij de kamer, wachtend op de hoogleraar. Sinds die dag ben ik niet meer weg te slaan bij de hartchirurgie. Het is een heel technisch vak en ik heb naast mijn studie geneeskunde aan de Technische Universiteit Delft gestudeerd, dus ook een technische achtergrond. De combinatie van techniek en precisie maakte veel indruk op me. Het is echt millimeterwerk. Ook dacht ik: er valt nog best veel te optimaliseren voor patiënten. Dat is ook waarom ik voor dit vak heb gekozen en me ben gaan specialiseren tot cardiothoracaal chirurg.”

Zelfstandig opereren

Shokoufeh opereert veel en zelfstandig, op complexe casussen na. Daarin krijgt ze als jonge specialist begeleiding van haar ervaren collega’s. “Elke keer kom je een stapje verder, zowel tijdens de opleiding als daarna. In het begin van de opleiding mogen we al beginnen met opereren en op een gegeven moment opereren we zelfstandig, samen met onze eigen assistent. Ik denk dat we één van de weinige specialismen zijn die zoveel één op één begeleiding hebben. Vanaf de eerste steek wordt al uitgelegd waarom en hoe je iets doet, wat de theorie erachter is en hoe je met calamiteiten omgaat. Er is een heel leger aan mensen dat je opleidt. Dankzij hen ben ik wie ik ben en doe ik wat ik doe. Daarvoor ben ik heel dankbaar.”

Kijkoperatie

De laatste tweeënhalf jaar is Shokoufeh zich gaan verdiepen in endoscopische mitraalklepreparaties, een techniek waarbij niet het borstbeen wordt opengemaakt, maar waar via een kleine opening in de rechterborst een kijkoperatie wordt gedaan. “Om bij het hart te komen kun je het borstbeen openzagen, maar er zijn ook technieken als de kijkoperatie. Daarbij maken we in de rechterborst een kleine opening van twee tot drie centimeter en vanuit die opening kunnen we dezelfde operatie uitvoeren. We gebruiken daarbij lange instrumenten en een camera. Alles wordt bij deze techniek uitvergroot en we hebben beeldschermen met 3D-camera’s. Het vereist een hele goede ooghandcoördinatie en de reparatie van de klep is echt precisiewerk. Dat vind ik heel interessant.”

Eén hart

Opereren is en blijft iets intiems volgens Shokoufeh, omdat ze dicht bij de patiënt staat. Een hartoperatie is tenslotte ingrijpend, zegt ze. “Als ik patiënten de dag voor de operatie zie en in de ogen kijk, gaan we een soort afspraak met elkaar aan. Ik zet me voor iedere patiënt tweehonderd procent in. Zodra ik op de operatiekamer ben, is het enige doel het veilig en succesvol afronden van de operatie. Jij gaat op dat moment over het leven van de patiënt en achter dat individu staat een hele familie. Het is iemands vader, moeder, zoon, dochter of partner. We zijn dan ook heel kritisch op wat we doen en streven echt naar perfectie. Al hebben we de operatie al honderden keren gedaan, je moet blijven beseffen dat het voor de patiënt en naasten hopelijk maar één keer is. Hij of zij heeft maar één hart.”

Complexe ingrepen

Haar werk geeft haar veel voldoening. Na een dag of nacht opereren is ze nog steeds energiek. “Als het goed is gegaan, ben ik heel blij. Dan kan mijn dag niet meer stuk. Het maakt niet uit hoeveel uur ik heb gedraaid, ik ga altijd energiek naar huis. Ik kan dag en nacht op de operatiekamer staan. Mij mag je wakker bellen voor een interessante operatie.” Toch zijn er ook moeilijke momenten in haar vak. “Soms weten we van tevoren al dat iets een complexe ingreep gaat zijn en de kans bestaat dat het niet goed afloopt. Als je dan met je team alles geeft en een patiënt alsnog komt te overlijden, kan ik dat wel mee naar huis nemen. Het moment dat een familie afscheid neemt voordat we naar de operatiekamer gaan, blijft voor mij emotioneel. Of als we slecht nieuws moeten brengen. Dat maakt indruk. Dan leef ik echt met de patiënt en de familie mee. Op zulke momenten heb ik ook veel aan mijn team. We staan voor elkaar klaar en kunnen er altijd over praten. Gelukkig zijn er heel veel ingrepen die wél lukken en goed gaan. We gaan altijd tot het uiterste.”

Meer technieken

Shokoufeh hoopt zich voor nu verder te kunnen ontwikkelen binnen een leuk team en de ruimte te krijgen om verder te leren en te laten zien wat ze kan. “Ik hoop dat ik de minimaal invasieve operaties en in het bijzonder de endoscopische procedure verder kan leren en toepassen. Het lijkt me heel gaaf om steeds meer technieken te ontwikkelen als vervanging voor ons werk. Dat klinkt dubbel, want aan de ene kant opereren we graag, maar aan de andere kant proberen we ook methodes te ontwikkelen die net zo efficiënt zijn en een operatie overbodig maken voor onze patiënten. Mijn collega’s en ik zijn naast ons klinische werk ook bezig met onderzoeken of er nieuwe technieken zijn die onze huidige methodes kunnen verbeteren of vervangen. Ik vind het geweldig om nieuwe technieken te bedenken. Mijn uiteindelijke doel is om me verder te laten opleiden en specialiseren in minimaal invasieve cardiothorocale chirurgie. In Maastricht doen we nu de mitraal- en aortakleppen, thymus en omleidingsoperaties endoscopisch of met robot, maar dit hopen we ook uit te kunnen breiden naar andere operaties.”

Waarom geeft Hartpatiënten Nederland Cheheili Sobbi een podium?

Wij bieden jonge, veelbelovende vrouwelijke artsen in de hartwereld een podium om diversiteit en innovatie te bevorderen. Dit versterkt de rol van vrouwen in de cardiologie, inspireert toekomstige generaties en draagt bij aan baanbrekend onderzoek, wat uiteindelijk de patiëntenzorg ten goede komt.

 

Tekst: Laura van Horik
Foto: Shokoufeh Cheheili Sobbi

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine

In het vorige artikel was ik geëindigd na de uitleg dat cholesterol gebonden aan eiwitdeeltjes door het bloed circuleert. Ofwel in de vorm van eiwit-vet-deeltjes (lipoproteinen), die behalve cholesterol ook triglyceriden transporteren en waarbij de verhouding tussen cholesterol en triglyceriden bepaalt hoe groot het deeltje is. Praktisch gezien zijn er drie soorten eiwitten die cholesterol door het bloed transporteren. Het ApoB-48, het ApoB-100 en het ApoA-eiwit. Later meer hierover.

Bedenk dat deze lipoproteines er zijn om vet vanuit de darm naar de lever, vanuit de lever naar de organen en van de organen weer terug naar de lever te transporteren. Allemaal hebben ze hun eigen functies.

Als we vet eten wordt dit vet vanuit de darm in eerste instantie in darmcellen opgeladen op het Apo-B48 ‘karretje.’ Dit lipoproteine (eiwit: Apo-B48; vet: triglyceriden en cholesterol) is het grootste lipoproteine in ons lichaam en heet ook wel een chylomicron. Chylomicronen bevatten voornamelijk triglyceriden, en maar een klein beetje cholesterol. Als de chylomicronen door het bloed stromen worden er al heel snel veel triglyceriden ‘uitgeladen’ om in ons lichaam te worden gebruikt voor energie of opslag van energie. Het resterende, en dus veel kleinere, deeltje heet een chylomicron-remnant. Dit chylomicron-remnant wordt vervolgens opgenomen in de lever en afgebroken tot de afzonderlijke componenten (ApoB48, triglyceriden en cholesterol).

Omdat de lever de triglyceriden die zo binnenkomen niet allemaal zelf kan opslaan wordt in de lever een nieuw, net iets anders karretje gemaakt om weer van al die triglyceriden af te komen. Bovendien maakt de lever zelf ook nog weer triglyceriden: uit suiker. Het karretje dat in de lever gemaakt wordt heet Apo-B100. Zodra dit karretje is volgeladen met triglyceriden en cholesterol heet het VLDL, of ‘very low density lipoproteine.’ VLDL bestaat net als chylomicronen voornamelijk uit triglyceriden en is in grootte vergelijkbaar met een chylomicron-remnant. Net als chylomicronen circuleert VLDL in ons lichaam (in de bloedbaan) en wordt een deel van de opgeladen triglycerides onderweg, bijvoorbeeld in de buurt van vet- of spierweefsel, weer uitgeladen om op die plaatsen als energie te worden gebruikt of opgeslagen. Op die manier wordt het VLDL-deeltje steeds kleiner en kleiner. De steeds kleiner wordende deeltjes die hierbij ontstaan zijn in feite niets anders dan dat: ApoB100 eiwitkarretjes met daarop voornamelijk steeds iets minder triglyceriden. Maar omdat wetenschappers deeltjes graag een naam geven worden ze afhankelijk van hun grootte respectievelijk VLDL-remnants (30-80 nanometer diameter) en IDL (intermediate density lipoproteine, 25-35 nm) genoemd. De IDL-deeltjes worden door de lever uiteindelijk nog weer een kopje kleiner gemaakt (18-25 nm) waarbij inmiddels de hoeveelheid cholesterol op het karretje groter is geworden dan de hoeveelheid triglyceriden. Het nu ontstane deeltje is het beruchte LDL. In feite is ook dit dus niet één soort deeltje, maar eveneens een hele reeks deeltjes met verschillende groottes waarbij de grootste deeltjes (25 nm) bijna 40% groter zijn dan de kleinste deeltjes (18 nm).

De tot nu toe besproken deeltjes, of lipoproteines, hebben allemaal als karretje een eiwit dat met ApoB-begint: Apo-B48 en ApoB-100. Chylomicronen en chylomicron-remnants bevatten Apo-B48, VLDL, VLDL-remnants, IDL en LDL bevatten Apo-B100. In het laboratorium kan het totaal van lipoproteines met een ApoB-deeltje inmiddels relatief makkelijk worden bepaald. In de praktijk blijkt dit zelfs een betere graadmeter voor de kans op hart- en vaatziekten te zijn dan enkel de waarde van het LDL-cholesterol. Maar, er is nog meer.

Naast LDL is er ook nog een karretje met Apo-B100 als (eiwit)basis dat voornamelijk veel cholesterol bevat, maar dat toch nét even anders is: het Lp(a). Dit is een karretje waarin naast het Apo-B100 eiwit ook een Apo(a) eiwit verbonden is aan dit lipoproteine. Dit Apo(a) eiwit heeft alleen als bijzondere eigenschap dat het niet, zoals de andere Apo-eiwitten ín het bolletje zit, maar het hangt er als een soort staart aan vast, waarbij die staart ook nog eens enorm in lengte kan verschillen. Wetenschappers denken dat dit wel hele bijzondere lipoproteine mogelijk minder relevant is voor het transport van triglyceriden en cholesterol, maar dat het vooral een rol speelt bij de bloedstolling. Niet zo verwonderlijk dus, dat mensen met een verhoogd Lp(a) een zeer sterk verhoogde kans op hart- en vaatziekten hebben. Hoe korter de ‘staart’ aan het Lp(a) deeltje overigens, des te groter het risico op hart- en vaatziekten. Ons HDL (high density lipoproteine), gebruikt als karretje overigens ApoA, niet te verwarren met Apo(a)!

Zoals gezegd zijn ook LDL-deeltjes er in allerlei maten, waarbij de kleinste ‘bolletjes’ het gevaarlijkst zijn. In cardiologentermen: het meest atherogeen. Dat heeft er onder andere mee te maken dat de kleinste deeltjes het makkelijkste in de wand van de bloedvaten kunnen binnendringen. In sommige laboratoria kun je daarom behalve je HDL, TG, ApoB en Lp(a) ook de ‘diameter-verdeling’ van je LDL-cholesterol laten meten. Bij deze verdeling wordt onderscheid gemaakt in mensen met vooral grote (ook wel large-buoyant) LDL-deeltjes (het type A) en met vooral kleine (ook wel small dense) LDL-deeltjes (het type B). Hierbij hebben mensen met een type B ‘profiel’ een veel hogere kans op hart- en vaatziekten dan mensen met een A/B of een A profiel. Daarbij blijkt leefstijl van grote invloed op je ‘LDL-type.’ Mensen met overgewicht, suikerziekte of het zogenaamde metabool syndroom hebben daardoor veel vaker een type B LDL-profiel, wat normaliseert als ze hun leefstijl verbeteren. vaker een type B LDL-profiel, wat normaliseert als ze hun leefstijl verbeteren.

Tekst: Remko Kuipers
Foto: Remko Kuipers

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine