‘Dankzij alerte clubgenoten leef ik nog’

Geschreven door

Jochem* was pas 22 toen hij tijdens een voetbaltraining werd getroffen door een hartstilstand. Dankzij een clubgenoot die razendsnel alert was op de signalen, kon hij op tijd gereanimeerd worden op het veld. “Ik heb heel veel geluk gehad, maar het kost veel tijd om dit mentaal een plek te kunnen geven.”

Jochem heeft haast op die oktoberavond in 2022. Hij heeft een conditietraining op zijn voetbalclub RODA ’23 voor de boeg, maar komt pas kort van tevoren van zijn werk. Hij eet snel nog even een bord curry, hijst zich in zijn trainingskleren en gaat snel naar het veld. “Toen ik pijn in mijn maag kreeg tijdens de training, ging ik dus door. Dat zal wel door dat late eten komen, dacht ik. Niet lang daarna kreeg ik ook een flinke steek rondom mijn hart en werd benauwd, maar ook daar trainde ik doorheen. Pas later heb ik me gerealiseerd dat dat al voortekenen waren.”

Mentale schade

Wat daarna gebeurt, is uit Jochems geheugen verdwenen. Hij krijgt een hartstilstand op het veld en wordt gereanimeerd door een clubgenoot die dankzij zijn werk als boa veel kennis heeft over het verlenen van eerste hulp. Na zo’n drie minuten kwam er iemand aan met een AED om de reanimatie over te nemen. “Toen ik van het veld naar de ambulance werd verplaatst, was ik alweer half bij bewustzijn. Ik was een tand verloren door mijn val, en blijk toen te hebben gezegd dat ik met zo’n uiterlijk al klaar was voor Halloween.” Inmiddels kan Jochem al wel weer een beetje om dat detail lachen, maar hij realiseert zich ook goed dat hij er zonder zijn alerte clubgenoten en de aanwezigheid van een AED op de club misschien wel niet meer was geweest. “Dat is heel confronterend. De mentale schade die ik hierdoor heb opgelopen, is groot.”

Dankbaar

In het ziekenhuis bleek dat een niet goed functionerende hartklep de hartstilstand heeft veroorzaakt. Jochem werd succesvol geopereerd en is daarna een langdurig revalidatietraject ingegaan. “Maar op dat moment boeide me dat niet zoveel; ik was dankbaar dat ik nog leefde.”

Tijdens zijn revalidatietraject voerde Jochem gesprekken met een maatschappelijk werker en met zijn familie. Praten was, en is nog steeds, belangrijk voor hem. “Ik leef sinds mijn hartstilstand van dag tot dag en kan het soms nog steeds niet geloven dat ik er nog ben. Onbewust krijg ik er toch nog regelmatig een klap van.”

Kennis van AED

Sinds zijn hartstilstand wil Jochem zoveel mogelijk mensen wijzen op het belang van tijdige herkenning van signalen, de juiste hulp en de aanwezigheid van een AED. “Ik heb het geluk gehad dat die jongen, die ook boa is, direct wist dat het mis was door het snurkende geluid dat ik maakte. Ook was het een geluk dat er toevallig iemand op de club aanwezig was die de sleutel had van de ruimte waarin de AED stond, én dat er iemand was die de kennis had om de AED ook daadwerkelijk te kunnen gebruiken. Daarom wil ik graag tegen zoveel mogelijk mensen zeggen: get trained, save lives. Weet hoe je een AED moet gebruiken, zodat je op zo’n moment niet hoeft te twijfelen. En als je twijfelt of je moet starten met een reanimatie wanneer je vermoedt dat iemand een hartstilstand heeft: gewoon doen. Het ergste dat je kunt doen is iemands rib breken. Dat doet pijn, natuurlijk, maar dat maakt niet uit. Breek maar liever tien keer een rib bij een onnodige reanimatie; een elfde keer red je iemand het leven.”

Sporten

Gelukkig gaat het met Jochem fysiek inmiddels goed, besluit hij. “Sporten gaat eigenlijk zelfs beter dan voorheen. Doordat ik al jaren bleek rond te lopen met hartproblemen, had ik al een verminderde conditie. Dat is nu veel beter en ik voel me goed. Ik moet geen marathons gaan lopen, maar 90 minuten voetballen gaat prima. Het kost alsnog heel veel tijd om het allemaal een plek te geven, maar door er veel over te praten heb ik heel veel steun. Verder merk ik dat ik anders ben gaan leven: ik doe veel vaker gewoon alleen de dingen die ik leuk vind. Ik ben veel bewuster.”

*Jochem is een gefingeerde naam. De geïnterviewde wil om privacyredenen niet met voor- en achternaam genoemd worden.

Tekst: Yara Hooglugt

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine

Cardiologen zijn geen Orakel van Delphi

Geschreven door

 

Steeds weer loop ik in de spreekkamer tegen dezelfde problemen aan. Een patiënt komt voor de jaarcontrole en ik neem de voorgeschiedenis, de medicatie, de klachten en de risicofactoren door (en voor de zorgverzekeraar: ja ook alle andere items die ik verplicht in dat kwartiertje moet invullen en navragen: doe ik uiteraard allemaal!). Als alles meezit lukt dat net, maar het loopt al snel spaak als de patiënt geen medicatielijst bij zich heeft, maar ervan uit gaat dat ‘alles wel in de computer staat’.

Ja, daar staat wel wat, maar het is de bedoeling dat wij dit bij elk bezoek weer controleren. Sommige pillen dienen namelijk tijdelijk gebruikt worden. Maar andere pillen dienen in principe juist levenslang te worden gebruikt. En bij weer andere dient de dosis elke keer weer te worden afgestemd, op bijvoorbeeld de leeftijd, het gewicht, de nierfunctie, de leverfunctie, de bloeddruk of op bepaalde bloeduitslagen, van bijvoorbeeld het cholesterol of de suiker. Bovendien zijn er nog zogenaamde interacties waar we als arts rekening mee moeten houden. Ofwel, met het feit dat sommige medicijnen elkaars werking verzwakken of versterken. Bij al dat soort zaken is het dus noodzakelijk dat we weten wát iemand precies gebruikt en ook in welke dosis. Pas dan kunnen we op basis van wat we op dat moment zien en meten de medicatie hierop correct en dus veilig aanpassen.

En dan helpt het helaas ook niet als iemand weet te benoemen dat er twee witte, één gele en een rood pilletje in gebruik zijn. Doordat apotheken van de overheid/zorgverzekeraar altijd de goedkoopste pillen moeten aanbieden, komen deze de ene week van de ene, de andere week van een andere aanbieder, die ze overigens in theorie ook nog de ene keer uit een
fabriek uit India, de andere week uit een fabriek in Timboektoe kan importeren.

Naar mijn mening hoort niet alleen de dokter, maar ook de patiënt tot op zekere hoogte te weten welke pillen hij of zijn waarom gebruikt. Neem dus altijd een lijstje mee met de medicatie die u gebruikt, inclusief doseringen, innamefrequentie, en dus ook inclusief medicatie waarvan u denkt dat de cardioloog er niks mee te maken heeft en dus ook uw lijst met eventuele supplementen, ook die hebben (soms) interacties. Ofwel, zoals boven het Orakel van Delphi al stond: ‘Ken Uw Zalven’: weet wat u slikt, druppelt, smeert en/of inhaleert: we zijn geen orakel, we hebben al die informatie nodig.

 

Remko Kuipers

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine

Cholesterol – deepdive

Geschreven door

In het vorige artikel was ik geëindigd na de uitleg dat cholesterol gebonden aan eiwitdeeltjes door het bloed circuleert. Ofwel in de vorm van eiwit-vet-deeltjes (lipoproteinen), die behalve cholesterol ook triglyceriden transporteren en waarbij de verhouding tussen cholesterol en triglyceriden bepaalt hoe groot het deeltje is. Praktisch gezien zijn er drie soorten eiwitten die cholesterol door het bloed transporteren. Het ApoB-48, het ApoB-100 en het ApoA-eiwit. Later meer hierover.

Bedenk dat deze lipoproteines er zijn om vet vanuit de darm naar de lever, vanuit de lever naar de organen en van de organen weer terug naar de lever te transporteren. Allemaal hebben ze hun eigen functies.

Als we vet eten wordt dit vet vanuit de darm in eerste instantie in darmcellen opgeladen op het Apo-B48 ‘karretje.’ Dit lipoproteine (eiwit: Apo-B48; vet: triglyceriden en cholesterol) is het grootste lipoproteine in ons lichaam en heet ook wel een chylomicron. Chylomicronen bevatten voornamelijk triglyceriden, en maar een klein beetje cholesterol. Als de chylomicronen door het bloed stromen worden er al heel snel veel triglyceriden ‘uitgeladen’ om in ons lichaam te worden gebruikt voor energie of opslag van energie. Het resterende, en dus veel kleinere, deeltje heet een chylomicron-remnant. Dit chylomicron-remnant wordt vervolgens opgenomen in de lever en afgebroken tot de afzonderlijke componenten (ApoB48, triglyceriden en cholesterol).

Omdat de lever de triglyceriden die zo binnenkomen niet allemaal zelf kan opslaan wordt in de lever een nieuw, net iets anders karretje gemaakt om weer van al die triglyceriden af te komen. Bovendien maakt de lever zelf ook nog weer triglyceriden: uit suiker. Het karretje dat in de lever gemaakt wordt heet Apo-B100. Zodra dit karretje is volgeladen met triglyceriden en cholesterol heet het VLDL, of ‘very low density lipoproteine.’ VLDL bestaat net als chylomicronen voornamelijk uit triglyceriden en is in grootte vergelijkbaar met een chylomicron-remnant. Net als chylomicronen circuleert VLDL in ons lichaam (in de bloedbaan) en wordt een deel van de opgeladen triglycerides onderweg, bijvoorbeeld in de buurt van vet- of spierweefsel, weer uitgeladen om op die plaatsen als energie te worden gebruikt of opgeslagen. Op die manier wordt het VLDL-deeltje steeds kleiner en kleiner. De steeds kleiner wordende deeltjes die hierbij ontstaan zijn in feite niets anders dan dat: ApoB100 eiwitkarretjes met daarop voornamelijk steeds iets minder triglyceriden. Maar omdat wetenschappers deeltjes graag een naam geven worden ze afhankelijk van hun grootte respectievelijk VLDL-remnants (30-80 nanometer diameter) en IDL (intermediate density lipoproteine, 25-35 nm) genoemd. De IDL-deeltjes worden door de lever uiteindelijk nog weer een kopje kleiner gemaakt (18-25 nm) waarbij inmiddels de hoeveelheid cholesterol op het karretje groter is geworden dan de hoeveelheid triglyceriden. Het nu ontstane deeltje is het beruchte LDL. In feite is ook dit dus niet één soort deeltje, maar eveneens een hele reeks deeltjes met verschillende groottes waarbij de grootste deeltjes (25 nm) bijna 40% groter zijn dan de kleinste deeltjes (18 nm).

De tot nu toe besproken deeltjes, of lipoproteines, hebben allemaal als karretje een eiwit dat met ApoB-begint: Apo-B48 en ApoB-100. Chylomicronen en chylomicron-remnants bevatten Apo-B48, VLDL, VLDL-remnants, IDL en LDL bevatten Apo-B100. In het laboratorium kan het totaal van lipoproteines met een ApoB-deeltje inmiddels relatief makkelijk worden bepaald. In de praktijk blijkt dit zelfs een betere graadmeter voor de kans op hart- en vaatziekten te zijn dan enkel de waarde van het LDL-cholesterol. Maar, er is nog meer.

Naast LDL is er ook nog een karretje met Apo-B100 als (eiwit)basis dat voornamelijk veel cholesterol bevat, maar dat toch nét even anders is: het Lp(a). Dit is een karretje waarin naast het Apo-B100 eiwit ook een Apo(a) eiwit verbonden is aan dit lipoproteine. Dit Apo(a) eiwit heeft alleen als bijzondere eigenschap dat het niet, zoals de andere Apo-eiwitten ín het bolletje zit, maar het hangt er als een soort staart aan vast, waarbij die staart ook nog eens enorm in lengte kan verschillen. Wetenschappers denken dat dit wel hele bijzondere lipoproteine mogelijk minder relevant is voor het transport van triglyceriden en cholesterol, maar dat het vooral een rol speelt bij de bloedstolling. Niet zo verwonderlijk dus, dat mensen met een verhoogd Lp(a) een zeer sterk verhoogde kans op hart- en vaatziekten hebben. Hoe korter de ‘staart’ aan het Lp(a) deeltje overigens, des te groter het risico op hart- en vaatziekten. Ons HDL (high density lipoproteine), gebruikt als karretje overigens ApoA, niet te verwarren met Apo(a)!

Zoals gezegd zijn ook LDL-deeltjes er in allerlei maten, waarbij de kleinste ‘bolletjes’ het gevaarlijkst zijn. In cardiologentermen: het meest atherogeen. Dat heeft er onder andere mee te maken dat de kleinste deeltjes het makkelijkste in de wand van de bloedvaten kunnen binnendringen. In sommige laboratoria kun je daarom behalve je HDL, TG, ApoB en Lp(a) ook de ‘diameter-verdeling’ van je LDL-cholesterol laten meten. Bij deze verdeling wordt onderscheid gemaakt in mensen met vooral grote (ook wel large-buoyant) LDL-deeltjes (het type A) en met vooral kleine (ook wel small dense) LDL-deeltjes (het type B). Hierbij hebben mensen met een type B ‘profiel’ een veel hogere kans op hart- en vaatziekten dan mensen met een A/B of een A profiel. Daarbij blijkt leefstijl van grote invloed op je ‘LDL-type.’ Mensen met overgewicht, suikerziekte of het zogenaamde metabool syndroom hebben daardoor veel vaker een type B LDL-profiel, wat normaliseert als ze hun leefstijl verbeteren. vaker een type B LDL-profiel, wat normaliseert als ze hun leefstijl verbeteren.

Tekst: Remko Kuipers
Foto: Remko Kuipers

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine

Vertrouw op jezelf als je iets hebt!

Geschreven door

Jacobien Koopmans (56) kreeg lang te horen dat er niks aan de hand was, ook al had ze veel pijn op haar borst. “Ik ben zelfs naar de psycholoog gestuurd!”, vertelt Jacobien (Bien voor vrienden). Met hartklachten ging ze meermaals naar de dokter. “Dat hoort bij de overgang”, kreeg ze daar steevast te horen. “En dat terwijl ik al jarenlang aan het zeggen was dat ik me niet goed voelde”, vertelt ze haar verhaal voor de Hartbrug.

Jacobien was manager in een grote tandartsenpraktijk en fervent bezoeker van de sportschool met een goede conditie, toen ze ruim drie jaar geleden klachten kreeg. Ze sliep steeds slechter, was chronisch moe en had naar eigen zeggen dagelijks last van een strak gevoel in haar borst. Haar conditie ging hard achteruit. “Als ik de trap op liep, begon ik te hijgen en kreeg ik pijn op de borst”, vertelt ze.

Overgang

“Volgens de huisarts hoorde dat bij de overgang en werkte ik te hard. Ik had volgens hem niks. Wanhopig werd ik ervan. Ik slikte al sinds mijn 45ste pillen tegen de hoge bloeddruk. Er zou geen reden zijn om aan te nemen dat er meer aan de hand was. Het kostte me heel wat moeite om een doorverwijzing naar een cardioloog te krijgen. Die nam me gelukkig wél serieus. Een hele opluchting. Wat bleek: ik had last van spasmes in de grote en kleine vaten. Coronaire vaatdysfunctie heet dat, oftewel vaatkramp. Zelden was ik zo blij met slecht nieuws. Want ik werd eindelijk in mijn klachten erkend.”

Vaatkramp

Bij vaatkramp wordt de bloedstroom naar het hart tijdelijk afgeknepen, waardoor het hart te weinig zuurstof krijgt. Een verschijnsel dat relatief vaker bij vrouwen voorkomt. Vaak denken cardiologen dat er niks aan de hand is, als bij een katheterisatie of CT-scan geen vernauwingen in de kransslagaders worden gevonden. Een tijdelijke verkramping wordt tijdens zulke onderzoeken meestal niet waargenomen.

Vrouwenhart

“Inmiddels ben ik drie jaar verder. Als ik terugkijk naar de eerste jaren met de pijn – hoe vaak ik toen niet dacht: ik ga niet meer naar de dokter, ze geloven me toch niet. Tot ik het boek over het vrouwenhart las van cardioloog Janneke Wittekoek. Wat zij daarin beschrijft, herkende ik direct. Bij de cardioloog kreeg ik eindelijk te horen wat er aan de hand was, wat was ik blij! Ik was niet gek! Ik had het al die tijd wel degelijk gevoeld! Ineens kreeg ik aandacht voor wat ik voelde, en altijd gevoeld had al die jaren. Dat deed me goed.”

Medicijnen

De cardioloog ging op zoek naar medicijnen voor de vaatkramp waarvan Jacobien veel last had. “Uiteindelijk ben ik in juni dit jaar met de medicatie gestopt, natuurlijk in overleg met de cardioloog. Zoiets mag je nooit zomaar zelf beslissen. Ik had door die medicatie geen goeie dagen meer door alle bijwerkingen. Ik weet niet precies wat zo’n vaatkramp triggert. Ik heb lang gedacht dat ik me misschien te druk maakte. Maar door alle bijwerkingen van de medicatie kon ik zelfs op ‘goede’ dagen niet meer doen wat me de rest van de week ook niet lukte. Dan kun je net zo goed stoppen, of liever gezegd: geleidelijk afbouwen, want in één keer moet je zoiets niet doen.”

“Het enige dat ik kan krijgen zijn vaatverwijders. Maar die leveren weer andere klachten op. Ik kreeg steeds meer pillen, begon me als een 80-jarige te voelen. Daarom ben ik ermee gestopt. Ik ben een van die patiënten die kiezen voor risico’s en niet voor de bijwerkingen.”

Tussen de oren

“Als je echt drie jaar lang een zoektocht houdt naar wat er met je aan de hand is, ga je je heel ongelukkig voelen. Gelukkig geloofde mijn man me wel. Ik vraag me af hoeveel vrouwen zich net zoals ik vroeger nog steeds laten wegsturen. Ik kreeg ook steeds te horen dat het aan de overgang lag of dat het tussen de oren zou zitten.”

Al deze ervaringen deden Jacobien besluiten zich actief in te zetten voor de stichting Het Vrouwenhart. “Van die stichting heb ik altijd veel steun gevoeld”, vertelt ze. “Daarom vond ik dat ik iets terug moest doen.”

Voorzitster Caroline Verhage van Vrouwenhart valt haar bij. “Jacobien is een stoer wijf”, zegt ze. “Zij komt voor zichzelf op. Maar ook deze vrouwen hebben het moeilijk. Als je vrouw bent en je hebt een knobbeltje in je borst, wordt gelijk alarm geslagen. Maar als je zegt moe en hijgerig te zijn krijg je te horen dat het de overgang is. Dat het tussen de oren zit. Terwijl zo’n dokter zou moeten zeggen: we gaan je bloeddruk eens opmeten, om te beginnen.”

“Vertrouw op jezelf als je voelt dat je iets hebt”, vult Jacobien aan. “Ga door tot je serieus genomen wordt!”

Tekst: Henri Haenen
Foto: Jacobien Koopmans

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine

 

Als de blaadjes vallen….

Geschreven door

Als de zomer voorbij is, het schooljaar weer is begonnen, komt de herfst weer in zicht. Een seizoen waar de bomen de mooiste kleuren hebben en er nog meer genoten wordt van die ene mooie zonnige dag.

Het weer gaat veranderen. De luchtvochtigheid is hoger, de temperaturen wisselen en het kan opeens gaan regenen. Ik begin met mijn tussenjas, maar pak snel mijn winterjas. En ook zit er standaard een parapluutje in mijn werktas.

In de periode dat we langzaam gedag zeggen tegen de zomer en de herfst gaan verwelkomen, merk ik dat mijn lichaam harder moet werken. Of zou het moeite hebben met afscheid nemen? Aan het eind van de dag, plof ik op de bank neer. In de ochtend heb ik de hoop dat ik mijn wekker verkeerd heb gezet en ik nog een uurtje kan slapen of dat het weekend is en ik zelfs kan blijven liggen. Maar niets is minder waar. Een nieuwe dag is toch echt aangebroken. En omdat ik blij ben met elke dag die mij is gegeven, sta ik toch met een (neppe) glimlach onder de douche. Halverwege de dag krijg ik pijn in mijn lijf. Mijn bovenbenen, vanwege de zenuwbeschadiging na de operaties, mijn bovenlijf en dan vooral bij mijn schouders. Ook een signaal van mijn lijf ik dat ik op tijd in bed moet gaan liggen, om mijn lichaam echt te laten ontspannen.

Op het moment dat ik op bed lig en mijn lichaam rust geeft, gaat mijn hoofd aan het werk. Dit is namelijk ook de periode waarin de afgelopen jaren 3 van de 4 ablaties hebben plaatsgevonden. En vorig jaar september nog een cardioversie is uitgevoerd. En bij alle keren ging hier een verkoudheid, griep of ontstoken ogen aan vooraf. Mijn lichaam was op die momenten verzwakt en de hartklachten namen toe.

Bij het wakker worden met keelpijn, het eerste kuchje of twee keer niezen, ben ik toch een beetje bang dat we weer zo’n fase in gaan. En ik heb daar zo geen zin in. Maar…. Nu ik deze column typ, is het november en kan ik voor het eerst in jaren echt genieten van de herfst, de verkleurde en vallende blaadjes en kan ik het aantal keer niezen op één hand tellen!

Ashley Verkerk

Deze column verscheen eerder in het Hartbrug Magazine

Eindelijk een compleet en leesbaar handboek over het vrouwenhart

Geschreven door


Huisartsen en cardiologen hebben vanaf nu geen argument meer om vrouwen met hartklachten ten onrechte weg te sturen. En vrouwen kunnen voortaan een boek meenemen om hun huisarts te overtuigen: eindelijk is er een echt handboek, dat een compleet overzicht geeft over vrouwen en hartklachten – en nog prima leesbaar ook!

Ook vrouwen krijgen een hartinfarct, heet dat boek, geschreven door cardioloog Jobst Winter, ervaringsdeskundige Caroline Verhage en journalist Petra van der Kwartel. Caroline werd jarenlang niet serieus genomen met haar klachten, waarna ze het initiatief nam voor de stichting Vrouwenhart.

Storm

Sinds de presentatie van het boek op 16 september in Nieuwspoort loopt het storm. “Dit boek is uniek in Nederland, zoiets is nooit eerder gedaan”, vertelt Caroline. Het boek vult een gat in de markt.

“Hartproblemen bij vrouwen worden vaak niet (h)erkend, veel vaker dan bij mannen, en vooral bij vrouwen tussen de 35 en 60 jaar. Het lijkt wel alsof het vrouwenhart nog steeds niet landt bij veel huisartsen, cardiologen en bij mensen zelf.”

“Komt dit omdat het over vrouwen gaat? Als mannen zoiets zou overkomen, was het al lang geregeld. Misschien zijn vrouwen te afwachtend. We hebben het hier wel over doodsoorzaak nummer één bij vrouwen!” Dagelijks overlijden er 54 vrouwen aan hart- en vaatziekten.

Opleiding

“De studie cardiologie duurt in totaal zo’n twaalf jaar, eerst de zes jaar durende geneeskundestudie en daarna een specialisatie opleiding cardiologie van nog eens zes jaar, waarvan twee jaar interne geneeskunde en vier jaar cardiologie en is hiermee een van de langste artsenopleiding die er is. Maar voor het vrouwenhart is er in de opleiding nog steeds veel te weinig aandacht. Voor de kennis over de vrouw is slechts drie maanden gereserveerd, als bijvak. En als je iets niet weet, kun je er ook niks mee.”

“We horen van veel vrouwen dat ze werden weggestuurd ondanks pijn tussen de schouders en kortademigheid, of kramp. Die vrouwen hebben lang moeten zoeken naar de juiste diagnose. Gelukkig is het boek er nu. Vrouwen kunnen dat voortaan meenemen naar hun huisarts of cardioloog. Dan leert die er bovendien ook wat van.”

Instinct

“Het is belangrijk dat vrouwen zichzelf goed informeren zodat ze goed beslagen ten ijs komen bij de huisarts. Ik zeg: vertrouw op je instinct, laat je niet met een kluitje in het riet sturen. Zorg dat je serieus genomen wordt en dat je goede uitleg krijgt. En laat je niet wegsturen!”

“Typische vrouwenkwalen als SCAD of coronaire vaatdysfunctie worden maar al te vaak niet herkend. In beide gevallen lijkt er vaak niks aan de hand, ook niet na katheterisatie. Een SCAD is een scheurtje in de binnenwand van de slagader. Daarvan kun je behoorlijk beroerd zijn, en een hartinfarct krijgen. Het komt veel voor tijdens de zwangerschap en in de menopauze, zeker als er ook een genetische aanleg is. Vraag om een second opinion als je je niet serieus genomen voelt. Een cardioloog moet immers weten waar hij of zij naar moet zoeken, anders vindt die niks.”

Gebroken hart

“Het gebroken hartsyndroom is ook iets waarover weinig bekend is. In het boek besteden we er aandacht aan. Als je vreselijke dingen meemaakt zoals een echtscheiding, een andere emotionele gebeurtenis, hevige schrik of het verlies van een geliefd persoon, kan je hart er zo erg onder lijden, dat je serieuze hartproblemen oploopt. Liefdesverdriet is berucht in deze. Maar weet je wat het is? Als een cardioloog een studie heeft gedaan en denkt dat hij alles over het hart weet, maar niks heeft geleerd over de verschillen tussen man en vrouw, gaat het mis. Veel cardiologen hebben een enorm hiaat in kennis. Dit soort dingen moet in hun opleiding worden meegenomen. Vergis je niet: dagelijks gaan 54 vrouwen dood aan hart- en vaatziekten tegenover 52 mannen. Vrouwen, dat is de helft van de bevolking – zo’nnegen miljoen mensen dus!”

Impact

“Vooral in de leeftijd van 35 tot 65 jaar worden problemen van het vrouwenhart vaak niet (tijdig) onderkend. Als vrouwen uitvallen, heeft dat een enorme impact op hun omgeving, zeker als ze meewerken in onze maatschappijen daarnaast een belangrijk taak in de huishouding hebben.”

“Daarom is het goed dat er nu een boek is waar alle belangrijke problemen rond het vrouwenhart op een rijtje gezet zijn. Niet alleen goed voor vrouwen en voor artsen. Maar ook economisch is zo’n boek van belang: achterblijvende geneeskunde voor vrouwen kost de samenleving jaarlijks 7,6 miljard aan verzuim en zorg! Waar vrouwen uitvallen blijven betaalde en onbetaalde werkzaamheden ongedaan.”

Aanrader

Het eerste exemplaar van het boek werd op 16 september uitgereikt aan voormalig minister van Volksgezondheid Pia Dijkstra. Het boek is een aanrader, bijna een must voor iedere vrouw (en man) die wil voorkomen dat vrouwen van het kastje naar de muur worden gestuurd met hartproblemen. Een goed leesbare gids door de veelheid van hartproblemen. En het boek biedt wijze lessen aan huisartsen, cardiologen en niet te vergeten het algemene publiek.

Vrouwenhart

Het boek is een initiatief van Stichting VrouwenHart, allemaal vrijwilligers, waarvan Caroline naast initiatiefneemster ook voorzitter is. Via een website en facebookpagina geeft de stichting voorlichting en informatie over het anders ziek worden van een vrouwenhart. Ook zijn er diverse Facebook groepen voor lotgenotencontact. Een van de vrijwilligers van de stichting is ervaringsdeskundige Jacobien Koopmans. Zij vertelt haar verhaal elders in dit magazine.

Het boek “Ook vrouwen krijgen een hartinfarct” vind u hier

Tekst: Henri Haenen
Foto: Caroline Verhage

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

 

Rons hart stopte na foute diagnose huisarts: 8 minuten geen zuurstof

Geschreven door

Een zonnesteek. Dat was de simpele diagnose van de waarnemend huisarts toen Ron van den Bosch zich ruim tien jaar geleden bij hem meldde met pijn, misselijkheid en vermoeidheid. Ron moest maar even rustig aan doen. Enkele weken later zakte Ron tijdens een voetbalwedstrijd in elkaar. Hartstilstand. Na acht minuten bewusteloos op de grond gelegen te hebben vond iemand hem. Ron was inmiddels helemaal blauw aangelopen.

“Als de waarnemend huisarts eind juli 2014 voor de zekerheid bloed laten prikken, dan was aan het licht gekomen dat ik een licht hartinfarct had en dat dit door drie vernauwingen was ontstaan. Dan had ik gedotterd kunnen worden en was ik klaar geweest met drie medicijnen. Dan had ik vervolgens op 11 oktober waarschijnlijk geen zwaar hartinfarct en hartstilstand hoeven krijgen; en zou op 26 november 2014 ook geen ICD hoeven te worden geïmplanteerd. Nu slik ik mijn hele leven lang negen soorten medicijnen en kreeg ik op 12 september al de 2e ICD. En doordat ik bij het reanimeren op het sportveld braaksel in mijn longen had gekregen, had ik een zogenoemde chemische longontsteking, en zat er vocht tussen mijn hart en de longen in.”

Desastreus

Ron vat op deze manier samen wat voor desastreuze gevolgen de handelwijze van de huisarts had, in juli, na een eerste hartinfarct, die als zonnesteek werd afgedaan. Drie maanden later, op 11 oktober, ging bij Ron tijdens een voetbalwedstrijd in Schinnen het licht uit.

Rons hart stond al acht minuten lang stil, toen iemand hem zag liggen bij de kleedkamers. Gelukkig voetbalde bij de tegenpartij IC-medewerker Rob Lardinois van Zuyderland in Heerlen, die samen met een fysiotherapeut van revalidatieoord Adelante in Heerlen begon met reanimeren. Beide reddende engelen voetbalden voor RKSV Bekkerveld uit Heerlen tegen de club waarin Ron speelde, FC Schinnen.

Maastricht

“Op weg naar Maastricht ben ik in de ambulance nog eens weggevallen. Ik had hoge hartritmestoornissen. De derde nacht in het ziekenhuis kreeg ik zevenmaal een elektrische schok toegediend. Ook had ik trombose in het rechteronderbeen waarvoor ik een jaar lang nog een extra bloedverdunner moest slikken en iedere vrijdagochtend bloed moest laten prikken. Ik moest opnieuw leren slikken. De eerste dagen dat ik weer bij was, kreeg ik alleen kleine stukjes boterham, bouillon of vla te eten. Ik heb zelfs opnieuw moeten leren lopen. Op twee dagen na lag ik zeven weken in het ziekenhuis, bijna vijf weken in Maastricht en daarna nog twee in Sittard.”

Litteken

“Dat ik eind juli waarschijnlijk al een licht hartinfarct heb gehad, bleek uit een klein litteken op mijn hart. Door de acht minuten die ik vervolgens van de wereld af ben geweest, zit er een groot litteken op mijn hart. Daardoor is de linkerboezemkamer beschadigd. Door de linkerboezemkamer wordt bij een gezond mens 55 tot 60 procent zuurstofrijk bloed door het lichaam gepompt. Bij mij is dat nog maar voor 30 procent. Actief voetballen kan niet meer. Ik slik nu dagelijks negen soorten medicijnen, moet om het half jaar op controle bij de cardioloog en de ICD laten uitlezen.“

Coma

“Het ziekenhuis hield me twee weken in slaapcoma vanwege mijn hartritmestoornissen. Ze hebben drie stents geplaatst. Mijn vader waakte vier nachten bij me en vertelde achteraf, dat ze me zeven keer elektrische shocks moesten geven al die tijd. Na het slaapcoma hebben ze me 2,5 week met medicijnen in slaap gehouden. Toen ik wakker werd was ik 8,5 kilo afgevallen en had ik een baard als een Arabier.

Ik kreeg tijdens mijn coma zuurstof via een buis die door een gaatje in mijn keel mijn longen in ging. Ik heb er nog een litteken van. Ik was heel kritiek, kreeg ook nog trombose in mijn been.”

Vogelnestje

“Eenmaal wakker kon ik nog geen pen vastpakken, laat staan lopen. Zo moest ik ’s nachts dringend naar het toilet en probeerde naar de wc te lopen. Maar ik zakte onmiddellijk door mijn benen en viel met mijn hoofd tegen het nachtkastje. De verpleging heeft toen een “vogelnestje” rond mijn bed gezet, stangen rondom, zodat ik er niet meer uit kon.”

Kasplantjes

“Na vijf weken werd ik overgeplaatst naar Zuyderland in Sittard, waar de dienstdoende cardioloog me vertelde dat ik veel geluk had gehad. Een hartstilstand van acht minuten is niet iets wat veel mensen kunnen navertellen, zei hij. De limiet ligt ergens rond de zes minuten, de meeste mensen die acht minuten zonder zuurstof overleven worden kasplantjes of raken verlamd. Van de tien komen er maar twee door bovendien, aldus die cardioloog. Het feit dat ik al vanaf mijn zesde voetbalde en zwaar werk deed in de groenvoorziening, had gezorgd voor een goede conditie. Dat was mijn redding geweest.”

ICD

Ron kreeg een ICD en begon met het opbouwen van zijn conditie. Tien jaar later sloeg die ICD meermaals alarm, hoewel hij nooit een schok kreeg al die tijd. “Waarschijnlijk zat er een breuk in de kabel”, vertelt Ron. “Ik moest dus een nieuwe ICD. Die werd op 12 september geïmplanteerd in Maastricht.”

Door alles wat hij heeft doorgemaakt inclusief een echtscheiding en meerdere vergeefse pogingen van zijn werkgever hem te lozen na zijn hartstilstand, kijkt Ron nu anders tegen het leven aan als vroeger. “Ik maak me niet meer zo druk over van alles zoals vroeger”, zegt hij. “Ik geniet van de kleine dingen in het leven!”

Tekst: Henri Haenen
Foto: Ron van den Bosch

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

 

 

Het belang van ongezonde keuzes

Geschreven door

Dit lijkt op het eerste oog misschien een vreemde titel, ik heb al zoveel geschreven over waarom gezond en gezondheid belangrijk zijn. Waarom zou ik nu ineens op ongezonde keuzes gaan richten? En waarom zou jij ongezonde keuzes maken? Daar zijn hele duidelijke redenen voor die ik in dit artikel zal toelichten.

De wisselwerking van hormonen

Bij alle soorten eten vindt er een wisselwerking plaats van je hormonen. Op het moment dat we iets proeven dat lekker is, wordt er serotonine aangemaakt, als we koolhydraten eten insuline en ook een beetje dopamine, het hormoon ghreline vertelt je dat je honger hebt, en leptine geeft aan dat je vol zit. Onszelf voeden is dus een mooie dans van hormonen.

De rol van ons stresshormoon

Dan hebben we nog ons stresshormoon, cortisol, dat wordt geactiveerd door een stressrespons. Bij stressrespons denken we vaak aan een vervelende situatie op het werk, of een ruzie met je partner. Maar wist je dat voeding ook een stressrespons kan veroorzaken? Of eigenlijk de reactie die wij hebben op voeding.

Zo focussen we ons vaak op het maken van gezonde keuzes en we hebben de neiging hier wat te ver in door te slaan. De meeste mensen zullen de negatieve spiraal wel herkennen die samenhangt met het niet lukken van gezond eten, of teveel ongezond hebben gegeten. Deze negatieve spiraal veroorzaakt een stressrespons. Deze stressrespons verstoort vervolgens allerlei processen. Omdat cortisol vrij hoog op de hormoon-hiërarchie staat (deze krijgt dus voorrang op andere hormonen) zorgt het ervoor dat je vertering wordt verstoort, je voedingsstoffen minder goed worden opgenomen en belangrijke stofjes zoals serotonine en dopamine worden verstoord.

Het belang van genieten

Eigenlijk gaat dit artikel dus nog niet eens over ongezonde keuzes, maar over het belang van genieten. Daarmee ook het doorbreken van bovengenoemde negatieve spiraal. Dit artikel is eigenlijk een oproep om van eten, gezond of ongezond, maximaal te gaan genieten. Dit zet namelijk een positieve keten in gang van allerlei stoffen, er wordt dopamine aangemaakt, wat ons een tevreden gevoel geeft. Het lichaam geeft serotonine af, wat ons een geluksgevoel geeft. Er worden ook endorfinen aangemaakt, die onder andere stress verlagen maar ook pijn verminderen en een euforisch gevoel geven.

Deze heerlijke geluksgevoelens en het onderdrukken of verminderen van de stressrespons hebben dus ook een positief effect, ook al heb je misschien net een wijntje teveel op, of een reep chocolade weggewerkt. Want we onderschatten nog steeds het effect van stress op ons lichaam, ik zou zelfs durven stellen dat stress een slechtere invloed heeft op je systeem dan een ongezonde keuze maken met voeding.

De negatieve spiraal doorbreken

Het is daarom belangrijk om de negatieve spiraal te doorbreken, de oordelen die je hebt over je ongezonde keuzes én over zondigen in het algemeen los te laten. Makkelijker gezegd dan gedaan toch? Het begint bij de innerlijke dialoog, de dingen die jij tegen jezelf zegt over hetgeen je doet. Probeer je eerst bewust te worden van de dingen die je tegen jezelf zegt, dus eet je een frietje en gaat het gesprek met jezelf zo: “waar ben je nou mee bezig, je weet dat dit niet goed voor je is, waarom eet je dit nou weer”… etc. dan creëer je hiermee die negatieve spiraal. Zeg je tegen jezelf: wat een heerlijke traktatie is dit, daar ga ik eens enorm van genieten, dan komt dus bovengenoemde positieve reactie op gang.

Begin er dus eens mee om jezelf niet af te straffen en positief te zijn ongeacht welke keuze je maakt. Wil je een reep chocola opeten? Helemaal prima, maar ga vervolgens niet de negatieve spiraal ‘opstarten’. Ga er dan dus volledig achter staan, maak die keuze én geniet er intens van. Door het onbewuste bewust te maken kun je een positieve verandering teweeg brengen.

Heb je een beetje hulp nodig om de negatieve spiraal te doorbreken en op een positieve manier met je gezondheid aan de slag te gaan? Ga naar de gratis minicursus

Ik kan een artikel zoals dit niet afsluiten zonder een decadent geniet-dessert. Met dus een nadrukkelijke uitnodiging om hier écht intens van te gaan genieten.

Pure chocolade lavacake met karamelsaus

Aantal porties | 4 personen

Ingrediënten

• 150 gram pure chocolade
• 1 el glutenvrije bloem, amandel of boekweitmeel
• 2 eieren
• 2 el zoet (naar smaak, eventueel extra, ook afhankelijk van hoe puur je chocolade)
• 150 gram diepvries rood fruit
• ½ sinaasappel (rasp en sap)

Instructies

1. Laat de bessen ontdooien.
2. Smelt de chocolade au bain-marie.
3. Scheid de eieren, klop het eiwit op met zoet tot gladde stijve pieken.
4. Klopt apart de eidooiers op tot ze lichtgeel worden, voeg nu het eiwit toe en vermeng.
5. Laat alle ingrediënten op gelijke temperatuur komen.
6. Spatel nu de chocolade door het eimengsel, voeg de sinaasappel rasp en sap toe en de bloem.
7. Proef en voeg eventueel extra zoet toe
8. Heb je een mooi glad chocolade mengsel? Dan is het tijd voor de bessen, spatel de bessen erdoor en vul bakjes, muffinvormen of ovenbestendige glaasjes
9. Verwarm de oven voor op 210 graden
10. Gaar de lavacakes in circa 8 minuten en serveer met vers fruit

 

Foto: Iris Heuer | © Marijke Krekels fotografie

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

 

35% minder kans op ernstige complicaties na online begeleiding op maat

Geschreven door

Dr. Peyman Sardari Nia is cardiothoracaal chirurg in het Maastricht UMC (MUMC) en in Hartbrug Magazine houdt hij de lezers op de hoogte van de interessante onderwerpen binnen de hartchirurgie. Dit keer vertelt hij over hoe patiënten hun tijd op de wachtlijst zelf optimaal kunnen benutten.

In een eerdere editie vertelde dr. Peyman Sardari Nia al over een grote studie naar prehabilitatie, oftewel begeleiding bij mentale en/of fysieke fitheid voorafgaande aan een operatie. Onlangs werden de resultaten van deze Digital Cardiac Counseling-studie, onder leiding van onderzoekers van de afdeling cardiothoracale chirurgie in het MUMC, gepresenteerd op het grootste internationaal congres van hartchirurgie, én gepubliceerd in het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift JACC.

“We zijn met deze studie begonnen aan het begin van de covid-periode, toen we patiënten niet konden opereren en de wachtlijsten opliepen”, vertelt Peyman Sardari Nia. “We wilden in de eerste plaats weten of het veilig is voor de patiënt om te wachten. Daarnaast is bekend dat er een aantal risicofactoren zijn die de uitkomst van een operatie en de kans op complicaties kunnen beïnvloeden: roken, te weinig beweging, over- of ondergewicht, depressie en/of angstklachten en longkracht. We wisten al dat prehabilitatie, oftewel begeleiding vooraf, de fysieke en mentale fitheid van een patiënt kan verbeteren. Nooit eerder is echter onderzocht wat de impact is van die begeleiding op het ontstaan van ernstige complicaties.”

Het MUMC heeft dit als eerste ziekenhuis ter wereld onderzocht, op initiatief van Sardari Nia. “In de vorige editie vertelde ik al hoe belangrijk het is dat studies tot stand komen zonder inmenging van de industrie en dat gerandomiseerde studies de hoogste graad van evidentie hebben. Dat geldt ook voor dit onderzoek”, verduidelijkt hij. “Omdat we vanwege covid niet alle patiënten in het ziekenhuis konden ontvangen, hebben we een vijftal online programma’s ontwikkeld die mensen zelfstandig konden volgen, terwijl ze wachtten op een ingreep aan het hart”, legt Sardari Nia uit. “We hebben vooraf een grote groep patiënten gescreend en hen op basis van hun eventuele risicofactoren, een online programma op maat aangeboden. Daarbij hebben we gebruik gemaakt van shared decision making en goed gekeken wat haalbaar was voor de patiënt: wil hij of zij bijvoorbeeld graag aan de slag met verbetering van de conditie, met een dieet, of het leren omgaan met angst?

Online platform

Voor het onderzoek werden 394 patiënten verdeeld over twee groepen: de ene helft volgde een online prehabilitatieprogramma, de andere helft kreeg de standaardzorg, bestaande uit preoperatieve zorg en revalidatie na de hartoperatie. Het begeleidingsprogramma verliep via een online platform waar patiënten voorafgaand aan hun operatie – minstens zes weken lang – online programma konden volgen. Daarnaast bevatte het platform informatie en trainingsmodules over cardiovasculaire symptomen, stoppen met roken, omgaan met angst, fysieke oefeningen, longkrachtoefeningen en een dieetprogramma. Persoonlijke begeleiding was er ook, in de vorm van teleconsulten met experts, zoals een cardioloog of fysiotherapeut.

“We hebben deze patiënten gevolgd vanaf de eerste dag dat zij startten met het online programma tot een jaar na de ingreep”, aldus Sardari Nia. “Op die manier konden we goed zien of er verschillen waren tussen de groep die de standaard zorg kreeg en de groep die wekenlang had gewerkt aan hun mentale en/of fysieke fitheid. We wilden in de eerste plaats graag weten of het uitstellen van een operatie voor prehabilitatie veilig is. Dat bleek het inderdaad te zijn, wat goed nieuws is, aangezien de wachtlijsten ook na covid nog steeds lang kunnen zijn.”

Daarbij blijkt dat het aantal ernstige complicaties aanzienlijk verminderde bij de groep die een online programma had gevolgd. Er was sprake een daling van maar liefst 35% in het aantal ernstige complicaties. Daarnaast rapporteerden de patiënten in de prehabilitatiegroep een verbetering in longkracht, minder angst en depressies. Van de rokers was de helft met roken gestopt.

Alleen maar voordelen

Sardari Nia is heel blij met het resultaat van de studie en denkt dat dit grote gevolgen kan hebben voor de zorg, zowel nationaal als internationaal. “Medicatie en operaties hebben voor een deel van de patiënten altijd negatieve consequenties, zoals bijwerkingen en complicaties, maar mensen fitter maken heeft geen neveneffect – alleen maar voordelen. We willen dit in het MUMC graag verder gaan implementeren voor alle patiënte die een hartchirurgisch ingreep moet ondergaan. Aangezien er vaak een wachtlijst is voor operaties, kunnen we die tijd nu benutten door de prehabilitatiezorg te verplaatsen van het ziekenhuis naar het eigen huis. Patiënten kunnen op die manier zelfstandig werken aan hun eigen gezondheid en daarmee de kans op complicaties na een ingreep verminderen. Dat is groot nieuws.”

Hij benadrukt dat er vervolgstudies nodig zijn. “We gaan onder meer kijken naar de kost-effectiviteit van online prehabilitatie, want de verwachting is dat er door de implementatie van dergelijke programma’s in de toekomst minder zorg nodig is en dus ook minder zorgkosten nodig zijn. Daarnaast zijn we ook benieuwd naar de langetermijn-effecten. We hebben de patiënten nu één jaar opgevolgd, maar mensen die de positieve effecten merken van de programma’s, zullen wellicht doorgaan met hun nieuwe gewoontes: iemand die is gestopt met roken voor de operatie, zal wellicht niet opnieuw beginnen. We hopen dat deze vorm van prehabilitatie dus een blijvend effect heeft op de gezondheid en kwaliteit van leven van de patiënt.”

Tekst: Marion van Es
Foto: Peyman Sardari Nia | © Fotografie Lêon Geraedts

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

Wetenschappers concluderen: plantaardige vleesvervangers zijn gezonder voor je hart

Geschreven door

 

Recent onderzoek van Canadese gezondheidswetenschappers heeft aangetoond dat de consumptie van plantaardige vleesvervangers in plaats van dierlijk vlees significant gunstiger kan zijn voor je hartconditie. Hoe komt dat? We vroegen het aan Voedingswetenschapper Ingeborg Brouwer van de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij legt uit: “Plantaardige vleesvervangers bevatten doorgaans minder verzadigde vetten dan vlees.”

Vleesvervangers

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek eet momenteel 5 procent van de Nederlanders geen vlees. Ingeborg: “De meeste mensen willen graag dierenleed verminderen of hebben de wens om bij te dragen aan een beter klimaat. Voor degenen die overwegen om vlees uit hun dieet te schrappen, zijn vleesvervangers een aantrekkelijke optie omdat ze zo hun voedingspatroon niet drastisch hoeven te veranderen. Deze producten bieden een gemakkelijke en toegankelijke manier om de overstap te maken.” Volgens Canadese wetenschappers is het mijden van vlees naast ethisch en ecologisch verantwoord, ook gezonder voor je hart. Uit een uitgebreide analyse van studies van de afgelopen decennia blijkt dat het vervangen van vlees door plantaardige alternatieven gemiddeld genomen bijdraagt aan het verlagen van risicofactoren voor hartziekten, zoals hoge bloeddruk en verhoogd cholesterol. Wat dacht Ingeborg toen ze dit nieuws las? Ingeborg Brouwer was niet verrast door deze bevindingen, zegt ze: “We weten al langer dat plantaardige voeding gunstiger is voor de gezondheid. Mensen die plantaardig eten, hebben doorgaans een langere levensverwachting en een betere algehele gezondheid. Het is gunstig dat in dit onderzoek alle studies unaniem dezelfde kant op wijzen, er is geen enkele studie waarin het tegenovergestelde geconstateerd werd.”

Betere hartconditie

Hoe komt het dat vleesvervangers beter zijn voor je hart? Ingeborg: “Plantaardige vleesvervangers bevatten doorgaans minder verzadigde vetten dan dierlijk vlees. Verzadigde vetten verhogen het LDL-cholesterolgehalte in het bloed, wat op zijn beurt het risico op hart- en vaatziekten vergroot.” Al is het wel zo dat veel vleesvervangers een hoger zoutgehalte hebben dan vlees. Hoewel een hoge inname van zout kan leiden tot een hogere bloeddruk, bleek uit de bestudeerde onderzoeken dat dit hoge zoutgehalte geen directe invloed op de bloeddruk had. Ingeborg legt uit: “Veel mensen voegen tijdens het koken zelf zout toe aan hun vlees, waardoor het moeilijk is om een eerlijke vergelijking te maken tussen vlees en vleesvervangers. Eet je verder weinig zout? Dan zal het hogere zoutgehalte in vleesvervangers waarschijnlijk geen groot probleem vormen. Wat wel opvalt, is dat mensen die kiezen voor vleesvervangers vaak bewuster omgaan met hun complete voedingspatroon. Zo eten ze vaak meer groente en fruit, wat ook bijdraagt aan een betere hartgezondheid.”

Dierlijk vlees

Ondanks de groeiende populariteit van vleesvervangers, eet nog steeds 95 procent van de Nederlanders dierlijk vlees. Ingeborg: “Vlees is een rijke bron van essentiële voedingsstoffen, denk hierbij aan vitamine B12. Deze vitamine is cruciaal voor je (hart)gezondheid. De meeste vleesvervangers bevatten B12 niet van nature, maar het wordt later aan het product toegevoegd. Eiwitten en andere voedingsstoffen die in vlees voorkomen, zijn ook te vinden in plantaardige voedingsmiddelen.” Wil je dierlijk blijven eten? Dan is het volgens Ingeborg belangrijk om de richtlijnen voor hartpatiënten van het eten van vlees te volgen. Hierin staat onder andere dat je de inname van rood en verwerkt vlees moet beperken, omdat deze soorten vlees vaak rijk zijn aan verzadigde vetten en daarmee hartrisico’s met zich meebrengen. “Je kunt in plaats van een karbonaadje beter kiezen voor een magere vleessoort, zoals kip.”

Gezond alternatief

Er is een groot scala aan vleesvervangers. Welke kun je het beste kiezen? Ingeborg: “De basis verschilt: sommige vinden hun basis in peulvruchten en andere in soja. Het is belangrijk om te beseffen dat een vleesvervanger op zichzelf niet gezond is. Het draait om je totale voedingspatroon. Je kunt bijvoorbeeld ook een voedzame maaltijd bereiden met peulvruchten en rijst, zonder dat daar per se een vleesvervanger of vlees aan toegevoegd hoeft te worden.” Er ontbreekt nog een onderzoek over de hartconditie bij het langdurig eten van vleesvervangers. Ook is er nog geen onderzoek dat uitwijst of vleesvervangers het risico op een hartaanval concreet kunnen beïnvloeden. “Ik verwacht ook niet dat we daar achter zullen komen”, vertelt Ingeborg. “Onderzoek daarnaar is zeer complex, je hebt te maken met veel factoren.” Daarnaast geven de Canadese onderzoekers aan dat er nog weinig onderzoek is gedaan naar de gezondheidseffecten van een aantal veelgebruikte bestanddelen in vleesvervangers, zoals tarwegluten. Of vleesvervangers daadwerkelijk gezond zijn, is dus nog niet vast te stellen. Ingeborg benadrukt: “De bestudeerde onderzoeken laten slechts zien dat vleesvervangers een gezonder alternatief zijn voor vlees. Uiteindelijk gaat het om je complete voedingsstijl.”

 

Tekst: Julia Kroonen
Foto: Ingeborg Brouwer

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine