Je bent nooit te oud om te leren skiën!

Geschreven door

Met de wind door je haren van de berg afsuizen: volgens ervaren wintersporters bestaat er bijna niets mooiers dan dat. Als je niet op jonge leeftijd al hebt leren skiën, lijkt die ervaring een onhaalbare kaart. Of niet?

‘Het beste resultaat bereik je inderdaad als je van kleins af aan al leert skiën’, geeft Yuri Bartels van Snowlife toe. ‘Maar dat betekent niet dat het onmogelijk is om het op latere leeftijd nog aan te leren. Ook oudere beginners kunnen nog een prima niveau bereiken.’

Yuri heeft al tien jaar ervaring als skileraar en geeft zowel les aan kinderen als volwassenen. ‘Toevallig was mijn allereerste leerling een vrouw van een jaar of vijftig die nog nooit op de ski’s had gestaan. Dat was heel spannend, zowel voor haar als voor mij. Maar na een paar dagen privéles had ze de smaak helemaal te pakken.’

Volgens de skileraar is niemand te oud of te onervaren om voor het eerst op de lange latten te stappen. Het enige wat je nodig hebt, is een beetje zelfkennis. ‘Je moet natuurlijk wel een klein beetje conditie en aanleg hebben’, legt hij uit. ‘Vraag jezelf van tevoren af hoe gemakkelijk je over het algemeen een nieuwe sport aanleert. Als dat redelijk gaat, zul je hiermee ook weinig moeite hebben. Maar ik heb ook weleens een leerling gehad die extreem veel overgewicht had en elk kwartier langs de kant stond uit te puffen. Op de derde dag heb ik voorzichtig gezegd dat ik bang was dat het er voor haar niet inzat.’

Toch komt zoiets maar zelden voor, zegt hij. Over het algemeen leren de meeste volwassenen in drie tot vijf dagen van de blauwe piste af te kunnen dalen. Bij kinderen gaat dit nog net ietsje sneller: zij leren dit in één tot drie dagen.

Angst

Volgens Yuri is het belangrijkste verschil tussen lesgeven aan kinderen en volwassenen het gevoel. ‘Kinderen willen vooral plezier maken, zij kennen eigenlijk geen angst. Bij volwassenen is dat juist hetgeen wat hen het meeste tegenhoudt: ze zijn bang om te vallen, om te veel snelheid te maken of om iemand anders omver te skiën. Kinderen moet je daarin juist afremmen. Bij volwassenen ben ik daarom een groot deel van de tijd bezig met het wegnemen van die angst. Het is een kwestie van de knop omzetten. Natuurlijk is er een risico om te vallen, maar in de sneeuw land je toch net iets zachter dan als je op straat van je fiets valt. In de tien jaar dat ik lesgeef, is het gelukkig nog nooit gebeurd dat één van mijn leerlingen iets brak.’

Kinderen leren de techniek over het algemeen ook sneller dan volwassenen. Dat komt omdat hun brein als een spons informatie opneemt, maar ook omdat volwassenen last hebben van hun ‘levenservaring’ met andere manieren van beweging. Yuri legt uit: ‘Als je autorijdt of fietst, trap je op de rem om te stoppen. Vaak maak je daarbij automatisch een beweging waarbij je naar achteren leunt. Bij skiën is het net andersom: als je wilt remmen, moet je juist naar voren leunen. Voor veel mensen voelt dat een beetje onnatuurlijk, waardoor verkeerd remmen een van de belangrijkste fouten is die ik bij volwassenen moet corrigeren. Maar er zijn tientallen verschillende fouten die je kunt maken, ieder persoon heeft een ander aandachtspunt. Bij een groepsles ben ik dus constant bezig iedereen te helpen met iets anders. Tijdens een privéles kan ik heel specifiek werken aan een persoonlijk aandachtspunt, waardoor je de techniek iets sneller aanleert. Daarom zou ik dat volwassenen beginners zeker aanraden. Het nadeel is natuurlijk dat daar wel een prijskaartje aan vastzit: groeplessen zijn goedkoper.’

Zwarte piste

‘Volgens de skileraar komt het zelden voor dat mensen die op latere leeftijd beginnen net zulke volleerde skiërs worden als degenen die jong begonnen. ‘Maar rustig en gecontroleerd afdalen van een blauwe piste is heel goed mogelijk, en voor sommige mensen is zelfs de rode of zwarte piste haalbaar. We hebben regelmatig veertigers en vijftigers die hun eerste skiles aanvragen, dus er is niets raars aan. Ik heb zelfs een keer een dame van een jaar of tachtig gehad. Ze ging met haar kinderen en kleinkinderen op wintersportvakantie en vond dat een mooie gelegenheid voor haar eerste skiles. De blauwe piste hebben we niet gehaald, maar een beetje glijden en een rondje maken was voor haar al voldoende. Ze had de grootste lol, dat is ook voor een skileraar prachtig om te zien!’

 

voor meer artikelen klik hier

Honderdplussers op Sardinië

Geschreven door

 

De inwoners in het noorden van Sardinië lopen tot wel 15 kilometer per dag, eten gezond en hebben een groot sociaal netwerk. Is dit waarom deze regio zoveel 100-plussers telt en relatief weinig hartpatiënten? We reizen af naar het mooie Italiaanse eiland, op zoek naar het geheim van deze eilandbewoners. Dit kunnen wij van ze leren.

In sommige delen van de wereld worden de mensen heel oud. Veel ouder dan elders. En ook nog eens met relatief weinig ouderdomskwalen. Deze ‘Blue Zones’ tellen de hoogste percentages honderdplussers ter wereld. Ook op het prachtige Italiaanse eiland Sardinië – om precies te zijn het noordelijke deel van de provincie Ogliastra – vind je zo’n Blue Zone.

We ontmoeten er wetenschapper Gianni Pes, die verbonden is aan de Universiteit van Sassari en onderzoek doet naar de leef- en eetgewoonten van de lokale bevolking. Pes ontdekte de Blue Zone zo’n twintig jaar geleden, toen hij als epidemioloog de sterfelijkheid op Sardinië bestudeerde. Hij zag dat er een veel groter deel van de bevolking aanzienlijk ouder werd dan elders op Sardinië. Deze mensen blijven tot op hoge leeftijd fit, en hart- en vaatziekten en diabetes komen relatief weinig voor.

Hij kon het eerst niet geloven, want het is een economisch achtergesteld gebied. Ook bijzonder is dat de mannen er gemiddeld net zo oud worden dan vrouwen. In de rest van de wereld worden vrouwen juist ouder. Wat precies het ‘geheim’ is van deze honderdplussers, zijn Gianni Pes en zijn onderzoeksteam nog volop aan het onderzoeken. Maar van een aantal factoren is al wel duidelijk dat ze een belangrijke rol spelen. En daar kunnen wij Nederlanders ons voordeel mee doen.

Veel bewegen

Fysieke activiteit is een van de belangrijkste factoren. ‘In dit deel van Sardinië wonen van oudsher veel schaapsherders. We hebben met activity trackers gemeten dat ze tot wel 15 kilometer per dag lopen, in gebieden met relatief grote hoogteverschillen.’ Die grote cardiovasculaire inspanning is goed voor je hart. ‘Maar’, reageert hij nuchter, ‘we kunnen natuurlijk niet allemaal gaan leven als Sardijnse schaapherders. Wel kun je veel doen om in de buurt te komen. Ik sta zelf elke dag vroeg op om zeven kilometer te snelwandelen, voor ik ga werken.’

Een gezond gewicht

Een gezond gewicht biedt geen garantie op een lang gezond leven. Maar er zijn – dat wijzen ook andere Blue Zones uit – vrijwel geen honderdplussers met zwaar overgewicht. Gianni Pes let zelf ook op de kilo’s. ‘Ik ben bijvoorbeeld radicaal gestopt met het drinken van suikerrijke frisdranken en meer gaan bewegen.’

Een rijk sociaal leven

De bewoners van de Blue Zone in Sardinië hebben ook een sterk sociaal netwerk. ‘Ouderen zijn hier niet eenzaam’, vertelt Pes. ‘Er zijn hier vrijwel geen bejaardenhuizen. Er leven soms vijf generaties in één huis.’

Een gezond, mediterraan eetpatroon

Regelmatig verschijnen er studies die aantonen dat een Mediterraan eetpatroon een beschermend effect heeft bij het voorkomen van hart- en vaatziekten. Dat speelt ook zeker een rol in de Sardijnse Blue Zone. Wat opvalt is dat de bewoners veel gefermenteerde voedingsmiddelen eten, zoals een bepaald type zuurdesembrood. Gefermenteerde producten, zoals yoghurt en zuurkool, bevatten ‘goede’ melkzuurbacteriën die bijdragen aan een evenwichtige samenstelling van de bacteriën in je darmen. Ook ‘prebiotische’ groentes, zoals chicorei, artisjok, ui, knoflook en asperges, staan er veelvuldig op het menu. Die zijn eveneens goed voor de darmgezondheid.

Daarnaast eten de Sardijnen veel geitenmelkproducten. Die bevatten boterzuur: een belangrijke energieleverancier van de cellen in de wand van de dikke darm. En ze zweren bij hun dagelijkse glaasje Cannonau. Deze rode wijn heeft een hoog gehalte aan antioxidanten, al vinden we voor het gezondheidseffect daarvan geen echt wetenschappelijk bewijs.

Goede genen

Ook genen spelen een belangrijke rol bij de hoge levensverwachting. De Blue Zone in Sardinië is vroeger getroffen door malaria. Een theorie is dat overlevers van malaria beter ontstekingen kunnen onderdrukken. Dat zou helpen bij het verminderen van plaques (aderverkalking) in de bloedvaten. Hierdoor zijn de bewoners van dit gebied beter beschermd tegen hart- en vaatziekten, al is het effect hiervan lang niet zo groot als de hierboven genoemde factoren, aldus Pes.

Een doel in je leven

‘Zorg ervoor dat je altijd een doel houdt in je leven, ook als je ouder bent’, adviseert Gianni Pes. ‘Blijf nieuwsgierig, leef con passione en train zowel je lijf als je hersenen.’

Heeft de Italiaanse onderzoeker nog meer tips? Pes leunt achterover en denkt diep na. Dan, lachend: ‘Zorg ervoor dat je je humor behoudt. Lachen is gezond.’ Hij heft zijn glas en proost: ‘Akentannos!’ Een Sardijnse wens, legt hij uit. ‘Dat je maar ouder dan 100 mag worden.’

Meer lezen over de Blue Zones?

‘De Blue Zones methode’, van de Amerikaanse auteur Dan Buettner, beschrijft hoe je kunt eten en leven volgens de oudste mensen ter wereld.

Prijs: € 20,-

voor meer artikelen klik hier

Het verhaal van Paulien

Geschreven door

Wanneer bij een pasgeborene Paulien een hartafwijking wordt gediagnosticeerd, is dat heftig. Laat staan meerdere hartafwijkingen. En wanneer daarbovenop de cardioloog ook zegt dat een toekomstige kinderwens uitgesloten is, is de klap immens. Maar als later een andere cardioloog een kinderwens niet uitgesloten acht, volgt een nieuwe klap. Paulien Lei maakte het mee. Haar verhaal…

De 23-jarige Paulien wordt geboren met ‘heel veel’ zoals zij zelf zegt, maar als mensen vragen wat zij heeft, noemt zij maar één van haar zes aangeboren hartafwijkingen: Tricuspidalis Atresie. Een hartafwijking waarvoor zij als kind een zogeheten Fontan-operatie, ook bekend als Fontan-circulatie, heeft ondergaan: ‘De overige hartafwijkingen zijn opgelost en onder controle. Maar Tricupidalis Atresie is en blijft nog steeds van invloed op mijn leven.’

Leren leven

Inmiddels heeft Paulien haar hartafwijking een plek gegeven, maar als kind was dit nog anders: ‘Vroeger als kind had ik moeite met mijn hartafwijking. En ik dacht altijd: “Waarom niet iemand anders?” Doordat ik mij moest aanpassen, voelde ik mij anders dan leeftijdsgenoten. Ik was boos en verdrietig. Op school deed ik niet mee aan alle gymlessen en ging eerder naar huis om uit te rusten. Toen we in groep acht op kamp gingen naar Schiermonnikoog, ging mijn hele klas op de fiets naar de boot (ik woon in het hoge Noorden), maar ik werd samen met mijn elektrische fiets met de auto gebracht. Buiten school wilde ik graag voetballen, maar van de cardioloog mocht ik niet op een actieve sport.’

Door haar omgeving daarentegen, is zij niet anders behandeld: ‘Mijn omgeving behandelde mij voor zover als mogelijk ‘normaal’. Ik werd niet buitengesloten op school. Wel maakte klasgenoten soms nare opmerkingen, omdat ik eerder naar huis mocht. Ik lachte het weg, maar diep van binnen dacht ik: “Je zou eens moeten weten.” Mijn ouders deden altijd hun best om mij niet ‘anders’ te laten voelen, ook al voelde ik mij een buitenbeentje. Met name door bepaalde situaties.  Zo mocht ik niet meedoen met mijn klas aan de avondvierdaagse, omdat ik simpelweg geen vijf kilometer kon lopen. Samen met mijn moeder en buurvrouw, ‘liep’ ik de avondvierdaagse alsnog. Weliswaar apart van mijn klas, en veelal in mijn rolstoel, maar ik deed mee. En aangezien sporten er niet inzat, mocht ik naar eigen keuze een muziekinstrument bespelen.’

Maar naarmate ze ouder werd, leerde Paulien met haar hartafwijking leven en meer in perspectief te zetten, mede door haar stiefzusje: ‘Rond mijn zestiende heb ik mijn hartafwijking echt geaccepteerd. Sindsdien bedek ik mijn litteken niet meer en ben ik open over wat ik heb. In de tussentijd zijn mijn ouders gescheiden. Ik kreeg een stiefzusje. Mijn stiefzusje, met wie ik vijf jaar in leeftijd scheel, heeft mij onbewust hierin geholpen. Toevalligerwijs heeft ook zij een aangeboren hartafwijking en wij hebben zelfs dezelfde cardioloog gehad. Maar naast haar hartafwijking, lijdt mijn stiefzusje nog aan andere dingen. Hierdoor besefte ik dat ik het niet slecht heb getroffen. Ik vond het wel confronterend om te zien hoe zij door de jaren heen met dezelfde dingen worstelde als ik.’

Een kinderwens

Doordat Paulien niet beter weet, ervaart zij niet of en hoe haar leven door haar hartafwijking is veranderd: ‘Doordat ik direct met een hartafwijking ben geboren, weet ik niet beter. Ik ben eerder moe, heb meer slaap nodig en moet na drukke activiteiten veel langer bijkomen in vergelijking met anderen. Maar in feite kan ik niet vergelijken, want ik heb nog nooit gevoeld hoe het is om bijvoorbeeld minutenlang achter elkaar te rennen. Ik voel mij een gezonde burger, maar wel één die het ziekenhuis van binnen en van buiten kent. Gelukkig heb ik geen nare herinneringen aan het ziekenhuis. Integendeel, ik vind het prima om daar te lopen en dan vooral op de kinderafdeling.’

Maar met het ouder worden, loopt zij wel tegen nieuwe dingen aan: ‘Het onderwerp ‘kinderen krijgen’ is iets waar ik, nu ik ouder word en al mijn broers en zussen kinderen hebben, tegenaan loop. Ik heb altijd graag moeder willen worden en heb op mijn twaalfde, het onderwerp al aangekaart bij mijn toenmalige kindercardioloog. Er werden mij meerdere redenen meegedeeld waarom ik geen kinderen mocht/kon krijgen. Het was voor mij moeilijk om aan te horen en in de daaropvolgende jaren gaf het mij geen rust. Uiteindelijk heb ik toen besloten om in de toekomst kinderen te adopteren.’

Maar op haar achttiende komt Paulien bij een nieuwe cardioloog die haar niet gelooft dat ‘kinderen krijgen’ voor haar niet weggelegd is en zij doet navraag bij haar oude cardioloog. Pauliens oude cardioloog ontkent vervolgens dat hij dit gezegd heeft: ‘Ik vond dat heel, heel naar, want waarom zou ik als kind zoiets verzinnen? De band met mijn nieuwe cardioloog is daarna beschadigd, want ik voelde mij niet serieus genomen. Wel vertelde zij mij dat ik wel zwanger mag worden en de kans dat de baby hetzelfde krijgt, minder dan een halve procent is. Gek genoeg moest ik deze informatie opnieuw verwerken, want ik had mij er al bij neergelegd.’

Blijven geloven

Inmiddels heeft Paulien wederom een nieuwe cardioloog en is zij onderzocht door een gynaecoloog gespecialiseerd in zwangere vrouwen met een hartaandoening. Hieruit is gebleken dat ondanks enkele risico’s, zij zwanger kan en mag worden, maar wel onder begeleiding. En als kers op de slagroomtaart, zit zij nu in haar derde leerjaar van haar HBO-opleiding ‘Social Work’: ‘Mijn kindercardioloog heeft gezegd dat ik een zittend beroep moest kiezen, maar ik was het daar zwaar mee oneens. Ik wilde maatschappelijk werker worden in het ziekenhuis en kinderen voorbereiden op wat zij kunnen verwachten. Maar ik dacht dat het voor mij te hoog gegrepen zou zijn, omdat ik op het VMBO-B zat. Niets is minder waar!’

voor meer artikelen klik hier

Het verhaal achter medicinale cannabis

Geschreven door

Cannabisolie is ‘upcoming’. Tegenwoordig verkoopt zelfs de ‘ditjes en datjes’ winkel het in een bepaalde concentratie. Maar wat is cannabisolie en wat doet het? HartbrugMagazine zocht het uit.

Wat is medicinale cannabis?

First things first: cannabisolie is geen wietolie. Sterker nog, medicinale cannabisolie verschilt van de cannabisolie aangeboden in de reguliere verkoop. Maar wat is het? Cannabisolie is een van de bekendere producten van de cannabisplant. Cannabis, ook bekend als marihuana en wiet, bestaat uit gedroogde bloemtoppen van de cannabisplant (hennepplant). Hiervan zijn er meerdere soorten, maar de meest bekende is de Cannabis Sativa L.

Waar tot kort geleden cannabis gelinkt werd aan de coffeeshop en recreatief gebruik, is dat beeld inmiddels achterhaald. Cannabis uit de coffeeshop is geen medicinale cannabis, mede doordat de hoeveelheid werkzame stoffen varieert. Hierdoor is de werking niet altijd hetzelfde en is doseren moeilijk. Daarnaast laat de kwaliteit te wensen over: ziekteverwekkers, bestrijdingsmiddelen en zware metalen, maar ook groeibevorderende stoffen zijn veelvoorkomende ingrediënten in cannabis uit de coffeeshop.

Medicinale cannabis daarentegen is van farmaceutische kwaliteit. Oftewel: het voldoet aan strenge, internationale farmaceutische kwaliteitseisen. De cannabisplanten voor medicinale cannabisolie worden geteeld onder vastgestelde, gecontroleerde omstandigheden. Hierdoor bevat het geen bestrijdingsmiddelen, zware metalen en schimmels of bacteriën en heeft de cannabis altijd dezelfde samenstelling.

Maar niet iedereen mag medicinale cannabis telen. Telers met een overheidsvergunning worden door het Bureau Medicinale Cannabis (BMC) en in naam van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, gecontroleerd. Zij controleren tevens de kwaliteit van de cannabis. Medicinale cannabis is beschermd en alleen op recept verkrijgbaar in de apotheek.

Hoe werkt medicinale cannabis?

De werkzame stoffen in cannabisplanten zijn cannabinoïden. Deze stoffen komen alleen hierin voor. Momenteel zijn er ruim honderd verschillende cannabinoïden bekend met THC (Tetrahydrocannabinol) en CBD (Cannabidiol) als de meest bekende. Waar THC verantwoordelijk is voor de medicinale effecten van cannabis en de gebruiker ‘high’ maakt, gaat CBD -naast de medicinale eigenschappen- de ongewenste effecten tegen die optreden bij hogere doseringen THC. Een gebruiker wordt niet high van CBD.

Stoffen die ook de ongewenste effecten van THC tegengaat, zijn terpenen. Zij komen overal in de natuur voor en geven cannabis geur en smaak. Daarnaast hebben zij een eigen medicinale werking in de vorm van antibiotica, maar ook pijnstillende of ontstekingsremmende effecten. De werking (en bijwerkingen) van cannabis worden bepaald door de verhouding tussen deze bestanddelen.

Waarvoor wordt het gebruikt?

Ook al is cannabis officieel geen geneesmiddel, het wordt door (kanker)patiënten gebruikt om klachten van hun ziekte en bijwerkingen van hun behandeling te verminderen. Zo gebruiken patiënten het bij chronische pijn (met name bij pijn ontstaan door schade of ziekte aan het zenuwstelsel) maar ook bij misselijkheid, braken en verzwakking, een verminderde eetlust en vermagering door kankerbehandelingen én bij slaapstoornissen. In hoeverre medicinale cannabis effect heeft, is moeilijk te zeggen, aangezien de kwaliteit van de uitgevoerde onderzoeken verschilt.

Verder kunnen cannabinoïden en opiaten elkaars effect versterken. Wanneer beide worden gecombineerd, is het mogelijk om de dosering van opiaten te verlagen en daardoor bijwerkingen te verminderen. Cannabinoïden geven ook bijwerkingen, maar deze zijn milder in vergelijking met bijwerkingen van opiaten. Een arts gaat over de voorschrijving en toediening van medicinale cannabis (in combinatie met opiaten). Over het algemeen wordt medicinale cannabis alleen voorgeschreven als gangbare behandelmethoden en medicijnen onvoldoende effect hebben en/of een teveel aan bijwerkingen geven.

Verschil tussen medicinale cannabisolie en wietolie

  • Medicinale cannabisolie van de apotheek is legaal. Wietolie is niet legaal.
  • Medicinale cannabisolie van de apotheek bevat altijd dezelfde bestanddelen. Bij medicinale cannabisolie weet je per druppel precies wat erin zit, zodat je goed kunt doseren. Dat geldt niet voor wietolie via internet, van coffeeshops of voor olie die zelf gemaakt wordt.
  • Medicinale cannabisolie van de apotheek bevat geen bestrijdingsmiddelen, zware metalen, schimmels of bacteriën. Wietolie wordt niet getest op de aanwezigheid van deze ziekteverwekkende stoffen.
  • Medicinale cannabisolie van de apotheek bevat bijna geen of weinig THC. Wietolie kan hoge concentraties aan THC bevatten. THC is de stof waarvan je high kunt worden bij een hogere dosering.

Bron: kanker.nl

voor meer artikelen klik hier

Het mysterie van de allergische reactie

Geschreven door

Het aantal mensen met een allergie stijgt ieder jaar. Van de kinderen die nu geboren worden, is zelfs ongeveer de helft er gevoelig voor. En hoewel allergieën niet significant meer voorkomen bij mannen of bij vrouwen, zijn er toch flink wat verschillen tussen de beide seksen.

Zo komt pinda-allergie bijvoorbeeld veel vaker voor bij jongetjes dan bij meisjes, het verschil is zelfs 30%. Opvallend genoeg groeien jongens er wel vaker overheen dan meiden, waardoor de aantallen op 15-jarige leeftijd weer zo goed als gelijk zijn. En op 24-jarige leeftijd hadden de vrouwen de mannen zelfs ingehaald. Hoe dat kan? Daar zijn de wetenschappers nog steeds niet over uit.

Mogelijk zouden hormonen hierbij een rol kunnen spelen. Dat blijkt bijvoorbeeld ook uit de onderzoeken over astma. Astma heeft verschillende vormen, waaronder allergisch astma. Bij deze variant worden mensen benauwd als ze aan bepaalde allergenen (zoals stuifmeel of huisstofmijt) worden blootgesteld. Vrouwen hebben twee keer zo veel kans om allergisch astma te ontwikkelen dan mannen en hebben er bovendien ook veel meer last van. Dit terwijl er in de kindertijd juist meer jongetjes met astma zijn dan meisjes.

Onderzoekers ontdekten vorig jaar dat het mannelijke geslachtshormoon testosteron ervoor zorgt dat er minder van een bepaald type afweercellen in de longen wordt aangemaakt. Hierdoor hebben mannen een kleinere kans op astma-aanvallen. Deze ontdekking is belangrijk, omdat de medicatie voor allergieën op dit moment voor mannen en vrouwen nog hetzelfde is. Als het geslacht van invloed is op de ontwikkeling en de ernst van de allergie, zal er ook meer onderzoek gedaan moeten worden naar medicatie hiervoor.

Kruiden

Maar er zijn meer opvallende verschillen tussen mannen en vrouwen. Zo blijken vrouwen bijvoorbeeld vaker allergisch te zijn voor bepaalde kruiden. Vermoedelijk komt dit doordat er steeds vaker kruiden worden toegevoegd aan cosmetica, zoals vanille in parfum of natuurlijke shampoos op kruidenbasis. En, minder opvallend: ook in veel make-upsoorten zitten kruiden, omdat dit lekker ruikt en goed is voor de huid. Hoe pittiger het kruid, hoe meer kans dat er een overgevoeligheid wordt ontwikkeld. Met name knoflook, kaneel, vanille en zwarte peper kunnen een allergische reactie opwekken. En waarschijnlijk is bij veel voedselallergieën een kruid de boosdoener.

Over voedselallergie gesproken: vrouwen hebben ook vaker last van een glutenintolerantie dan mannen. Er is echter een groot verschil tussen een intolerantie en een allergie. Bij een allergie reageert het hele afweersysteem op bepaalde allergenen, waardoor je bijvoorbeeld last krijg van niesbuien of geïrriteerde huid. Terwijl bij een intolerantie niet het afweersysteem in actie komt, maar alleen de darmen. De ernstige variant daarvan heet coeliakie. Dit is dus absoluut géén allergie. Sterker nog: een allergie voor gluten bestaat helemaal niet! In feite heeft zelfs maar ongeveer 3% van de mensen een voedselallergie, terwijl 25% denkt er één te hebben.

Hooikoorts

Nog een veelvoorkomende allergie die vaker vrouwen treft is hooikoorts, met name bij berkenpollen. Bovendien zijn de klachten bij hen ook heviger dan bij het andere geslacht. Ook bij dierenharen, de zon en metaal (vooral nikkel, dat veel in sieraden wordt gebruikt) delven vrouwen het onderspit. Zijn er dan ook nog dingen waar mannen minder goed op reageren? Toch wel. Bij hen wordt iets vaker een huisstofmijtallergie vastgesteld. Bij twintigers en zestigplussers is het verschil het grootst.

Er zal nog veel meer onderzoek nodig zijn om een beter beeld te krijgen waarom de ene persoon allergisch reageert en de ander niet. Er zijn theorieën die stellen dat borstvoeding een rol speelt, andere gaan juist weer uit van erfelijkheid of van de mate van hygiëne. De verschillen tussen mannen en vrouwen kunnen verband houden met het verschil aan blootstelling (zoals met kruidenallergie en nikkelallergie), met hormonen (testosteron bij mannen versus schommelende hormoonbalans bij vrouwen) en met verschillen in het immuunsysteem. Onderzoekers zien namelijk steeds duidelijker verschillen tussen hoe het vrouwelijk immuunsysteem anders reageert, bijvoorbeeld op infecties of vaccinaties. Waarom? Dat blijft voorlopig nog een groot mysterie…

voor meer artikelen klik hier

Hella de Jonge:ik ben zo’n vrouw  die niet werd herkend als hartpatiënt

Geschreven door

Kunstenares en schrijfster Hella de Jonge (69) werd met haar lichamelijke klachten eindeloos van het kastje naar de muur gestuurd. Pas na een hartinfarct tijdens de fietstest belandde ze bij de cardioloog. Zelfs specialisten weten niet precies hoe het vrouwenhart functioneert. Dat concludeert Hella in haar autobiografische werk Hartschade. Ze ging op zoek naar de oorzaken van haar hartpijn, inclusief trauma’s in haar leven.

Hoe kwam je tot het schrijven van een boek over hartzaken?

Twee jaar geleden was ik zo ziek van alle medicatie na het hartinfarct dat ik niets meer kon. Ik zat daar maar met mijn iPad. Tot ik een artikel op nu.nl las, over cardioloog Janneke Wittekoek en haar visie op de zorg voor vrouwen met hartfalen. Dat veel vrouwen niet worden herkend als hartpatiënt. Klachten worden gebagatelliseerd, de focus is niet op het hart. Het was zo’n eyeopener. “Ik ben die vrouw!”, dacht ik onmiddellijk. Ik werd steeds maar weggestuurd, van het kastje naar de muur. Geen arts, maar mijn eigen dochter had aangedrongen op een fietstest. Ik belandde direct met een hartinfarct in het ziekenhuis. De reumatoloog had het niet gezien. Er was wel een alerte gastro-enteroloog. Omdat hij coschappen gelopen had op de hartafdeling herkende hij wel de symptomen. Mannen krijgen veelal pijn op de borst bij hartproblemen, maar vrouwen hebben rug- of buikpijn of andere klachten. Ik vind het nu ontzettend belangrijk om het vrouwenverhaal door te geven. Artsen moeten bij vrouwen eerder aan het hart leren denken. Hoogleraar Cardiologie voor vrouwen Angela Maas heeft het over holistisch kijken. Omdat stress een risicofactor bij het ontstaan van hartklachten is, wilde ik voor mijn boek ook op zoek waar stress in mijn geval vandaan kwam. Ik ging het gesprek aan met mijn vader en mijn dochter Roos. Roos verloor haar zevenjarige dochter Maggie. Een hartoperatie werd haar fataal. Het verdriet van je dochter aanzien, het was een zwaar proces. De stress was onvoorstelbaar. Zelf had ik mijn zoon Jork met drie maanden verloren, mogelijk ook aan hartfalen. Er was verwantschap.

Met al die hartklachten in de familie is het toch verbazingwekkend dat je ook zelf niet aan je hart dacht.

Klopt. Ik heb een immuunziekte en last van mijn darmen. Mijn hart was ijzersterk, dacht ik. Misschien hield ik mezelf voor de gek. Ik was nooit bij een cardioloog geweest.

Waarom ging je het gesprek met je vader aan?

De reden dat ik mijn vader opvoerde, was om de man-vrouwrelatie te laten zien. Met de arrogantie waarmee hij over vrouwen sprak, mijn schrijfwerk en gezondheidsklachten nooit serieus nam, is hij het prototype van de patriarch. Het houdt direct verband met hoe het gaat in het ziekenhuis. Het moet echt anders.

Leef je nu anders dan voorheen?

Ik leefde al gezond, maar mijn ontbijt heb ik toch rigoureus veranderd. Lactose-intolerant was ik voorheen ook, maar ik nam toch yoghurt en melk vanwege het calcium. Toen mijn man wilde stoppen met melkproducten, zijn we overgestapt op kokosyoghurt, soja- en havermelk. Sindsdien drink ik geen druppel melk meer. Voedingssupplementen gebruik ik ook. Verder staat er vis op het menu, geen vlees. Witmeel ook niet. Het is een streng dieet, maar zo blijf je sterk met zo min mogelijk pillen. Niet dat ik anti-dokter ben. Zonder stents was ik er niet meer geweest. Maar zoals gezegd maakten die pillen me ziek. Ik neem nu alleen nog medicatie die écht nodig is en ook helpt. Dat is één pil, een bloedverdunner, en een kwart pleister Minitran om de vaten te verwijden. Los van voedsel krijg ik energie door dingen te doen die ik leuk vind. Dat ik afgelopen oktober samen met Freek dagelijks de tentoonstelling Het Volle Leven in het Groninger Museum draaide, vond ik knap van mezelf. Ik ben hartpatiënt, maar geef niet toe. Ik wil niet angstig leven.

Heb je tips voor andere hartpatiënten, vrouwen met name?

Omdat je wilt blijven leven, slik je in eerste instantie het voorgeschreven standaardpakket. Maar de invloed die het op je gestel kan hebben, blijkt soms heel heftig. Op je geest, je seksualiteit, je spieren. Nu bekend is dat de meeste pillen op mannen getest worden, blijkt dat je als vrouw vaak al met de helft afkunt. Als je last hebt van bijwerkingen overleg met je cardioloog of het mogelijk is om de medicatie te minderen. Als patiënt ben je een leek en afhankelijk, maar dat betekent nog niet dat je alles hoeft te slikken. Laat je niet overrompelen. Luister naar je lichaam, blijf alert en denk mee. En vooral geniet van de dingen die je wel hebt, hoe moeilijk dat soms is.

voor meer artikelen klik hier

Hart- en vaatziekten? Maak jezelf beter

Geschreven door

Nieuw boek over leefstijl bij hart- en vaatziekten

Internist Hanno Pijl en diëtist Karine Hoenderdos hebben een missie: ze willen laten zien hoe een gezonde leefstijl bij hart- en vaatziekten kan zorgen voor minder medicijnen en meer energie. Ze pleiten voor het stap voor stap veranderen van de leefstijl, zodat gezond leven echt haalbaar wordt.

Dat deze aanpak werkt, blijkt wel uit het succes van het eerdere boek ‘Diabetes type 2? Maak jezelf beter’ van beide auteurs. Inmiddels zijn daar meer dan 20.000 exemplaren van verkocht. ‘We krijgen nog steeds mails van patiënten die ons boek hebben gebruikt en nu geen insuline meer nodig hebben. Of reacties van huisartsen die dit boek aanraden bij hun patiënten’, vertelt Hoenderdos. ‘Leefstijl is niet alleen cruciaal bij diabetes type 2. Dat geldt ook voor leefstijl gerelateerde hart- en vaatziekten en de risicofactoren, zoals een hoog cholesterol en een verhoogde bloeddruk. Daarom besloten we ook een boek te schrijven voor mensen met hart- en vaatziekten of een hoog risico daarop.’

Tien stappen

In het boek ‘Hart en vaatziekten? Maak jezelf beter’ worden 10 stappen besproken die je kunt nemen om je gezondheid te verbeteren. Hoenderdos: ‘Een gezonde leefstijl is zo’n ruim begrip, dat veel mensen niet weten waar ze moeten beginnen. We geven het graag handen en voeten door “leefstijl” in te delen in 10 verschillende stappen. De eerste stap is bijvoorbeeld om elke ochtend te beginnen met een half uur voor jezelf, waarin je tijd neemt voor bewegen, een gezond ontbijt en ontspanning. Zo begin je de dag goed en zo lever je meteen een bijdrage aan je gezondheid, elke dag weer. De andere stappen gaan bijvoorbeeld over meer variatie in je eetpatroon, afvallen, minder stress en het afbouwen van ongezonde gewoontes. Je kiest zelf de volgorde van de stappen, en je bepaalt zelf de tijd die je voor elke stap nodig hebt. Dit boek is daardoor ook heel geschikt om samen met je diëtist of leefstijlcoach te volgen.’

Mediterraan eten

De basis van de voedingsadviezen is het mediterrane dieet. Hoenderdos: ‘En daarmee bedoelen we niet dat je veel pasta en pizza gaat eten, maar dat je terug gaat naar het mediterrane voedingspatroon van de jaren vijftig. Dat betekent véél groenten en verder fruit, regelmatig vis, kip, noten, olijfolie, zuivel, volkoren granen en peulvruchten. We raden aan om suiker en bewerkte producten drastisch te beperken, omdat die producten een slecht effect hebben op de bloedvetten, het bloedsuiker en het gewicht. Mediterraan eten is heel puur, gevarieerd en ook erg lekker. Natuurlijk staan er ook recepten in het boek, plus vier weekmenu’s. De recepten zijn eenvoudig en goed te doen, ook als je geen ster bent in de keuken.’

Verrassend

Sommige adviezen in het boek zullen misschien verrassend zijn. Veel mensen hebben immers nog de gedachte dat ze mager en zoutloos moeten eten als ze een hart- of vaatziekte hebben. Maar dat ligt genuanceerder. Hoenderdos: ‘Te veel zout is voor niemand goed, maar zoutloos eten is lang niet altijd nodig. Het gaat om de balans in de mineralen in de voeding. Als je veel groenten eet, en weinig bewerkte producten uit de voedingsindustrie, dan krijg je als vanzelf minder natrium binnen en juist meer van het goede kalium. Zo verbetert de bloeddruk.’ Ook is minderen met suikers en koolhydraten belangrijker dan minderen met vetten, vertelt Hoenderdos: ‘We krijgen in verhouding veel koolhydraten en suiker binnen, bijvoorbeeld in de vorm van snoep, koek, snacks, witte pasta, witte rijst en witbrood. Juist die koolhydraten hebben een negatief effect op de bloedvetten. Minder koolhydraten eten, met name minder suiker, kan de bloedvetten verbeteren. En vet heeft wel degelijk een functie voor onze gezondheid. Vette vis, noten en olijfolie horen er echt bij in een gezonde voeding. Bovendien geven die smaak en verzadiging, waardoor de drang om te snoepen afneemt.’

Compleet

Voeding is echt niet de enige factor die in het boek aan bod komt. Hoenderdos: ‘Gezond leven is meer dan goed eten. Het draait ook om slapen, je batterij op een goede manier opladen, dagelijkse beweging en sociale contacten. Al deze aspecten komen in het boek aan de orde. Met dit boek kun je je complete leefstijl op een haalbare en vooral praktische manier verbeteren. Kleine aanpassingen kunnen al zorgen voor groot resultaat.’

Kopen?

Neem dan contact met ons op.

Hart- en vaatziekten? Maak jezelf beter. Hanno Pijl en Karine Hoenderdos. Uitgeverij Fontaine, 192 pagina’s, ISBN 978 90 5956 890 7, € 22,99

voor meer artikelen klik hier

Goede (hart)voornemens

Geschreven door

Met het einde van het jaar in zicht en het nieuwe jaar voor de deur, is het tijd voor de welbekende goede (hart)voornemens. Wil jij in het nieuwe jaar jezelf ontwikkelen én tegelijkertijd anderen helpen? Young & Yearning helpt jou vooruit op weg naar een verbeterde versie van jezelf, voor jezelf. Wij presenteren vier doelen, de vijfde mag jijzelf invullen…

  1. Stoppen met roken

First things first: rook jij nog? Stoppen! Wij hoeven jou niet te vertellen wat roken met lichaam en geest doet en hoe slecht het is, met name voor hart- en vaatpatiënten. Maar lukt het jou ondanks alle alarmbellen niet om te stoppen met roken en ben jij nog op zoek naar het laatste duwtje in de rug? Hier komt het… met roken schaad je niet alleen jezelf, maar ook andere mensen.

Waarschijnlijk ben jij al bekend met de gevaren van meeroken, want let’s face it: meeroken is zwaar funest. Dus waarom kies jij er alsnog voor om ongevraagd anderen aan de gevolgen van jouw slechte gewoonte bloot te stellen? Wist jij dat samenwonen met een roker in huis de kans op hart- en vaatzieken, zoals een hartaanval en beroerte, vergroot? Tevens vergroot het de kans op longkanker. En wist jij dat kinderen, zij zijn nog in ontwikkeling, zelfs nog kwetsbaarder zijn voor meeroken?

  1. Leer reanimeren!

Aangezien wij gefocust zijn op jezelf ontwikkelen én tegelijkertijd anderen helpen: leer reanimeren! Als hartpatiënt(e) weet jij als geen ander hoe kostbaar het leven is. Maar ben je in staat in geval van nood eerste hulp te verlenen én wanneer een levensbedreigende situatie zich voordoet het verschil tussen leven en dood te betekenen door middel van reanimeren? Leren reanimeren is van levensbelang, want de overlevingskans na een hartinfarct (of hartstilstand) is groter, wanneer binnen zes minuten wordt gestart met reanimeren.

Een reanimatie bestaat uit het geven van hartmassage in combinatie met beademing en zorgt voor een kunstmatige overname van de gestokte ademhaling en bloedsomloop. Een ‘gratis-en-voor-niets’ bijkomstigheid van dit goede voornemen is het bijkomende domino-effect: volg een reanimatiecursus met een vriend, vriendin of een ander wie jou aan het hart gaat en zeg het voort, geef het door. Dankzij het domino-effect wordt jouw goede voornemen het hele jaar voortgezet.

  1. Minder met alcohol

Over het domino-effect gesproken: wanneer jij mindert met alcohol, volgen anderen. Althans, die kans is aanwezig. Maar hoezo eigenlijk minderen? Omdat jongeren en alcohol een verhaal op zichzelf zijn. De nevenfactoren van alcohol op het hart en vaatstelsel zijn algemeen bekend en de kans op verslaving is dermate aanwezig, dat onderzoeken die mogelijke positieve uitwerkingen toelichten, in het niet vallen. Of zoals professor Dr. J. Casas in het ‘British Medical Journal’ zei: ‘De kans op hartziekten verminderen? Bezoek de groenteman en niet de slijter.’ Het algemene advies van de Gezondheidsraad luidt dan ook: ‘Drink jij niet? Houden zo! Drink jij wel? Drink maximaal één glas per dag.’

Aangezien de hersenen zich tot ten minste het 25e levensjaar ontwikkelen, brengt alcoholinname voor jongeren acute gezondheidsrisico’s met zich mee. Een verstoorde hersenontwikkeling, maar ook verminderde leer-, studie- en werkprestaties en een verhoogd risico op verslavingsproblemen op latere leeftijd. Daarnaast werkt het geheugen slechter en neemt naast controlevermindering, tevens het reactievermogen af. En ben jij ermee bekend dat jongeren in mindere mate last hebben van het slaapopwekkende effect van alcohol? Hierdoor is de remming kleiner en kun je langer doordrinken. Maar een weekend doordrinken is allesbehalve risicoloos en een ware aanslag op jouw gezondheid: het lichaam heeft twee dagen nodig om te herstellen. Alsnog een borrel op z’n tijd? Drink met mate. Jouw hart is je dankbaar!

  1. Beweeg eens meer

Hart- en vaatpatiënten zijn gebaat bij bewegen. Onder andere de doorbloeding van het hart en bloedvaten wordt bevorderd en het vernauwingsproces in de kransslagaders wordt afgeremd. Maar wij gaan niet roepen: ‘Je moet en zult sporten!’ Immers, de keus is en blijft aan jou. Maar loop jij altijd na verloop van tijd tegen een betonnen blok aan als het op sporten aankomt? Wees minder streng voor jezelf en leg de lat lager. Je hoeft niet per se direct te beginnen met een intensief trainingsprogramma om lichaam en geest te verblijden (inderdaad, een van de positieve uitwerkingen van sporten) maar ga eens bewegen.

Ik hoor je denken: ‘Bewegen, maar dat doe ik toch al?’ Wel, het zal je verbazen hoe weinig wij daadwerkelijk op een dag bewegen en hoe makkelijk het erbij inschiet. Dus maak bewust een wandeling na het avondeten in plaats van onderuit op de bank te gaan liggen en pak waar mogelijk de fiets in plaats van de auto of het Openbaar Vervoer. Afhankelijk van de auto of bijvoorbeeld de bus, tram of trein? Daag jezelf uit en parkeer de auto verder of stap een halte later op of eerder uit, en je zult zien wanneer je dagelijks een bewuste keuze maakt om te bewegen, het al gauw zijn uitwerking heeft op wekelijkse, maandelijkse en  jaarlijkse basis. En zie daar, plotseling ren je wel een blokje om! And guess what? Je vindt het nog leuk ook!

5…

(hart)voornemens

voor meer artikelen klik hier

Gaan de reguliere en complementaire geneeskunde eindelijk samenwerken?

Geschreven door

Onlangs werd bekend gemaakt dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de traditionele Chinese geneeskunde erkent. In de elfde versie van een soort handboek, de International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD), die volgend jaar wordt gelanceerd, zal namelijk voor het eerst plaats zijn voor traditionele Chinese geneeskunde. Veel westerse artsen en onderzoekers zijn hier zeer bezorgd over. Volgens hen is er nauwelijks of geen bewijs voor de werkzaamheid en effectiviteit van deze geneeskunde.

Persoonlijk vind ik deze ontwikkeling zeker niet verkeerd. Integendeel zelfs. Het lijkt me juist goed als de westerse (reguliere) geneeskunde en de oosterse (complementaire) geneeskunde zouden samenwerken. Daar zijn wij voorstander van. Ik noem het bewust complementaire geneeskunde in plaats van alternatieve geneeskunde, door de nare bijsmaak die met dat laatste woord gepaard gaat.

Ik ben ervan overtuigd dat de gezondheidszorg erop gericht zou moeten zijn om zoveel mogelijk mensen te genezen. In de praktijk ligt dit echter iets complexer. Neem het verrichten van onderzoek. Vaak wordt er meer onderzoek gedaan naar medicijnen dan naar de positieve effecten van bijvoorbeeld een andere leefstijl. Eigenlijk is dit toch de omgekeerde wereld? Voorkomen is beter dan genezen…

Dat geldt volgens mij ook voor dit onderwerp. In de oosterse wereld wordt er gekeken naar zowel lichaam en geest, terwijl er in de westerse wereld meestal uitsluitend plaats is voor het lichamelijke aspect. Bij lichamelijke klachten is het ook belangrijk om verder te kijken naar de oorzaken, in plaats van alleen maar naar de symptomen. Als deze klachten (deels) op andere manieren zijn op te lossen, en niet alleen maar door bijvoorbeeld het voorschrijven van medicijnen, is dit toch alleen maar mooi meegenomen? Er wordt nogal eens gezegd dat ‘alternatieve geneeswijzen’ bij mensen tussen de oren zitten. Ik heb zelf een mooi praktijkvoorbeeld meegemaakt met een hond die homeopathische middelen kreeg toegediend. Deze middelen werkten verbazingwekkend goed, en het lijkt mij dat er bij een hond geen sprake kan zijn van een placebo-effect. En ongeacht hoe het werkt: dát het werkt, dat is waar het om gaat.

Zoals u weet worden wij door geen enkele industrie gesubsidieerd. Niet door de farmaceutische- of voedingsmiddelenindustrie, en dus ook niet door de complementaire industrie. Dat is nog steeds ons bestaansrecht, en daar zijn we ook trots op! Wij zijn en blijven de waakhond op het gebied van hart- en vaatziekten.

Door deze fundamentele principes wordt het echter ook steeds lastiger om onze Stichting te laten voortbestaan. Vooral omdat wij volledig afhankelijk zijn van mensen zoals u. Aangezien het einde van het jaar nadert, is bij deze uitgave een acceptgiro/machtigingsformulier bijgesloten. Net zoals u altijd op ons kunt rekenen, hopen wij van harte dat we ook weer op u kunnen en mogen rekenen in het nieuwe jaar. Zodat we ons mooie en broodnodige werk kunnen voortzetten. Doe ons een plezier en bespaar ons geld: machtig ons alstublieft. Wij moeten op de kleintjes letten en voor u is het voordeliger: mooi meegenomen dus!

Ik wens u, mede namens alle medewerkers, alvast prettige feestdagen en een voorspoedig 2019!

Marly van Overveld

De Balkan is ideaal voor nieuwsgierige reizigers

Geschreven door

Nederlanders kunnen zich vaak weinig voorstellen bij een vakantie op de Balkan. De complexe geschiedenis van het gebied resulteerde in een veelvoud aan landen, die ze nog altijd met communistisch Oost-Europa associëren. Jammer, aldus journaliste Mersiha Cuk, die regelmatig met HartbrugReizen samenwerkt. Zelf afkomstig uit Sarajevo vertelt ze waarom de Balkan beter verdient.

‘Met de burgeroorlog in de negentiger jaren is mijn familie van Sarajevo naar Nederland verhuisd. Daar ben ik opgegroeid, maar de band met Bosnië is sterk gebleven. ‘Zoveel jaar na de oorlog leidt Mersiha bezoekers graag rond in ‘haar’ stad Sarajevo om ze een idee te geven van de unieke sfeer, de mensen, hun leven en cultuur. ‘Goed is ook dat de overblijfselen van de oorlog niet weggefrommeld maar juist omarmd zijn. Indrukwekkend is de Tunnel van Hoop, een geheim gangenstelsel dat het Bosnische leger tijdens de belegering van de stad groef. De gaten die granaten insloegen zijn opgevuld met rode was. In Sarajevo word je je écht bewust van wat zich daar heeft afgespeeld. Het is niet vanzelfsprekend dat je er rondloopt en geniet van je dag.’

Reis door een geschiedenisboek

Net als Bosnië-Herzegovina, waarvan Sarajevo de hoofdstad is, kennen de Balkanlanden Servië, Montenegro en Kroatië ook een bewogen verder verleden. Ooit vormden ze de buffer tussen het christelijke Europa en het islamitische Ottomaanse rijk. De Oostenrijkers, Hongaren en Turken kwamen er voorbij, later draaiden de landen onder onafhankelijk socialistisch bewind. Een reis over de Balkan voelt daarom als bladeren door een geschiedenisboek. Zomaar wat highlights? Bij het fort van Petrovaradin in het Servische Novi Sad keerden de Oostenrijkers definitief de Turkse dreiging tijdens de beroemde veldslag van 1716. Net als Belgrado, de huidige hoofdstad van Servië, was Novi Sad een vroege nederzetting, waar de Romeinen ook al voorbijkwamen. In de ommuurde stad Jajce lieten de Bosnische koningen zich in de middeleeuwen kronen en in 1943 stichtte Tito er het Tweede Joegoslavië. Zagreb in Kroatië kent naast zijn communistische flats vooral monumenten uit de Oostenrijks-Hongaarse tijd zoals de Maria Hemelvaartkathedraal. Talloze Balkanoorlogen deden veel ander erfgoed voorgoed teloorgaan.

Jeruzalem van Europa

‘Uiteindelijk is diversiteit toch het belangrijkste kenmerk van de Balkan’, benadrukt Mersiha. ‘Sarajevo wordt zelfs liefkozend het ‘Jeruzalem van Europa’ genoemd. Verschillende bevolkingsgroepen leven er al eeuwen samen. Door een kleine groep nationalisten is dat helaas fout gegaan. Maar 99,9% van de bevolking weet niet beter dan dat ze altijd goede buren waren.’ En dan, trots: ‘Je ziet dat in Sarajevo, waar het oude en nieuwe deel elkaar raken. Dat is een meeting point van culturen. De Gazi Husrev-beg-moskee, de synagoge en de Oude Orthodoxe Michaël- en Gabriëlkerk staan er vlakbij elkaar. In Mostar in Herzegovina ontmoetten oost en west elkaar rond de beroemde Stari Most. In 1566 boven de Neretva rivier gebouwd, vormde het letterlijk een brug tussen het islamitische en christelijke deel van de oude stad. Vanwege zijn unieke architectuur valt Mostar tegenwoordig onder het UNESCO Werelderfgoed.’

Multiculti smullen

‘Oostenrijkers, Hongaren en Ottomanen hebben natuurlijk ook allemaal invloed gehad op de lokale pot. Daarom is het zo heerlijk slenteren op warenmarkten zoals de bekende boerenmarkt Dolac in Zagreb. Je vindt er bijvoorbeeld alle ingrediënten voor dolma, met rijst, vlees en kruiden gevulde courgettes, paprika’s en aubergines. Je eet er samen met de locals diverse pita’s: bladerdeeg gevuld met kaas (sirnica), vlees (burek), aardappelen (krompirusa) of spinazie (zeljanica). Vettig, maar onweerstaanbaar voor iedereen. Of je schuift aan in een van de vele oosterse koffiehuizen in Sarajevo voor bosanska kahva, de Bosnische versie van wat elders Turkse koffie heet. Heerlijk met zoetigheden zoals de mierzoete baklava. Verder schenkt de vriendelijke bevolking ook graag een glaasje zelfgebrouwen sterke drank. Vooral rakija is bekend, gemaakt van appels, peren of pruimen.’

Stop nieuwsgierigheid in de koffer

Over fruit gesproken: natuurliefhebbers komen op de Balkan ook zeker aan hun trekken. ‘Jazeker! Vanuit het centrum van Sarajevo heb je zicht op de vier Olympische Bergen. Daarbuiten, in parken, vind je complete rust. Kroatië kent eindeloos veel zee, Montenegro heeft zijn moerasgebieden. Steeds weer andere belevenissen waarvoor je niet enorm hoeft te reizen.’ Heeft Mersiha nog een tip voor wie het er uiteindelijk op waagt om naar de Balkanlanden af te reizen? ‘Ga er met een positieve insteek heen, kijk wat mensen er ruim twintig jaar na de oorlog van hebben weten te maken. Kortom, stop oprechte nieuwsgierigheid in de koffer. Dan zul je uiteindelijk blij zijn dat je de Balkan niet links hebt laten liggen door vooroordelen. Het is een topbestemming die alweer jaren in de lift zit.’

voor meer artikelen klik hier