Het zorgprogramma ‘Beter Gezond’ officieel gelanceerd in Nederland. Met steun van de AFAS Foundation en in samenwerking met de Academische Alliantie van het Radboudumc en Maastricht UMC+, en Vereniging Arts en Leefstijl wordt grootschalig ingezet om de Nederlandse zorg te transformeren. Het Beter Gezond-programma helpt 42 ziekenhuizen om de focus te verschuiven van uitsluitend diagnose en behandeling naar ook meer aandacht voor preventie en begeleiding, wat bijdraagt aan een duurzamere en toekomstbestendige gezondheidszorg. Ruim 30.000 zorgverleners worden met het programma getraind in het voeren van leefstijlgesprekken en doorverwijzen van patiënten naar passende regionale en lokale leefstijlspecialisten via het ‘Beter Verwijs’-platform. De eerste 11 ziekenhuizen zijn gestart met de voorbereidingen van de implementatie in hun ziekenhuis.

Druk op de zorg en noodzaak voor preventie

De zorgsector in Nederland staat onder grote druk door vergrijzing, leefstijlgerelateerde ziekten, hoge werkdruk en personeelstekorten. Bertine Lahuis, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Radboudumc benadrukt de urgentie: “Met jaarlijks 14 miljoen consulten en 8,5 miljoen behandelde patiënten neemt de druk op zorgverleners toe. De toename van chronische ziekten als gevolg van ongezonde leefgewoonten onderstreept de noodzaak om te investeren in programma’s die de nadruk leggen op preventie en een gezonde leefstijl.”

Innovatieve trainingen en tools

Het Beter Gezond-programma biedt zorgverleners geaccrediteerde scholingen en tools waarmee ze leren om binnen één minuut leefstijl te agenderen in hun dagelijkse praktijk. Zorgverleners kunnen patiënten daarnaast snel en eenvoudig doorverwijzen via Beter Verwijs naar passende leefstijlinterventies in hun directe omgeving, zoals diëtisten, fysiotherapeuten, slaapoefentherapeuten en ook budgetcoaches of buurtsportcoaches. Dit platform biedt laagdrempelige, vergoede leefstijlinterventies en verbindt patiënten ook met hulpverleners in het sociaal domein, zoals welzijnscoaches en schuldhulpverleners. De scholingen omvatten onder andere e-learningmodules in leefstijlgeneeskunde en VR-gesprekstechnieken met AI-gestuurde simulatiepatiënten, wat zorgt voor een effectieve en efficiënte integratie van leefstijlzorg in de spreekkamer.

Iris de Vries, voorzitter van Vereniging Arts en Leefstijl, benadrukt het belang van deze aanpak: “De training stelt zorgverleners in staat om leefstijlinterventies te integreren in hun dagelijkse praktijk. Dit kan leiden tot minder medicatiegebruik, minder complicaties en een hogere levenskwaliteit voor patiënten. Door zorgverleners de tools te geven om deze gesprekken effectief en efficiënt te voeren, dragen we bij aan een gezonder Nederland.”

Deelnemende ziekenhuizen

Vanaf januari 2025 beginnen de eerste 11 ziekenhuizen met de implementatie van het Beter Gezond-programma. De voorbereidingen zijn al in volle gang. Deze voorlopers: Bravis Ziekenhuis, Elkerliek Ziekenhuis, Flevoziekenhuis, Laurentius Ziekenhuis, LUMC, Maastricht UMC+, Ommelander Ziekenhuis, Radboudumc, Sint Maartenskliniek, VieCuri en Zuyderland Ziekenhuis, zetten belangrijke stappen richting een meer preventieve gezondheidszorg. Daarnaast hebben 15 ziekenhuizen aangegeven interesse te hebben om in de volgende groep deel te nemen. Alle andere ziekenhuizen kunnen zich ook aanmelden via deze aanmeldpagina.

Uitbreiding van leefstijlaanbieders

Om het leefstijlaanbod zo uitgebreid mogelijk te maken, wordt het aanbod afgestemd op de behoeften van de deelnemende ziekenhuizen. Daarnaast krijgen leefstijlaanbieders zoals fysiotherapeuten, diëtisten, GLI-coaches, (slaap)oefentherapeuten de kans om zich aan te melden op het Beter Verwijs-platform. Door deze samenwerking wordt gezorgd dat elke patiënt in Nederland toegang krijgt tot passend leefstijlaanbod in hun directe omgeving. Leefstijlaanbieders kunnen zich eenvoudig aanmelden via deze aanmeldpagina.

Benieuwd hoe we samen de zorg in Nederland toekomstbestendig maken en bijdragen aan een gezonder Nederland? Lees meer over het Beter Gezond-programma en ontdek hoe we samen het verschil maken: www.betergezond.nl/programmaziekenhuizen

Ook de media heeft ruime aandacht besteed aan de lancering van het Beter Gezond-programma. Bekijk hier de berichtgeving:

Beter Gezond-programma in de media:

• RTL Nieuws: RTL Nieuws – 08:20 uur | RTL.nl
• Hart van Nederland: Hart van Nederland – Ochtendeditie

Bron: Betergezond.nl

Nee, ze liet haar man op die hete zomerdag in 2019 niet alleen nordic walken rond hun woonplaats Eys. “Misschien was het een voorgevoel”, zegt Sylvia Bloemsma nu. “Zij is mijn engelbewaarder”, zegt Frans sindsdien. Toen hij een hartstilstand kreeg op een holle weg, reanimeerde zij haar man tot de ambulance ter plaatse was. Zodoende kunnen ze het nu samen navertellen.

Het grootste deel van zijn werkzame leven was de 70-jarige Frans beroepsmilitair. Toen hij op zijn 53e vervroegd uit dienst kon, begon hij nog een tweede carrière, als vertegenwoordiger van een bepaalde Beierse kaassoort. Pas onlangs, in december, hing hij ook die pet aan de wilgen. Sylvia was jarenlang trainer bij een atletiekvereniging, waar ze twee keer per jaar een reanimatiecursus volgde. Het sportieve stel organiseert dansavonden, geeft dansles en staat actief middenin het leven. “We voelen ons eerder vijftig dan zeventig”, zegt Sylvia. Ook al werd bij Frans een aantal jaren geleden boezemfibrilleren geconstateerd; bij het nordic walken ging hij meestal sneller dan tien kilometer per uur. Tot die dag in augustus 2019.

De reanimatie

Sylvia: “Hij maakte een klein extra lusje en toen ik hem weer zag, in de holle weg, voelde hij zich niet goed.” Niet veel later zakte hij in elkaar. “Ik kreeg hem niet meer bij met tikken in zijn gezicht en ik zag op zijn hartslagmeter die hij altijd droeg, dat het hart stilstond.” Ze begon met reanimeren, terwijl ze om hulp riep, die na een poosje ook kwam. Iemand hielp met reanimeren, een ander belde de ambulance. Hij herinnert zich even bij te zijn gekomen onderweg naar het ziekenhuis, maar echt aanspreekbaar was hij pas weer op de Spoedeisende Hulp. “Ik zag zwart voor mijn ogen, letterlijk. Uiteindelijk duurde het een dag of zes voor ik mijn zicht weer grotendeels terug had, maar het moment dat een oogarts in die dagen tegen me zei dat ik blind zou blijven, was afschuwelijk.”

Alles opnieuw leren

Het bleek om een ‘cortale blindheid’ te gaan. Door de hartstilstand is een deel van Frans’ hersenen tijdelijk niet van bloed voorzien, wat tot een kleine beschadiging heeft geleid. Nu, 3,5 jaar later, kan hij praktisch alles weer, maar hij moest opnieuw leren lezen en schrijven, veters strikken, omgaan met apparatuur enzovoort. “Eigenlijk alles heb ik zo’n beetje opnieuw moeten leren.” Daarnaast had hij aan de reanimatie en daarop volgende elektroshock zes gebroken en twee gekneusde ribben overgehouden. Hij verbleef vijf weken in Adelante om te revalideren en mocht toen naar huis, óók van Sylvia. “Hij wilde aanvankelijk geen ICD-kastje laten plaatsen, net als vóórdat dit allemaal gebeurde. De cardioloog adviseerde het toen al, vanwege het boezemfibrilleren, maar omdat de kans zo klein was dat er echt iets zou gebeuren, wilde Frans er toen niet aan. Ik heb gezegd: ‘Je mag pas naar huis als je een ICD laat plaatsen.” En zo geschiede.

Kleine stapjes

Zo vindt Sylvia het tot nu toe ook geen goed idee dat hij weer gaat fietsen en nordic walken in de heuvelachtige omgeving van Eys. Frans: “Dat begrijp ik wel, dus ik doe het niet. Ik moet een beetje afgeremd worden, anders ga ik maar door.” Het stel is soms nog wat zoekend naar een nieuw evenwicht in het leven, maar wordt gedreven door een sterke wil om vooruit te komen. “Dat, in combinatie met een goede conditie maakt dat ik nog steeds kleine stapjes maak.”

Ze zijn heel blij met alle hulp die ze hebben gekregen en hopen dat hun verhaal anderen kan inspireren om na het overleven van een hartstilstand de schouders eronder te blijven zetten. Ook op een ander vlak heeft het geïnspireerd: Rotary Gulpen-Heuvelland, waar Frans al jaren lid van is, besloot langdurig reanimatielessen op middelbare scholen door Maastrichtse studenten te sponsoren, waarvoor ook het Hart en Vaat Onderzoeksfonds Limburg fondsen werft.

Dit interview is eerder gepubliceerd in het magazine Hartsvrienden van Hart en vaat onderzoekfonds Limburg. Voor meer informatie: www.hartenvaatonderzoekfondslimburg.nl

Foto: Frans & Sylvia Bloemsma

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine

Klinkt misschien wat oneerbiedig dat “Zoef”, maar zo noemde iedereen Zulfikar Aytug, die op 1 maart 100 jaar werd, en talloze hartoperaties uitvoerde. Hij opereerde tot zijn 78^e, in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, blijkt uit een publicatie in het blad Arts en Auto van juni 2024^[1]. Talloze mensen nam hij onder het mes, en hij stond ook bij ons bekend als een uitstekend hartchirurg.

Geboren en getogen in Turkije kwam Aytug in 1954 naar Nederland en leerde van de bekende hartchirurg en hoogleraar Gerard Brom in Leiden de kneepjes van het vak, zoals bypassoperaties. Na zijn opleiding bij het LUMC ging hij naar Turkije waar hij in Istanbul en later Ankara aan de slag ging als hartchirurg. Na enkele jaren keerde hij echter terug naar Nederland om er in Leiden hartoperaties uit te voeren. Hij bleef daar tot 1988, om daarna nog tien jaar in het OLVG hartoperaties te verrichten.

Aytug dankt de bijnaam Zoef aan zijn hoge werktempo. Een bijnaam die hem werd gegeven tijdens zijn werk in Leiden. Een bijnaam die verwijst naar de Fabeltjeskrant, de naam van de snelle haas in die kinderserie.

Aytug doorbrak de taalgrens met zijn patiënten eenvoudig door uit te tekenen hoe hij ging opereren. Hij was bepaald niet de eerste de beste. Gedurende zijn hele leven hield hij zich aan een strakke discipline, vroeg opstaan, hard werken. Hij voerde in de VS onder meer harttransplantaties en bypassoperaties uit met de Amerikaanse hartchirurg Denton Cooley.

Wij zijn heel benieuwd of er nog mensen zijn die door hem zijn geopereerd. Meld je dan bij ons! We zijn heel benieuwd naar je verhaal!

^[1] https://www.artsenauto.nl/ze-noemden-me-zoef/

Kak Khee Yeung is vaatchirurg in het Amsterdam UMC en doet daarnaast onder meer onderzoek naar aorta aneurysma. In iedere editie van Hartbrug Magazine houdt ze ons op de hoogte van haar werk en de nieuwste ontwikkelingen binnen haar vakgebied. Dit keer vertelt ze, samen met vaatchirurg Arjan Hoksbergen, over het verhelpen en voorkomen van lekkages bij stents.

Wat is het grootste probleem rondom stentlekkages?

Kak Khee: “Vroeger werd een aorta aneurysma verholpen door middel van een operatie waarbij we de buik openmaakten. Sinds begin jaren negentig gebeurt dit meestal door het plaatsen van een stent, waarbij we het bloedvat van binnenuit repareren. Dit is een veel minder intensieve ingreep, waarbij de patiënt niet onder narcose hoeft en een korter herstel heeft. Het nadeel van stents is dat we in 30% van de gevallen – wat vrij veel is – zien dat er op termijn lekkages ontstaan. Dat is vaak onschuldig, maar soms kan het aneurysma daardoor ook blijven doorgroeien. Wereldwijd wordt er gezocht naar oplossingen voor deze complicatie en daar dragen wij in het AmsterdamUMC ook aan bij. Mijn collega Arjan Hoksbergen leidt twee onderzoeken op dit gebied.”

Arjan: “De oorspronkelijke aneurysma-operatie via een snee in de buik was vele malen intensiever, maar daarna hoefden patiënten niet of nauwelijks meer op controle te komen. Doordat we bij stentplaatsing voor aorta aneurysmata in veel gevallen lekkages tegenkomen, worden sommige patiënten hun hele leven onder controle gehouden. Ze moeten jaarlijks, of soms wel twee keer per jaar, terug naar het ziekenhuis komen. Voor de patiënt geeft dat natuurlijk extra spanning en voor ons als behandelaars is het ook moeilijk, omdat we niet iedereen gerust kunnen stellen: kleine lekkages zijn vaak onschuldig en dan kiezen we meestal om niet in te grijpen. Maar er kunnen op termijn mogelijk wel grotere lekkages ontstaan die wél gevaarlijk zijn, met ook groei of zelfs het scheuren van het aneurysma aan toe. Dat willen we natuurlijk voorkomen, maar het verhelpen en voorkomen van lekkages blijkt in de praktijk heel ingewikkeld.”

Hoe wordt zo’n lekkage momenteel verholpen?

Arjan: “Er zijn allerlei manieren, bijvoorbeeld door met een katheter via de lies de kleine zijtakjes van de aorta dicht te maken met een soort propjes. Het is echter moeilijk om alle vaatjes die bijdragen aan de lekkage dicht te maken en de slagingskans van deze ingreep is dan ook laag. Een andere gebruikte techniek is om door middel van een soort ruggenprik rechtstreeks in het lek in het aneurysma te prikken en daar een vulmiddel of propjes in te spuiten. Ook hiervan zijn de resultaten op de lange termijn vaak matig.”

Kun je iets vertellen over de studies waar jullie nu mee bezig zijn?

Arjan: “Twee oud-vaatchirurgen hebben een materiaal ontwikkeld, speciaal voor dergelijke lekkages. Dit is een polymeer, een soort kit die na het uitharden elastisch blijft, die ook via een dergelijke ‘ruggenprik’ in het lek in het aneurysma wordt ingebracht. We werken hierbij samen met de firma die het materiaal ontwikkeld heeft aan een onderzoek, waarin verschillende Nederlandse en Belgische ziekenhuizen deelnemen. Inmiddels hebben we al bij zo’n veertig patiënten via een ruggenprik polymeer in de lekkage rondom de stent gespoten. Dit doe ik samen met interventie-radioloog Rutger Lelij en technisch- geneeskundige Stefan Smorenburg. We gebruiken geavanceerde software om de juiste plek voor het aanbrengen van de polymeer te bepalen. De daadwerkelijke procedure duurt slechts een paar minuten en is daardoor weinig belastend voor de patiënt, waarbij wel gezegd moet worden dat de ingreep onder narcose plaatsvindt. De resultaten zijn tot nu toe goed: bij een meerderheid van de patiënten zien we dat de lekkage langdurig is verholpen en in sommige gevallen is het aneurysma zelfs gekrompen. Ik verwacht dat, als de studie helemaal afgerond is, het slagingspercentage nog hoger wordt. We zijn namelijk nog aan het experimenteren met de hoeveelheid materiaal die we inspuiten. In het begin waren we daarmee mogelijk wat te voorzichtig. We zijn dus nog steeds in de leerfase en moeten nog uitvinden wat de juiste hoeveelheid is die het lek dicht, zonder de kans op complicaties te vergroten. Daarnaast gaan we binnenkort ook werken met een Amerikaanse firma aan een tweede studie met een vergelijkbare techniek. Hierbij wordt het lek gevuld met specifiek voor deze lekkages ontwikkelde plugjes.”

Denk je dat één van deze technieken dé oplossing voor de toekomst is?

Arjan: “Ik hoop in ieder geval dat we aan het eind van deze studie kunnen laten zien dat dit een betere procedure is dan de behandelingen die voorheen werden gedaan, maar ik sluit niet uit dat er uiteindelijk nog betere methodes of materialen worden gevonden. Ik verwacht overigens dat de toekomst meer ligt in het voorkómen van lekkages. Nu moet de patiënt immers alsnog een extra ingreep ondergaan, die niet nodig zou zijn als we bij de plaatsing van de stent al iets kunnen doen waardoor er geen lek kan ontstaan. Internationaal zijn er studies geweest waarbij er naast de stent plugjes worden achtergelaten. De eerste resultaten hiervan zijn veelbelovend. Dit bracht ons op het idee om hier ook ons polymeer voor te gebruiken. Recent hebben we een kleine experimentele studie gedaan met vijf patiënten waarin tijdens de stentplaatsing direct ook polymeer hebben aangebracht om lekkages te voorkómen. In deze kleine studie lukte dat uitstekend. Ons doel is uiteindelijk dat dit materiaal in een grotere, internationale studie wordt getest. Wereldwijd wordt er dus veel onderzoek gedaan naar zowel het voorkomen als ook het behandelen van lekkages.”

Moeten mensen met een stent zich nu zorgen maken?

Arjan: “Nee, want de meeste lekkages zijn relatief onschuldig en als we vermoeden dat het wél gevaarlijk kan zijn, houden we de patiënt goed onder controle, waardoor we ernstige complicaties meestal vóór zijn door het doen van een nieuwe ingreep. Het is alleen wel belastend om zo vaak naar het ziekenhuis te moeten komen, dus idealiter willen we de procedure zodanig verbeteren dat we na de stentplaatsing kunnen zeggen: ‘U hoeft pas over vijf jaar terug te komen voor controle’.

Kak Khee: “Daarnaast zijn we ook bezig om met behulp van AI-voorspellingen te kunnen doen welke patiënt veel kans heeft op een lekkage en welke niet. Dan kun je patiënten die weinig risico lopen mogelijk voor lange tijd geruststellen. Onze technisch geneeskundige Stefan Smorenburg houdt momenteel een poli waarbij hij metingen verricht bij patiënten met een stent, zodat we kunnen kijken of we aan de hand daarvan voorspellingen kunnen doen. Je moet bedenken dat de stent nog relatief nieuw is en dus nog volop in ontwikkeling. Met z’n allen hebben we al grote sprongen gemaakt om de techniek te optimaliseren en dat zal in de toekomst alleen nog maar sneller gaan.”

Tekst: Marion van Es

Foto: Arjan Hoksbergen & Rutger Lelij | © Fotografie Mark Horn

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine.

Als hij iets geleerd heeft is het wel dit: als huisarts kun je niet zelf naar je eigen hart luisteren. Daarvoor heb je een andere huisarts nodig. Henk de Vries (65) werd op 22 augustus 2023 aan zijn aortaklep geopereerd. Begin dat jaar had hij zijn huisartsenpraktijk in Roermond beëindigd. Maar een eigen huisarts had hij tot op dat moment niet. Hij was zelf toch huisarts? Inmiddels weet hij beter.

“Toen ik ermee stopte heb ik toch een huisarts genomen. Direct na mijn pensionering ging ik geregeld met mijn vrouw Helma een stuk lopen of fietsen, en daar was ik erg blij mee. Als dokter zit je de hele dag op een stoel, nu had ik eindelijk beweging. Maar ik kon haar niet bijhouden, was snel buiten adem. Dat was het moment waarop ik besloot om me bij mijn huisarts te laten controleren. Die ontdekte een enorm lek in mijn aorta. En zo kwam ik, na in Roermond gekatheteriseerd te zijn, op een wachtlijst te staan bij het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Ik liep misschien wel al tien, twintig jaar met een lekkende klep rond, maar dat was nooit gecontroleerd.”

Collectief wantrouwen

Dertig jaar lang voerde De Vries een praktijk in Roermond, eerst bescheiden, maar door de jaren heen groeide de praktijk als kool. “Aanvankelijk deden Helma en ik alles, maar toen we stopten had ik vier assistentes, drie praktijkondersteuners, drie waarnemend huisartsen, een huisarts in opleiding, en een stagiair doktersassistente in opleiding. In die dertig jaar is er veel veranderd. We kregen van hogerhand veel meer administratie opgedrongen en dat maakte het werk zwaar. Ik vind dat er sprake is van een collectief wantrouwen in de samenleving. Het lijkt wel of de ene helft van Nederland de andere helft controleert.” Tot in de kleinste details moet elk consult beschreven worden, van elke patiënt. “Daardoor knappen veel mensen in de zorg af”, aldus De Vries.

Kaartje

Dat er goed moet worden opgeschreven wat er aan de hand is, snapt hij op zich wel. “Ik heb meegemaakt dat bij iemand een verkeerde nier eruit werd gehaald en de zieke nier achterbleef. Zo iemand moest de rest van zijn leven onnodig aan de dialyse”, aldus De Vries. “Maar ik voelde me gedwongen te gaan werken op een manier waarop ik niet wilde werken.” Zijn schoonvader, ook huisarts, van wie hij de praktijk indertijd overnam, schreef op een klein groengekleurd kaartje bij elke patiënt in één woord de diagnose op, en dan het voorgeschreven medicijn, herinnert hij zich. Dan had je tijd zat voor je patiënten.

Triage

“Nu is er een verhoogde druk op de doktersassistente, die triage moet doen. Die stelt een hele hoop vragen aan degene die belt en beoordeelt dan of iemand met voorrang naar de dokter moet, of dat dit enkele weken kan wachten.” Geen goed systeem, vindt De Vries. “Als je zoals vroeger direct door kon naar de dokter, was die in tien minuten klaar met de patiënt, en had de assistente de handen vrij. Nu bellen mensen vaak drie keer terug, waardoor de wachttijden aan de telefoon steeds langer worden. En niemand belt voor de lol, mensen hebben toch een dringende noodzaak om te bellen.”

Wachten op de operatie

Terug naar de operatie van zijn aorta. Hij koos mede op advies van zijn Roermondse cardioloog Lisette van den Broek voor het Catharina Ziekenhuis. De wachttijden zouden daar minder lang zijn dan in Maastricht, en hij hoorde er positieve geluiden van. Maar de wachttijden waren toch langer, bleek al gauw. “Hart en coronaire bloedsomloop waren goed, dan ben je niet als eerste aan de beurt.” De Vries moest vier maanden wachten. “Ik maakte me zorgen, want al die tijd gaat je hartfunctie achteruit. Ik kon nog geen honderd meter lopen, zat vooral op de bank. Het was in de zomer warm en benauwd. Zodoende kon ik geen conditie opbouwen voor de operatie, ging er verzwakt in. Mijn spieren zijn sindsdien nog steeds verzwakt, ik moet alles langzaam opbouwen.”

Roken

Gelukkig rookte hij al jaren niet meer. “Ik ben in december 2004 gestopt toen André Hazes is gestorven”, vertelt De Vries. “Ik trad toen met carnaval vaker muzikaal op, samen met Helma. Een goede vriend van mij viel bij die gelegenheid op dat ik niet meer rookte. Gestopt?, vroeg hij, wat ik beaamde. Je had beter met zingen kunnen stoppen, grapte de ander.”

Klep

Uiteindelijk koos hij voor een biologische hartklep. “Dan heb je geen bloedverdunners nodig en ook geen geregelde controle bij de trombosedienst, wat wel het geval is bij een mechanische klep”, legt De Vries uit. “Zo’n runderklep gaat weliswaar maar vijftien of twintig jaar mee, maar tegen die tijd ben ik 85. Dan kunnen ze wellicht veel meer op het gebied van klepchirurgie dan nu.”

De Vries zou naar eigen zeggen nooit iets anders dan huisarts willen worden, een mooi vak, vindt hij. Maar nu geniet hij van de rust in zijn prachtige tuin en van zijn kleinkinderen.

Tekst: Henri Haenen
Beeld: Henk de Vries

Dit artikel verscheen eerder in het Hartbrug Magazine