Voor het eerst is er wetenschappelijk bewijs dat een gepersonaliseerd voedingspatroon, gebaseerd op iemands stofwisselingsprofiel, tot een betere gezondheid leidt. Dit is een belangrijke stap richting effectievere voedingsinterventies die gericht zijn op het verbeteren van de gezondheid en voorkomen van chronische ziekten.

Deze conclusie is gebaseerd op jarenlang onderzoek in een grootschalige publiek-private samenwerking binnen TiFN, waarin het Maastricht UMC+ (MUMC+) en Wageningen University & Research de krachten bundelden met diverse kennisinstellingen en bedrijven in de voedingsindustrie. Het onderzoek werd uitgevoerd onder leiding van hoogleraar humane biologie Ellen Blaak van het MUMC+.  De resultaten verschenen gisteren in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Cell Metabolism.

Gepersonaliseerd voedingspatroon

In de praktijk wordt al vaak aangenomen dat gepersonaliseerde voeding positieve effecten heeft, maar zonder wetenschappelijk inzicht in de werking en effect van zo’n voedingspatroon. De onderzoekers ontwierpen daarom een studie waarin 242 onderzoeksdeelnemers een voedingsprogramma van drie maanden volgden, dat was aangepast aan hun stofwisselingsprofiel. De geadviseerde voeding voldeed aan de richtlijnen Goede voeding van de Gezondheidsraad. Voorafgaand aan en na dit programma werden de glucose- en vetstofwisseling en de gevoeligheid voor het hormoon insuline gemeten. Insuline speelt een belangrijke rol bij de regulatie van de suikerstofwisseling. Dit zijn belangrijke maatgevers voor het risico op diabetes en hart- vaatziekten. Het onderzoek was dus niet gericht op lichaamsgewicht en afvallen.

Stofwisselingsprofiel

De deelnemers aan het onderzoek werden ingedeeld in twee groepen op basis van hun stofwisselingsprofiel. Het functioneren van de stofwisseling verschilt namelijk per persoon. De indeling werd gebaseerd op hoe goed insuline zijn werk doet in de lever en in de spieren. Bij een verminderde werking van insuline zijn de cellen in het lichaam minder of niet goed in staat het suikergehalte in het bloed onder controle te houden, waardoor uiteindelijk diabetes type 2 en hart- en vaatzieken kunnen ontstaan. De deelnemers kregen vervolgens op basis van loting een gepersonaliseerd voedingsprogramma. Mensen die minder gevoelig waren voor de werking van insuline in de spieren bleken meer baat te hebben bij voeding die relatief hoog is in eiwit (bijvoorbeeld veel zuivel en noten) en voedingsvezels (bijvoorbeeld volkoren producten en groenten) en laag is in vet. De deelnemers met een verminderde werking van insuline in de lever hadden meer baat bij een voeding met veel enkelvoudig onverzadigde vetzuren (bijvoorbeeld veel olijfolie en noten).

Niet ziek, wel verhoogd risico op chronische ziekte

De proefpersonen hadden overgewicht (BMI boven 25 kg/m2) en verstoringen in de stofwisseling, maar nog geen diabetes of hart- en vaatziekten. Met gerichte interventies kunnen deze mensen de eigenschappen van hun stofwisseling verbeteren en daarmee het risico op chronische ziektes, zoals diabetes type 2, verlagen. Blaak: ‘Laten we bijvoorbeeld stilstaan bij diabetes: één van de meest voorkomende chronische ziektes. Zo’n 1,2 miljoen Nederlanders hebben het en wekelijks komen er ongeveer 1000 diagnoses bij. Er is dus grote behoefte aan preventieve interventies, die bewezen de gezondheid van mensen verbeteren en het risico op diabetes én andere chronische ziekten verminderen.’

Persoonsgebonden interventies

Het onderzoek opent de weg richting meer persoonsgebonden interventies, aldus Blaak: ‘Dit is de eerste studie die aantoont dat het afstemmen van voeding op iemands stofwisselingstype meer verbetering geeft in gezondheid dan wanneer de algemene voedingsadviezen worden gevolgd. Deze stofwisselingstypes kunnen bepaald worden op basis van een eenvoudige suikertest. Dit biedt perspectief voor toepassing in de praktijk binnen afzienbare tijd. In vervolgonderzoek willen we meer typen stofwisselingseigenschappen bepalen en ook nader onderzoek doen hoe die beïnvloed kunnen worden met voedings- en leefstijlinterventies. Ook zullen de testen, die deze eigenschappen meten, verder ontwikkeld moeten worden. Mogelijk zelfs tot een eenvoudige diagnostische of zelftest. Dit betekent dat op de wat langere termijn mensen op basis van hun eigen gezondheidshandtekening meer persoonlijke voedingsbegeleiding kunnen krijgen of voedingskeuzes kunnen maken, waarmee ze hun gezondheid kunnen verbeteren en chronische ziekten kunnen voorkomen.’

Samenwerking

Dit project is uitgevoerd binnen TiFN, een publiek-private samenwerking voor precompetitief onderzoek op het gebied van voeding en gezondheid. Financiering voor dit onderzoek is verkregen van de industriële partners DSM Nutritional Products, FrieslandCampina en Danone Nutricia Research en AMRA Medical AB en van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Academische partners waren Maastricht University Medical Center+, Wageningen University en Radboud University Medical Centre.

Beluister ook het interview met prof. Ellen Blaak bij BNR Nieuwsradio!

Bron: Maastricht UMC+

Biologisch eten: heeft u zich er weleens in verdiept? Om uw koelkast te vullen met biologische producten, zijn er anno 2022 genoeg winkels die een ruim ‘puur’ aanbod hebben. Maar wist u dat er ook tal van restaurants zijn die louter werken met biologische groenten? Wij zetten er zeven voor u op een rij die wij de moeite waard vinden.

Sjuut

Wie aanschuift bij Sjuut in het Limburgse Schinnen, heeft grote kans iets bijzonders te eten dat-ie van z’n levensdagen nog niet op z’n bord heeft gehad. In dit restaurant wordt gekookt met vergeten groenten uit eigen moestuin en gegarneerd met kruiden en bloemen uit een zelf aangelegde pluktuin. Daarnaast zijn er veel verrassende, duurzame en biologische producten op het menu te vinden: op koffiedik geteelde oesterzwam, vergeten vissen zoals steenbolk en horsmakreel, en biologische appelstroop. Sjuut, dat bekroond is met een groene Michelinster, bestaat al 25 jaar en werkt al die tijd al volledig biologisch en zo veel mogelijk met duurzame streekproducten.

Het Paradijs

Is het een botanische tuin of een restaurant? Bij het bijzondere restaurant Het Paradijs in Enschede vindt u beide werelden in één. Dit ‘levend natuurkunstwerk’, zoals het restaurant ons belooft, serveert lokale en biologische producten van een veelzijdige menukaart. Die kaart is volledig veganistisch en verrassend creatief. Pompoenballetjes met raita en mangochutney, een pittige Indiase burger of een smeuïg stuk bananenbrood met witte chocolade, karamel en ijs, en dan in een ambiance van een weelderige jungle: een bijzondere beleving.

De Nieuwe Winkel

Bij groenterestaurant De Nieuwe Winkel krijgen groenten een compleet nieuwe betekenis. De koks uit Nijmegen passen zich volledig aan het seizoen aan en koken met groenten, fruit, planten en kruiden die het jaargetijde hen te bieden heeft. Onbespoten en onbemeste pruimen en knollen uit Voedselbos Ketelbroek, bijzondere zaden en bloemen uit de Ommuurde Tuin in Renkum: met groot geduld en respect voor de natuur brengt De Nieuwe Winkel seizoensproducten op het bord waarvan u niet wist dat ze zó konden smaken.

Eetatelier

In het Eetatelier in Houten wordt niet alleen puur biologisch gekookt, het restaurant biedt ook plek aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit laagdrempelige eetcafé heeft een gezellige huiskamersfeer en is een geschikte keus op ieder moment van de dag. Een dampende kop koffie met een stuk zelfgemaakte taart of een koek, belegde broodjes met biologische dagverse producten of een veelzijdig diner met biologische groenten: wie wil, kan een hele dag blijven zitten zonder ook maar iéts tekort te komen.

Bindicafe

Het veganistische Bindicafe noemt zichzelf een biologisch restaurant dat zich inzet voor een gezonde levensstijl. ‘Want een gezond lijf begint met gezond eten’. Daar hebben wij natuurlijk niets tegenin te brengen. Op de kaart van deze Amersfoortse zaak louter biologische groentegerechten die gebaseerd zijn op verschillende wereldkeukens. Het resultaat is een heerlijk eetaanbod vol hartverwarmende curry’s, verrassende salades zoals een paddenstoelenmix met crème van pompoen en gerookte tempeh, en chique groentevariaties zoals de knolselderijsteak met pastinaakcrème.

Oliver Green

Een dagje in Amsterdam en op zoek naar een plek voor een gezonde lunch of een smakelijk tussendoortje? Bij Oliver Green komen groenten alléén de keuken in als ze onbewerkt, voedzaam en gezond zijn. In dit restaurant blijven de koks dichtbij de natuur en zijn groenten en fruit de helden op het bord.

In de schijnwerpers: G7

In het historische Gruizenkerkje midden in het stadscentrum van Sittard is restaurant G7 gevestigd. Groenten, fruit, bloemen en kruiden komen hier rechtstreeks uit eigen biologische moestuinen. Het onderhoud daarvan is in de bezielende handen van de schoonvader van eigenaar Danny Meijers. “Hij is daar maar liefst twee keer per dag aanwezig”, vertelt Meijers trots. “Het begon tien jaar geleden, toen ik wat overschot uit zijn volkstuintje meenam naar het restaurant dat ik destijds had.” Inmiddels zijn de moestuinen hofleverancier van G7 en laat chef-kok Rik Opstals zich leiden door wat het seizoen hem te bieden heeft. Bietjes, koolrabi, pompoenen, shiitake, knolselderij: wat er ook op het bord komt, gasten bij G7 kunnen ervanuit gaan dat alles onbespoten is. “En als er in een slecht jaar niet zo veel tomaten zijn, dan werken we dus ook minder met tomaten. We gebruiken echt alleen wat er voorradig is en als er een overschot is, gooien we daar ook niets van weg. Zo hadden we een paar weken geleden een hoop tomaten die niet meer wilden rijpen omdat het ’s nachts al fris begon te worden. Geen probleem: de groene tomaten gebruiken we dan bijvoorbeeld voor chutney, of we leggen ze op een warme plek zodat ze alsnog rood worden. En het overschot van zeven kilo muismeloentjes van afgelopen zomer hebben we ingemaakt, zodat we ze later als los hapje kunnen serveren.” Sinds kort kunnen gasten de chefs ook met eigen ogen aan het werk zien ‘in de tuin’, vertelt Meijers: “We hebben sinds een jaar een stukje groen naast ons restaurant in gebruik genomen voor de kweek van onze bloemen en kruiden. Gasten op het terras hebben daar mooi zicht op. Het was een experiment dat nu al meer dan geslaagd blijkt: volgend jaar nemen we de hele groenstrook in gebruik.”

Tekst: Yara Hooglugt
Beeld: G7, Danny Meijers

Dit artikel verscheen eerder in het HPNLmagazine.