[Lisa]

‘Te vroeg voor landelijk EPD’
Publicatie Nr. 20 – 14 mei 2009
Jaargang 2009
Auteur M. Katzenbauer

http://medischcontact.artsennet.nl/tijdschrift/archief/Tijdschriftartikel/Te-vroeg-voor-landelijk-EPD.htm

Artsen vullen het ‘bezwaarformulier EPD’ massaal in

De Wet EPD kent patiënten het recht toe om bezwaar te maken tegen het opnemen van hun medische gegevens in het landelijk EPD. Inmiddels heeft al 3 procent van de burgers het ‘bezwaarformulier EPD’ ingevuld. Onder hen een opvallend hoog aantal artsen.

Een ruime meerderheid van de artsen heeft het ‘bezwaarformulier EPD’ ingevuld of overweegt dit te doen. In de rol van patiënt willen zij niet worden opgenomen in het landelijke systeem.
Eén derde van de artsen (31%) heeft het ‘bezwaarformulier EPD’ ingevuld, een kwart (25%) van de dokters overweegt alsnog bezwaar aan te tekenen. En nog eens 7 procent zou dit hebben gedaan als bezwaar maken eenvoudiger was (zie figuren).

Dat blijkt uit de enquête van Medisch Contact die panelleden van de KNMG per e-mail hebben ontvangen. Het panel vertegenwoordigt een representatieve steekproef van Nederlandse artsen. Ruim 800 artsen vulden de enquête in; een respons van bijna 47 procent. Tot half maart 2009 hebben al bijna een half miljoen burgers het ‘bezwaarformulier EPD’ ingevuld en verzonden. Het percentage artsen dat dit doet, is het tienvoudige van ‘gewone’ burgers.

Tussen de verschillende beroepsgroepen zit weinig verschil. Huisartsen weigeren met 66 procent het vaakst of overwegen om hun persoonlijke patiëntgegevens niet te laten opnemen in het landelijke EPD. Sociaal geneeskundigen doen dit in 55,7 procent van de gevallen, medisch specialisten volgen met 53,3 procent, 48,2 procent van de aios vullen het bezwaarformulier in of overwegen dit en ‘slechts’ 43,4 procent van de verpleeghuisartsen/avg-artsen heeft het bezwaarformulier ingevuld of overweegt dit.

Ongeveer 32 procent is tegen het EPD; ongeveer hetzelfde percentage artsen vulde het bezwaarformulier in. Maar die percentages correleren niet één op één met elkaar. Sommige artsen die het bezwaarformulier invullen, zijn voor de invoering van een landelijk EPD, maar niet onder deze voorwaarden. Van het totale aantal deelnemers is minder dan de helft (48%) vóór invoering van een landelijk EPD, 20 procent blijft neutraal.

Beroepsgeheim
Vrijwel iedereen die het bezwaarformulier invult, vindt dat de privacy onvoldoende is gewaarborgd en dat het ‘te vroeg’ is voor de invoering van het landelijk EPD. Collectief geven artsen aan dat ze onvoldoende vertrouwen in de veiligheid van het landelijk EPD hebben. Een huisarts die het bezwaarformulier invulde, vat de kritiek van artsen treffend samen in zijn antwoord op de vragen uit de enquête.

Hij haalt ‘de bekende argumenten’ aan: de bedreiging van de privacy op de cruciale onderwerpen gezondheid en intimiteit. Hij denkt dat deze data met zekerheid zullen worden gehackt. Patiënten die goed op de hoogte zijn van alle ontwikkelingen omtrent het landelijk EPD, selecteren al wat ze wel en niet vertellen aan hun arts. ‘Die patiënten zijn veelal werkzaam in de gezondheidszorg. Er wordt onvoldoende naar de – bezwaren van de – professionals geluisterd’, meldt deze huisarts.

‘Een landelijk EPD is een inbreuk op het beroepsgeheim’, merkt iemand op. Een ander verwijst naar de bestanden die in Engeland en Duitsland op straat terecht kwamen. Dat er onzorgvuldig met privacygevoelige informatie wordt omgesprongen, weten artsen uit de praktijk: ‘Met name op de huisartsenpost gaat alles van iedereen over de tong, of het nu patiënten of medewerkers betreft.’

Dat het nog ontbreekt aan vertrouwen in het systeem, blijkt ook uit de ervaring van ‘binnenuit’: ‘Omdat ik deelneem aan het opzetten van het EPD in mijn eigen ziekenhuis, ken ik precies de zwakke plekken en daar zijn er veel van’, zegt een geënquêteerde. Naast de bedenkingen die samenhangen met de te snelle invoering, dragen artsen nog andere bezwaren aan: ‘Er moet worden gereageerd op iets waarvan de inhoud nu niet duidelijk is’. Het landelijk EPD zou te weinig gedifferentieerd van opzet zijn en tot nu toe is het onduidelijk hoe koppelingen worden gelegd en hoe inzage en bewaking verlopen, melden dokters.

De correctheid en volledigheid van gegevens is volgens hen onvoldoende gegarandeerd. ‘Niemand draagt de verantwoordelijkheid voor het EPD van het individu’ en ‘het is geen oplossing voor het gebrek aan continuïteit van zorg’. ‘En wie gaat alles invoeren?’, vraagt een praktisch denkende arts zich af.
‘Door onvolledig en onjuist ingevulde EPD’s ontstaan meer fouten dan ermee kunnen worden voorkomen.’

Een ander verwijst naar de analogie met persoonsverwisselingen in het politiesysteem. ‘Als dat al niet lukt, waarom zou het met het EPD dan beter gaan?’ Want het risico op persoonsverwisselingen blijkt reëel. Een arts meldt: ‘Ik ken de praktijk dat er verschillende schermen van verschillende patiënten over elkaar heen zijn geprojecteerd, zodat je als hulpverlener, voordat je het weet, het verkeerde scherm zit in te vullen.’

Vijand
Ook het gebruik van privacygevoelige informatie door derden en de overheid wordt gevreesd. ‘In ‘40-‘45 wisten de nazi’s exact waar de joodse Amsterdammers woonden en hoe kwam dat?’, illustreert een respondent zijn kritiek. ‘Het tegengaan van belangenverstrengeling als een zorgverzekeraar een partij wordt van het ziekenhuis, wordt niet gegarandeerd’, is een ander argument om het bezwaarformulier in te vullen.

Ook het vertrouwen dat de overheid het beroepsgeheim zal respecteren, wordt in twijfel getrokken. ‘Onder het motto van antiterrorisme wordt het brief- en telefoongeheim ook vaak geschonden. De staat wordt de grootste vijand van de burger’, zegt een huisarts. ‘Ik vind het geen manier van doen dat de minister dit zó door de strot van zowel patiënten als zorgverleners duwt,’ merkt een andere arts op. De weerstand tegen de top-downuitrol wordt regelmatig genoemd. ‘Het landelijk EPD moet geen politiek middel zijn om mee te scoren. De professionals worden in het beleid van deze minister niet gehoord. Het beleid van Klink leidt tot rampen’, zegt een medisch specialist.

Als de patiënt zijn eigen EPD kan inzien zonder uitleg, bestaat de kans dat artsen dingen bewust niet of onvolledig opschrijven, melden respondenten. Een deel geeft aan dat de politiek ambigu is; ‘bij de donorregistratie werd niet het “tenzij bezwaar”-systeem gehanteerd en bij de invoering van het landelijk EPD wel’.

‘De mislukte pilot met het waarneemdossier huisartsen (WDH) in Twente toont aan dat het landelijk EPD niet gaat werken’, vindt een arts. Enkele huisartsen zeggen dat het huisartseninformatiesysteem (HIS) in deze vorm niet geschikt is als EPD omdat er te veel informatie in is opgenomen. Hoe, en in welke vorm dit naar een landelijk EPD moet worden geconverteerd, is onduidelijk. ‘Een elektronisch beschikbaar medicatiedossier zou een goed alternatief zijn’, zegt een deelnemer aan de enquête. De artsen die overwegen het ‘bezwaarformulier EPD’ in te vullen, beroepen zich op soortgelijke argumenten als de groep die het bezwaarformulier inmiddels al heeft ingevuld.

Rompslomp
En de artsen die het bezwaarformulier niet invullen? Een aanzienlijk deel van hen (17%), vindt het te veel moeite vanwege de complexe manier waarop bezwaar moet worden aangetekend of heeft het bezwaarformulier niet gezien of ontvangen. Het bezwaarformulier invullen, is niet eenvoudig. Daarvoor zijn uittreksels uit het bevolkingsregister nodig: ‘een schandalige omkering van verantwoordelijkheden’, meldt een deelnemer.

Een groot deel is het niet eens met de wijze waarop het landelijk EPD nu dreigt te worden geïmplementeerd, maar vindt dat het er uiteindelijk wel moet komen. Zij denken dat de voordelen zullen opwegen tegen de nadelen. Want ‘er gaat veel tijd verloren met het controleren van medicatielijsten en het invoeren van gegevens die de huisarts al heeft gedigitaliseerd. Efficiency is ver te zoeken zolang we bezig blijven met het omzetten van analoog naar digitaal en vice versa’, meldt een medisch specialist die het bezwaarformulier niet invult.

Een huisarts die het bezwaarformulier niet invult, meldt dat ‘hij bij het spanningsveld tussen een betere kwaliteit van zorg en de privacy c.q. het medisch beroepsgeheim, niet automatisch voor dat laatste kiest’.

Een ander: ‘Medische gegevens moeten snel beschikbaar zijn voor elke dokter. Alleen met de juiste informatie kan een geconsulteerd arts de juiste adviezen geven’.

Het EPD is onontkoombaar en het is een illusie dat papieren dossiers meer privacy geven, hoor je van artsen die het bezwaarformulier niet invullen. Een vaak gemaakte opmerking: ‘het EPD kan, mits op de juiste wijze toegepast, een aanwinst zijn in termen van efficiency en kwaliteit van de gezondheidszorg’.

Landelijk versus regionaal
‘Als je ziet hoeveel moeite het kost om bezwaar te maken, vinden we het percentage artsen en burgers dat het bezwaarformulier invult, hoog’, reageren Lode Wigersma, directeur beleid en Sjaak Nouwt, beleidsmedewerker gezondheidsrecht van de KNMG.

De KNMG staat in principe achter de invoering van het landelijk EPD maar onderschrijft de ‘onrijpheid’ van het systeem. De huidige wijze van invoering en ontwikkeling vindt de KNMG onuitvoerbaar. De KNMG stuurde daarom een brief met beleidsmatige en juridische bezwaren naar de Eerste Kamer. Maar het landelijk EPD moet er hoe dan ook komen, vindt de KNMG. Wigersma: ‘Het is absoluut van belang dat bepaalde vitale gegevens uitwisselbaar zijn, onafhankelijk van de plek waar je bent.’

Internationaal speelt dit ook; binnen Europa wordt er gewerkt aan het uitwisselbaar maken van patiëntgegevens. ‘Mensen in de grensstreek of mensen die de helft van het jaar in Spanje zitten, gaan vaak in het buitenland naar het ziekenhuis. En als burger ben je niet verplicht om mee te doen aan het landelijk EPD, het is een faciliteit van de overheid.’ Nouwt vult aan: ‘Daarnaast is het zo dat een zorgaanbieder toestemming moet vragen aan de patiënt om gegevens te mogen raadplegen’. Maar vooralsnog is onduidelijk hoe dat in de praktijk moet worden gerealiseerd.

De vermeende negatieve kostenbatenanalyse van het landelijk EPD roept weerstand op onder artsen. ‘Het upgraden en in orde maken van regionale systemen kost ook veel geld. Maar daarvoor is wel draagvlak. We hebben VWS gevraagd om te berekenen of een landelijk of een regionaal EPD het meest kosteneffectief is. Dat weten we nu gewoon niet. Maar VWS reageert terughoudend op dit voorstel’, aldus Wigersma.

‘Het grootste deel van het verkeer vindt in de regio’s plaats. Het landelijk EPD hoeft maar in een klein percentage van de gevallen te worden geraadpleegd.’ De KNMG ziet het regionale EPD de komende jaren als een serieus alternatief. Wigersma: ‘Maar als de lijn van het ministerie wordt doorgezet, gaat er weinig aandacht uit naar het regionale EPD. Dat wordt gedoogd door VWS, maar niet verder ontwikkeld’.
De KNMG adviseert VWS prioriteit te geven aan regionale invoering van het EPD. ‘Maar VWS blijft vasthouden aan de eigen lijn om het landelijk EPD topdown te implementeren. En dat geeft niet veel vertrouwen in het veld’, stelt Wigersma.

‘In de laatste versie van het wetsvoorstel is onder druk van de Tweede kamer een bepaling opgenomen waarin eisen worden gesteld aan het regionale EPD. Het voorstel ligt nu bij de Eerste Kamer. Als het voorstel wordt geaccepteerd, zou dat kunnen betekenen dat het landelijk en het regionaal EPD alsnog naar elkaar toe gaan groeien.’ Maar wanneer, en óf dit gebeurt, is aan VWS.

Maartje Katzenbauer

[Lisa]

Voor meer informatie over het uitgevoerde, wetenschappelijk onderzoek, zie:

White Tea extract induces lipolytic activity and inhibits adipogenesis in human
subcutaneous (pre)-adipocytes

Nutrition & Metabolism 2009, 6:20
http://www.nutritionandmetabolism.com/content/pdf/1743-7075-6-20.pdf

[Lisa]

Vet verdwijnt door witte thee:

Witte thee stimuleert de vertering en voorkomt de aanmaak en groei van vetcellen en breekt het meer [sic] vet af in menselijke cellen.

Minder vet
Wetenschappers weten al langer dat plantenextracten vetcellen beïnvloeden, meldt nu.nl. De onderzoekers bewerkten menselijk vet met extract van witte thee. Daaruit blijkt nu dat dit de groei van vetcellen verminderde zonder dat de cel zelf werd aangetast. Door de witte thee was er ook meer afbraak van vet.

Witte thee zou dus kunnen helpen bij de oplossing van het obesitasprobleem. De onderzoekers weten niet of dat het drinken van witte thee hetzelfde effect heeft.

Witte thee
Witte thee bevat weinig cafeïne en theïne en het is wel een goede bron aan antioxidanten. Het drankje heeft een zachte smaak en een goudgele kleur. Daarnaast bevat het vier keer zoveel vitamine C en polifenol als andere theesoorten.

06/05/09
http://www.hln.be

[Lisa]

Hallo Theo,

Nee, ik vind het niet gek dat je de bewering met een korrel zout neemt. Voor jou heeft beweging de botontkalking niet voorkomen.
Ik neem de vaak nogal stellige bewering van artsen dat cholesterolverlaging met statinen infarcten voorkomen ook met een korrel zout, Ik lees zo vaak dat mensen braaf die pillen slikken, maar velen van hen krijgen, tegen hun verwachting in, toch weer een infarct of een bypass slibt toch weer grotendeels dicht..

De pillen garanderen in de praktijk geen bescherming, alleen een wat lager risico, …. en zo moet je ook de bewering zien dat beweging botontkalking kan voorkomen….. let wel, er staat ook KAN in die bewering….. bij de een beschermt het wel, maar bij de ander mogelijk niet. Om botontkalking te voorkomen is meer nodig dan alleen voldoende bewegen.

Bij jou komt de ontkalking duidelijk niet door gebrek aan beweging…. dus speelt iets anders een grotere rol.

De waarden van je geteste vitaminen en mineralen kun je opvragen (bv een kopie van de uitslagen van het lab vragen) (dan weet je ook wat er wel en niet is bepaald), en ze dan zelf nader bekijken of laten bekijken door een natuurarts.

Je noemt jezelf een leek, maar vergeet niet dat veel reguliere artsen ook leek zijn op gebied van nutrientenstatusssen 😉 .
Mijn cardioloog heeft nooit mijn magnesium getest, en toen ik daarom vroeg, werd alleen het magnesium in het bloed bepaald, dus ik zei: ik wil ook weten of ik genoeg IN mijn CELLEN heb….. en de goede man zei verbaasd “Kan dat dan ook bepaald worden????, Dat wist ik helemaal niet”.

Ik ben zelf naar een natuurarts gegaan om via hem het magnesium in mijn cellen te laten bepalen (die was dus te laag).

Een tijdje geleden was er een specialist (internist dacht ik) die ontdekte dat veel van zijn patienten met botontkalking ook een gebrek hadden aan vitamine D. Hij meende dat men eerst dus vitamine D (en calcium) etc zou moeten geven aan die patienten, ipv meteen al de medicijnen zoals fosamax. Dat werd hem niet in dank afgenomen, en hij kon een job in een ander ziekenhuis gaan zoeken.

MIjn cardioloog meende een paar jaar geleden dat vitamine D gebrek zeldzaam is, geloofde dus niet dat ik (samen met al vele anderen) een gebrek aan D had (wat in mijn geval al bewezen was), maar nu is zelfs de gezondheidsraad overtuigd van de heersende vitamine D gebrek-“epidemie” :cheer: :
Vitamine D wordt in de huid (oiv de zon gemaakt uit cholesterol, dus bij mensen met een heel laag cholesterol kan wellicht ook zo een D gebrek ontstaan zijn)

Het kan dus geen kwaad om zelf mee te denken met de artsen, ze weten echt niet alles (kan ook niet), en sommige artsen stellen meedenken wel op prijs (anderen helaas niet).

Ik was nog vergeten een andere oorzaak van botontkalking te vermelden: een te hoog homocysteine (de risicofactor voor hart- en vaatziekten!). Is die wel eens bepaald bij je?
Vaak wordt dat alleen bepaald als vitamine B12 laag is, maar ook dan kan homocysteine toch al te hoog zijn! (hoger dan 10 is te hoog volgens de nieuwste inzichten, en hoe lager hoe beter) Dus ik zou er op staan dat B12, foliumzuur, maar ook homocysteine bepaald wordt, want het kan namelijk zijn dat IN je CELLEN te weinig B12 is (en in het bloed nog wel genoeg).

Na ja, je kunt alles even laten bezinken Theo (en je hoeft natuurlijk niets er mee te doen, dat is aan jou 🙂 ) Veel van wat ik schrijf is mogelijk helemaal nieuw voor je,…. maar je hebt nog tijd tot 10 juni.om jezelf eventueel in te lezen en wat voor te bereiden … duurt wel lang inderdaad voor je bij die endocrinoloog terecht kan. Maar de tijd vliegt tegenwoordig 🙂 , zo ervaar ik het althans 😉 .

Groetjes en sterkte,
Lisa.

PS: wat info over homocysteine en botontkalking:

Foliumzuur helpt botbreuken voorkomen
Osteoporose (botontkalking) hangt samen met een hoog niveau van het aminozuur homocysteine in het bloed. Een interventiestudie in Japan heeft aangetoond dat door het terugbrengen van het homocysteinegehalte met foliumzuur, het aantal botbreuken afneemt. Onderzoekers van het Erasmus MC publiceerden over dit onderwerp in het maartnummer van the Journal of the American Medical Association (JAMA).

De rest staat hier: http://tinyurl.com/cn5yew

Wel of niet krijgen van Osteoporose kan verder ook nog te maken hebben met de genen:
http://www.gezondheid.nl/nieuwsartikel.php?nieuwsartikelID=3015

Gebruik je misschien al medicijnen ivm je botontkalking Theo ?:
Die kunnen pijn veroorzaken:

8 januari 2008
VS waarschuwt voor pijn door botontkalkingsmedicijn
Bepaalde medicijnen tegen botontkalking zouden hevige pijnen in botten, gewrichten en spieren kunnen veroorzaken. Dat lieten de Amerikaanse autoriteiten op het gebied van voedsel en medicijnen (FDA) gisteren weten.

Het gaat om Fosamax (alendroninezuur) van medicijnenfabrikant Merck en Actonel (risedroninezuur) dat wordt verkocht door Procter & Gamble en Sanofi-Aventis. Dat de medicijnen mogelijk hevige en soms zelfs verlammende pijn kunnen veroorzaken, staat in de bijsluiters, maar de FDA is bang dat dokters de link tussen het medicijngebruik en de mogelijke pijnen over het hoofd zullen zien.

Binnen dagen, maanden of jaren nadat met de medicijnen is begonnen, kan de pijn komen opzetten. Artsen zouden in dat geval moeten overwegen het medicijngebruik door de patiënt tijdelijk of blijvend te stoppen.

De FDA liet weten de zaak nog steeds te onderzoeken en zegt dat een eindconclusie nog ongeveer zes maanden op zich laat wachten.

Bron: ANP
http://www.gezondheid.nl

[Lisa]

Wandeltheo schrijft:
[quote][i][/i]5 [i]Bewegen kan osteoporose voorkomen[/i]
Ja, en dat gaan ze nou juist bij mij onderzoeken.
Al 6 jaren in de Vut en nog nooit zoveel gelopen (10.000km) als de laatste jaren, geen vitaminegebrek, en toch (ineens?) ernstige bot-ontkalking. Komt niet in de familie voor en niet eerder hinder van gehad.
.[/quote]

Dat loopt dus niet zo soepeltjes dan …bellen wel inderdaad wel eens helpen (“piepen”).

Geen vitaminengebrek….. tja, ….dat kan echter wel het geval zijn.
Meestal testen ze alleen calcium in het bloed. Dat is meestal wel goed.
Is bij jou meer getest?: ook je twee soorten vitamine D?

en je magnesium ?
Botten bevatten niet alleen calcium, maar ook veel magnesium, het moet ook IN je cellen gemeten worden ipv alleen in je bloed, (dat heb ik al vaker verteld hier), de test wordt vaak nog niet standaard gedaan dus daar zul je zelf achterheen moeten (= magnesium laten bepalen in rode bloedcellen bijv, het kan echt, is alleen meer werk voor het lab dan een simpele bepaling in het serum.)..

Als je gebrek aan magnesium (en/of calcium) hebt, haalt je lichaam dat uit de botten weg, zodat het in het bloed op peil blijft (dat krijgt dan voorrang) en dan lijkt alles op het eerste gezicht gewoon in orde nog.. Het is een schijn die kan bedriegen……

Veel lopen (sporten )->…. veel magnesium nodig.

De Arts/onderzoekster Mildred Seelig die al ca 40 jaar onderzoek doet naar de rol van magnesium zegt:
“een magnesium gebrek maakt sporten gevaarlijk”. en “bij een goede
magnesium status is sporten weldadig”.

Is ook je vitamine K getest? (K1,K2,K3). Gebrek aan K kan ook leiden tot bot-ontkalking.
Het is ook een vetoplosbare vitamine…. net als D….. zonder vet er bij wordt het niet goed opgenomen. Maar bv coumarine bloedverdunners kunnen ook K2 problemen geven (en botontkalking daardoor).

En als men toch aan het nader testen is 😉 ….. een goede kalium-status is ook belangrijk (in het bloed, maar net als magnesium vooral ook IN de cellen).

Succes met de onderzoeken die je gaat krijgen en hopelijk vinden ze snel de oorzaak van de ontkalking, wat die ook moge zijn.
Groetjes,
Lisa.

[Lisa]

Dank je wel Hans! 😀 ,

Met de witte rustpunten (voor de ogen) in de tekst, is het artikel nu veel sneller en gemakkelijker te lezen, althans voor mij 😆 , maar misschien ook voor anderen :confused: ?

Groetjes,
Lisa

[Lisa]

Luus schrijft:
[quote]
Mijn schildklier is nagekeken,er was niets mis mee.[/quote]

Hoi Luus.
Dat horen veel mensen wel vaker, terwijl bij grondiger en bewuster bekijken van de waardes er toch iets niet goed blijkt te zijn .

Het volgende kun je lezen bij de FAQ op de website van hypomaarniethappy:
Vraag:
“Ik lees steeds dat de referentiewaarden voor TSH niet kloppen, hoe zit dat precies?
Antwoord:
De bovengrens voor de referentiewaarden ligt bij de meeste labs nog steeds op 4 à 5.
De ervaring leert echter dat iemand met een tsh van boven de 2 al hypothyreoïdie-klachten kan hebben!
Recent onderzoek steunt dit, in Amerika is onlangs de bovengrens van de referentiewaarden van TSH naar beneden gesteld tot 3. (Opmerking van mij: ik dacht inmiddels zelfs al naar 2,5 maar dat moet ik dan nazoeken) Deze normaalwaarden gelden voor diagnose.
Bij *behandelde* hypothyreoïdie moet bij vrijwel alle patiënten een TSH < 2 hebben. Veel patiënten voelen zich tevens pas echt goed bij een TSH < 1. " Wat was jouw TSH? En je vrije T4? (hoef je hier niet te bantwoorden hoor 🙂 , maar voor jezelf en dan kun je eventueel verder kijken op het hypo-forum voor meer info over de misdiagnoses mbt de schildklierfunctie en ervaringen, en mogelijke symptomen en begeleidende kwalen etc. http://www.hypomaarniethappy.nl/phpbb/
Er is op dat forum ook een apart subforum dat heet: Hypo met goede bloedwaardes.

[quote] een aantal maanden geleden was ik gestopt met de pil(diana 35).
Daardoor kreeg ik weer baardgroei. Maar mijn haar ging ook redelijk veel uitvallen.
Kreeg weer last van puistjes.[/quote]

Heb je te veel testosteron????
Krijg toch het idee dat je zit met allerlei hormonale dysbalansen: ben je al eens op PCOS (cysten in je eierstokken) getest? Overbeharing op ongewenste plekken, puistjes en hoofdhaaruitval horen daar ook bij. Op het genoemde hypoforum kun je er ook wat over lezen (het gaat vaak samen hypo-schildklierwerking).

[quote]Ik blijf alleen zo moe.Afgelopen dinsdag heeft de huisarts mijn bloeddruk gemeten.
Deze was nog rond de 100.
Mijn vraag is eigenlijk hoe ik mijn bloeddruk omhoog krijg. Zoute dropjes en bouillon en staaltabletten zijn niet voldoende. [/quote]

100- Dat is je "bovendruk" neem ik maar aan: is voor sommige mensen vrij laag (voor mij TE laag), maar mijn cardioloog vond 100 over bv 60 mooi (en zelfs wenselijk voor hartpatienten). Maar ik heb echt liever een wat hogere bloeddruk :cheer:

Zoute dingen helpen je niet echt dus? Kan ik me wel een beetje voorstellen, zout (Nacl)verhoogt je bloeddruk niet per se (maar wel als je nieren slecht werken, las ik, dan is zout beperken een goed idee),
Eet je gewone dropjes of ook zoethoutdrop en laurierdrop?: de stof glycyrrhizinezuur in zoethoutdrop en laurierdrop is bloeddrukverhogend (werkt als een bijnierhormoon): er is ook zoethout-thee, wat je kunt proberen.
Maar de oorzaak van je klachten opsporen en behandelen zou ik zelf toch altijd verkiezen boven alleen maar symptoombestrijding.

Succes en groetjes.
Lisa

[Lisa]

Hoi Hans,

Ja, ik zie dat je de bron nu hebt toegevoegd 😀

Als je nu ook nog wat witregels in de lange lap tekst toevoegt (alinea’s maken) dan maak je me helemaal gelukkig 😆

Ik hoop dat je snel een goede oplossing krijgt, zodat je weer lekker kunt slapen zonder die nare benauwdheid…. goed kunnen slapen is belangrijk, voor iedereen.

Groetjes,
Lisa.

[Lisa]

Hallo Hans,

Lang geleden heb ik Batista, en zijn operatietechniek bij iemand met een vergroot hart, gezien op TV.
Ongelooflijk was het (zowel qua hygiene 😉 en het goede resultaat bij 8 van de 14 mensen). Er bleek maar weer uit hoeveel een mens eigenlijk kan hebben!! En dat is heel wat dus 8)
Wel goed dat men in het Westen nu de gedurfde techniek van Batista heeft kunnen optimaliseren (toch?) ….wanneer krijg je deze operatie?

Groetjes,
Lisa

PS:
Je bent vergeten de bron en de auteur van het artikel in je verhaal hierboven te vermelden: dat is wel gebruikelijk, dus ik zet het er hier even bij:

Titel: Een groot hart kan best een stukje missen.
Auteur: Gerbrand Feenstra
Bron van het artikel:
Volkskrant, 1 februari 1997, bijgewerkt op 16 januari 2009.

[Lisa]

[quote]Het Amerikaanse farmaconcern Merck & Co had het vroegere kassucces Vioxx (Refocoxib) meer dan 18 maanden geleden van de markt gehaald wegens een verdubbeling van het aantal hartaanvallen en beroertes bij de inname. (dpa/svm)
[/quote]

Toevoeging:
http://www.medinews.be
berichtte het volgende over pijnstillers zoals Vioxx:.

Populaire pijnstillers zijn academisch bedrog

De uitvinder van onder meer Celebrex heeft minstens 21 wetenschappelijke studies vervalst. Wereldwijd hebben miljoenen mensen pillen als Vioxx, Bextra en Celebrex geslikt op aanraden van de Amerikaanse anesthesist Scott Reuben (50). Hij was jarenlang de goeroe van deze generatie pillen, maar nu is hij ‘de medische evenknie van Wall Street-oplichter Bernie Madoff’, zoals het vakblad Scientific American hem omschrijft.

Reuben is professor anesthesie aan de Baystatekliniek in Springfield (Massachusetts). Twaalf jaar geleden begon hij een nieuwe generatie pijnstillers te promoten: de zogenaamde Cox2-remmers. Dat zijn pijn- en ontstekingsremmers die niet verslavend zijn, zoals morfine en daarvan afgeleide middelen, en ook minder maagklachten opleveren dan de vroegere Cox1-remmers. Veel reuma- en artritislijders zijn afhankelijk van deze pillen, net als mensen die een nieuwe heup ingeplant kregen.

Geneesmiddelen op basis van Cox2-producten -zoals Vioxx (Merck), Bextra (Pfizer) en Celebrex (Pfizer)- werden in korte tijd razend populair, ook in ons land. Hun succes kwam er mede op basis van de wetenschappelijke studies van professor Reuben.

Vijf jaar geleden werden Vioxx en Bextra evenwel plots uit de markt gehaald, omdat bleek dat ze zware hartaandoeningen veroorzaakten. Reuben bleef daarna Celebrex aanprijzen, hoewel anderen ook bij dit middel waarschuwden voor hartproblemen.

Reuben zette zijn stroom studies kracht bij door vooraanstaande chirurgen als co-auteur te vermelden. Een van hen, Evan Ekman uit South Carolina, ontdekte per toeval dat Reuben zijn handtekening vervalst had en gebruikt in een nepstudie.
Maar de prof viel pas onlangs echt door de mand, toen zijn ziekenhuis bij een routineonderzoek ontdekte dat hij nooit academische toestemming had gevraagd voor minstens twee van zijn zogezegde onderzoeken.

Reuben bleek zijn studies buiten medeweten van het ziekenhuis te financieren met geld van farmagigant Pfizer, waar hij op de lijst van duurbetaalde sprekers stond.
Reuben kreeg minstens vijf beurzen van Pfizer, goed voor honderdduizenden dollars.

Hij heeft inmiddels bekend dat hij 21 van zijn zogezegd baanbrekende studies geheel of grotendeels vervalste en dat hij daar ‘spijt’ van heeft.

Steven Shafer, hoofdredacteur van Anesthesia & Analgesia, geeft toe dat hij eerder onraad had moeten ruiken, omdat Reuben zonder uitzondering positieve resultaten rapporteerde over de producten die hij onderzocht.
23/03/2009

[Lisa]

Bestraling borst leidt vaak tot hartproblemen

Vrouwen die zijn bestraald na een borstkankeroperatie krijgen later vaker hartproblemen dan niet-bestraalde vrouwen. Dat geldt vooral voor degenen die behandeld zijn in de jaren 1970-1979, de periode vóór de invoering van borstsparende operatietechnieken.

Wetenschappers van het Nederlandse Kankerinstituut in Amsterdam inventariseerden het aantal hartziekten bij ruim 4400 vrouwen die meer dan tien jaar geleden wegens borstkanker waren behandeld.

Bijna een kwart van de vrouwen bleek last te hebben van allerlei soorten hartproblemen. Bij degenen die vóór 1980 bestraald waren, was de kans daarop anderhalf keer zo groot als bij de vrouwen die alleen geopereerd waren. Hartinfarcten kwamen zelf 2,8 keer zo vaak voor.

De bestraalde vrouwen leden ook vaker aan hartfalen en pijn in de hartstreek. Als de lymfeklieren rond het borstbeen bestraald waren, kwamen eveneens vaker lekkende hartkleppen voor.

Rond 1980 kwamen de ‘borstsparende operaties’ in zwang: bij kleine gezwellen wordt niet de hele borst weggehaald, maar alleen het gezwel zelf. Daardoor is er minder uitgebreide bestraling nodig. De kans op een hartinfarct lijkt daardoor af te nemen, maar hartfalen en gebreken aan de hartkleppen komen bij die beperkte bestraling nog steeds vaker voor dan bij niet-bestraalde vrouwen.

Verrassend was verder dat chemotherapie ook slecht is voor het hart. De kans op hartfalen was in die groep 1,85 keer zo groot als na alleen bestraling. Roken versterkte het ongunstige effect van bestraling.

Het schrijnende is dat deze risico’s van bestraling eigenlijk niet te vermijden zijn: de bestraling is belangrijk omdat hij kan helpen om borstkanker te overleven.

Bron: Gezondgids Consumentenbond

NB:
wat bestraling (radiotherapie of diagnostische rontgenscans) betreft:
er is geen veilige dosis. Ook een kleine dosis kan al (DNA)schade aanrichten in het lichaam: de een is er namelijk veel gevoeliger voor dan een ander, de een kan de schade nog goed repareren maar de ander niet of niet meer, en hoe vaak er in de loop der jaren een dosis is gekregen speelt ook mee (er is een stapeleffect).

Artikelen van dr John Gofman ivm ioniserende straling:
http://www.ratical.org/radiation/CNR/LetterOfConcern.html
http://www.whale.to/a/gofman.html

[Lisa]

Hallo Luus,

Lage bloeddruk, moe, haarverlies….en de dokter denkt: de lage bloeddruk komt door stress. Maar is er verder niets echt onderzocht? Als je de oorzaak niet weet, is het bloeddruk-probleem lastig aan te pakken.

Als ik je klachten lees denk ik direct aan een veminderde werking van je schildklierhormonen als mogelijkheid (ben geen arts hoor, maar heb wel veel meegemaakt op allerlei medische diagnose-gebieden zeg maar).
En ook aan uitgeputte (verzwakte) bijnieren (bv door de chronische stress overwerkt, de bijnieren maken o.a. cortisol uit cholesterol).

Haarverlies en darmklachten en lage bloeddruk:
een mogelijke oorzaak kan ook zijn ; een glutenintolerantie / coeliakie (gluten zijn eiwitten in brood). Kan ook getest worden in het lab.

Yvonne noemde ginseng al voor de bloeddruk: dat is een goede tip: ginseng is namelijk een adaptogeen kruid (en er zijn er meer).
Adaptogenen zijn stoffen die het lichaam helpen zich beter aan te passen aan veranderingen (aan stress dus), ze normaliseren lichaamsfuncties: bv de afweer, en bv een te hoge bloeddruk wordt verlaagd en een te lage bloeddruk wordt verhoogd.

Ik heb zelf net een adaptogeen kruid gevonden dat ik nog niet kende: jiaogulan heet het. Het is een soort ginseng, maar dan veel beter (zeggen de gebruikers in Verre Oosten waar het kruid ook “onsterfelijkheidskruid” wordt genoemd B) )

Je kunt op internet meer info vinden. ook op Pubmed staan diverse wetenschappelijke studies vermeld .

Uit een artikel over adaptogene kruiden:
Jiaogulan (Gynostemma pentaphyllum),
a member of the gourd family that grows in southern China, Korea, Japan and India, is also relatively new to the list of adaptogens. According to recent studies, jiaogulan contains nearly four times as many saponins as Panax ginseng does. [ 37 ]

These saponins, known as gypenosides, are similar to the ginsenosides and panaxosides found in Asian ginseng. Preliminary studies also suggest jiaogulan may have even more powerful regulatory effects on a number of body systems than does Asian ginseng.

In addition, jiaogulan has demonstrated antibacterial and anti-inflammatory activity and a beneficial effect on blood pressure regulation;
it also has been shown to bolster the immune system, improve fat metabolism, moderate cholesterol levels, and enhance strength and physical endurance.

Groetjes,
Lisa
.

[Lisa]

Ik vind bittere (pure) chocola het lekkerst :cheer: ….met een goed hoog gehalte aan cacao.

Als pure chocola niet ook een bittere smaak heeft, is de bittere stof (de flavonoiden) er uit gehaald, geheel of gedeeltelijk.
Dat wordt vaak gedaan omdat veel mensen niet van bitter houden ….. maar dan ontbreekt dus de werkzame beschermer in je chocolaatje………….

Dec 2007:
Donkere chocolade is toch niet zo goed voor hart en bloedvaten als we dachten. Dit melden onderzoekers.

Chocolade toch niet zo gezond?
Chocolade is van zichzelf rijk aan flavanol. Deze stof zou het hart beschermen. Maar veel fabrikanten halen het gezonde stofje uit de chocolade omdat het erg bitter smaakt. Dit melden onderzoekers in het wetenschappelijke blad ‘The Lancet’. Het resultaat is dat veel chocolade geen flavanol bevat, maar wel veel vet en suiker. Het vet en de suiker zijn niet goed voor het hart en de bloedvaten. De aanwezigheid van flavonol staat vaak niet op het etiket.

Om toch de gezonde effecten van chocolade te merken, moet je het compenseren. Je zult minder van andere calorierijke producten moeten eten.
http://www.gezondheidsnet.nl/voeding/nieuws/1660/chocolade-toch-niet-zo-gezond

——————————————————————————————————————–

Voeding met een ietwat bittere smaak is in het algemeen een gezonde voeding. (bv ook spruitjes .;) .)

Bitter taste, phytonutrients, and the consumer:

Adam Drewnowski and Carmen Gomez-Carneros
1 From the Nutritional Sciences Program, School of Public Health and Community Medicine, University of Washington, Seattle, and the Fred Hutchinson Cancer Research Center, Seattle.

Dietary phytonutrients found in vegetables and fruit appear to lower the risk of cancer and cardiovascular disease. Studies on the mechanisms of chemoprotection have focused on the biological activity of plant-based phenols and polyphenols, flavonoids, isoflavones, terpenes, and glucosinolates.

Enhancing the phytonutrient content of plant foods through selective breeding or genetic improvement is a potent dietary option for disease prevention. However, most, if not all, of these bioactive compounds are bitter, acrid, or astringent and therefore aversive to the consumer.
Some have long been viewed as plant-based toxins. As a result, the food industry routinely removes these compounds from plant foods through selective breeding and a variety of debittering processes.
This poses a dilemma for the designers of functional foods because increasing the content of bitter phytonutrients for health may be wholly incompatible with consumer acceptance. Studies on phytonutrients and health ought to take sensory factors and food preferences into account.

http://www.ajcn.org/cgi/content/abstract/72/6/1424

[Lisa]

Hallo Ron,

De ziekte van Lyme (ziekte door de beet van een met Borrelia besmette teek) kan op den duur inderdaad leiden tot hartfalen. Dat is 1 van de redenen dus om een tekenbeet altijd serieus te nemen (ook zonder rode kring na de beet kun je besmet zijn met de spirocheet Borrelia).

Benauwdheid en vocht vasthouden kan duiden op hartfalen (hartzwakte), maar er zijn ook andere oorzaken mogelijk.
Er zijn diverse mogelijke oorzaken van hartfalen (een infarct, een infectie, schade door chemokuren, gebrek aan Q10 en andere voedingsstoffen ….).

Heb je al een (in bloed) bepaling gehad van je NT-proBNP (een hartfalenstofje)?
Je hebt een hart echo gehad las ik, hebben ze je ook verteld wat de pompfunctie (ejectie fractie) toen was? (je EF in %).

Succes met het vinden van de oorzaak van je klachten….

Groetjes, Lisa

[Lisa]

FOLIUMZUUR HOUDT ALLE BLOEDVATEN SCHOON!!!

Cholesterolverlagend middel verzwakt de aanvaller, foliumzuur versterkt de verdediging.
Foliumzuur is goedkoop, heeft vrijwel geen bijwerkingen en geeft een goede bescherming tegen hart- en vaatziekten, zo toont onderzoek in het UMC Utrecht aan.

Iedereen aan het foliumzuur?

Ton Rabelink is hoogleraar vasculaire geneeskunde. Een belangrijk deel van zijn onderzoek is gericht op mechanismen die het ontstaan van schade in de vaatwand proberen te voorkomen.Een optimale bloedvatbedekking is van groot belang om het ontstaan van hart-en vaatziekten tegen te gaan. Atherosclerose- de medische term voor aderverkalking- treedt namelijk alleen op na slijtage van de vloer-
bedekking van het bloedvat.Op dergelijke slijtageplekken sijpelen leukocieten (witte bloedlichaampjes) en lipoproteinen (vette eiwitten) naar binnen.Dat kan vaatvernauwing en – blokkades veroorzaken. Aantasting van de vaatwandbekleding moet dus zoveel mogelijk worden voorkomen.

Rabelink kijkt niet zozeer naar de bekende risicofactoren voor hart en vaatziekten zoals hoge bloeddruk, diabetes,roken of een te hoog cholesterolgehalte.”Die geven aan hoe groot de kans is op hart- en vaatziekten “, zegt hij, maar ze zeggen niets over de schade die feitelijk plaatsvind.Mensen met hetzelfde hoge cholestorolgehalte hebben soms veel , soms weinig schade aan de vaatwand.Veel hangt af van andere factoren,waaronder de individuele, genetische vatbaarheid voor hart-en vaatziekten.Daarom kiezen wij niet voor een epidemiologische benadering, maar voor een biologische aanpak.Wij kijken direct naar het functioneren van de vaatwand, omdat daar de aftrap voor de hart-en vaatziekten wordt gegeven.We willen weten wanneer het endotheel, de vaatwandbedekking, wordt beschadigd, hoe dat in zijn werk gaat en welke biochemische processen daarbij een rol spelen.

RADDRAAIER

De groep van Rabelink heeft onlangs enkele raadsels in dat enorme comlexe biochemische [roces opgehelderd. Rabelink: ” Het is bekend dat stikstofdioxide (NO) de centrale factor is bij de bescherming van de vaatwand. Dat stikstofoxide wordt gemaakt door een enzym in de vaatwand.Toen we daar gericht naar keken, zagen we dat er een schakelaar voor dat enzym bestaat. Gaat die schakelaar om, dan produceert het enzym geen beschermend stikstofoxide meer, maar superoxide. Superoxide is een zuurstofradicaal, een agressieve raddraaier die de vaatwand juist aanvalt in plaats van beschermt.”

Verder onderzoek toonde aan dat de stikstofoxide-superoxideschakelaar bestond uit het tongstruikelende stofje tetrahydrobipterine. Is er voldoende van die stof aanwezig, dan produceren de vaatwandcellen het beschermde stikstofoxide. Is er te weinig, dan dan beginnen de cellen direct het ondermijnende superoxide aan te maken. Rabelink:”Dat bracht ons op het idee om te kijken wat toediening van dat ‘schakelaar-stofje’ zou doen bij risico-patiënten. Wie weet, misschien kon het bescherming bieden tegen hart-en vaatziekten”

Al snel bleek dat de hoge prijs van het stofje een grootschalig gebruik ervan in de weg zou staan . Die tegenvaller werd een meevaller, toen de groep van Rabelink er achter kwam dat het lichaam dat stofje zelf kan maken. Op voorwaarde dat er tenminste voldoende foliumzuur aanwezig is. Vanaf dat moment werd het onderzoeksvizier op foliumzuur gericht De hypothese: extra foliuzuur zorgt voor extra beschikbaarheid van tetrahydrobiopterine. Op die manier wordt het enzym in de vaatwand in de ‘stikstofoxide’-stand gezet, waardoor een optimale verdediging tegen hart- en vaatziekten ontstaat.

Een hypothese vraagt om toetsing. Rabelink:” Eerst hebben we in het lab de zaak uitvoerig onderzocht. Enzymen in een buisje, de stofjes erbij, enzovoort. De resultaten bevestigden de hypothese. De volgende vraag is dan of het bij mensen ook zo werkt. Uitstekende resutaten in buisjes en muisjes geven geen garantie voor een succesvolle toepassing in het menselijke lichaam. Dus zijn we gaan kijken wat het foliumzuur bij mensen deed.

In een door de Nederlandse Hartstichting gesponsord onderzoek kregen patiënten
met een hoog cholestorolgehalte foliumzuur toegediend. De verstoorde functie van de bloedvaten herstelde zich uitstekend. Daarna volgde er een groter onderzoek bij patiënten met een hoog cholestorolgehalte. De ene helft kreeg dagelijks een placebo, de andere helft een tabletje foliumzuur. Rabelink:” Bij de groep met het placebo bleef het cholestorolgehalte even hoog en zagen we geen verbetering van de vaatwandfunctie. Terwijl de risicofactor- het hoge cholestorolgehalte- bleef bestaan, konden we de processen in de vaatwand blijkbaar toch weer in de goede stand krijgen. Het cholestorol blijft aanvallen, maar door het foliumzuur raakt de verdediging weer zo goed op dreef dat de vaatwand daar geen last meer van heeft. Je kunt het vergelijken met een regenbui. Het foliumzuur zorgt voor een goede regenjas, waardoor je niet meer nat wordt ook al blijft het regenen.

VETTE HAP
Rabelink ziet zeker drie belangrijke toepassingen voor het foliumzuur:”Kinderen met familiaire hypercholesterolemie hebben een aangeboren hoog cholestorol-gehalte in het bloed. Met cholestorolverlagende medicijnen kun je dat gehalte omlaag brengen, maar dat doe je liever niet omdat die medicijnen kunnen inwerken op allerlei hormonen die belangrijk zijn voor de groei en uitrijping van het kinderlichaam. Foliumzuur lijkt mij een prima alternatief hiervoor.

Ook zwangere vrouwen en vrouwen die zwanger willen worden met een risicofactor voor hart-en vaatziekten geef je liever geen cholestorolverlagende medicijnen. In veel gevallen slikken ze overigens toch al foliumzuur om het risico op een kind met een open ruggetje te verkleinen. Verder kun je foliumzuur zonder problemen in combonatie met andere medicijnen geven, omdat het hoegenaamd geen bijwerkingen heeft. Het is een natuurlijk voedingsbestanddeel.” Een andere observatie geeft aanleiding tot nog meer onderzoek.

Rabelink ziet bij patiënten met een verhoogd cholestorolgehalte een volkomen normaal foliumzuurspiegel. Toch staat bij die patiënten de stikstofschakelaar niet in de beschermende NO-stand, maar in de superoxide stand. Pas na het slikken van extra foliumzuur gaan hun vaatwanden weer stikstofoxide aanmaken.

Rabelink:”Dat kan een indicatie zijn dat we eigenlijk allemaal te weinig foliumzuur hebben. We hebben dat idee getest bij een groep gezonde studenten die we trakteerden op een lekkere vette hap. Wat zien we? Dat de vaatwand inderdaad een flinke optater krijgt. Het is echt even paniek in de vaatwand. We zien dus dat de bescherming al na een vette maaltijd onder vuur ligt, waardoor de weerstand tegen aderverkalking tijdelijk daalt.”

In een vervolgstudie kreeg een groep studenten twee weken lang dagelijks een foliumtabletje. Daarna pas de vette hap. Rabelink:”Nu zien we dat de vaatwand wel beschermd wordt tegen de aanval, dat er geen tijdelijke instorting plaatsvindt. De conclusie die we daaraan verbinden is, dat de mens met ons westerse dieet een relatief tekort aan foliumzuur heeft. Met het oog op de bestrijding van hart en vaatziekten lijt me het sliken van extra foliumzuur dan ook een goede zaak. Zeker voor mensen met een verhoogd risico, maar misschien zou iedereen wel aan het foliumzuur moeten.”

BIOMEDISCHE BOTERHAM

Foliumzuur in het drinkwater? Of toevoegen aan het zout, zoals dat met jodium gebeurt?
“Waarom niet?” , zegt Rabelink. “Foliumzuur is een gewoon voedingssupplement, het is goedkoop en heeft geen bijwerkingen. Volgens mij is het een ideaal middel ter preventie van hart- en vaatziekten, toch nog steeds doodsoorzaak nummer één in de westerse wereld. Het aardige is dat we na ‘hard’ biomedisch onderzoek nu eens niet met een zwaar medicijn op de proppen komen, maar met een natuurlijk product. Biomedische kennis die je terugvindt op je boterham.”

Daarmee promoveert foliumzuur niet meteen tot hét wondermiddel tegen hart- en vaatziekten dat in één klap alle andere middelen overbodig maakt. “Zeker niet”, stelt Rabelink. “We weten bijvoorbeeld dat cholestorolverlagende middelen echt zorgen voor een betere overleving van de patiënt. Slik je cholestorolverlagende middelen, dan verminder je de aanval op de vaatwand. Slik je foliumzuur , dan versterk je de verdediging van de vaatwand. Best mogelijk dat een gecombineerde aanpak- foliumzuur en cholestorolverlagende middelen, dus verzwakking van de aanval en versterking en versterking van de verdediging- tot nog betere resultaten leidt. Dat gaan we nog onderzoeken.”

Naast foliumzuur en de cholestorolverlagende middelen zijn er nog andere mogelijkheden om in te grijpen in het ingewikkelde proces van hart- en vaatziekten. “Het gaat erom”, zegt Rabelink, ” dat je voor iedere patiënt de juiste combinatie vindt voor een zo goed mogelijk resultaat. In die afweging mag je foliumzuur en elk geval niet meer over het hoofd zien.”

http://harebo.tripod.com/id8.html

[Auteur]

Berichten