Onderzoekers van het Maastricht UMC+ zijn er in geslaagd precies dat gen te lokaliseren dat aan de basis ligt van de ontwikkeling van hartfalen. Het gaat om het microRNA-199b gen. Ook hebben ze ontdekt hoe dit gen kan worden uitgeschakeld. De eerste resultaten van dit experimenteel onderzoek, dat mede mogelijk is gemaakt door financiële steun van de Nederlandse Hartstichting, zijn gepubliceerd in het decembernummer van het gerenommeerde tijdschrift Nature Cell Biology.
Het hart vertoont na uitschakeling van het microRNA-199b gen onmiddellijk herstel, ondanks continue aanwezigheid van een hoge bloeddruk. In Nature Cell Biology beschrijven universitair docente Paula da Costa Martins en promovenda Kanita Salic, beide werkzaam in het Cardiovascular Research Institute Maastricht (CARIM), het biologisch proces hoe het gen microRNA-199b werkt. Verder beschrijven de onderzoekers hoe dit is uit te schakelen, waardoor het hartfalen stopt en het hart kan beginnen te genezen.Of het nu gaat om hoge bloeddruk, een vernauwing van de opening van de aortaklep, of een ernstige hartaanval; bij alle typen hartfalen gaat het, volgens de Maastrichtse onderzoekers, uiteindelijk om activering van het microRNA-199b-gen.
Genezingsproces
Onderzoeksleider en moleculair bioloog prof.dr. Leon de Windt: “Dit onderzoek loopt nu vijf jaar. We zijn begonnen bij de mens; bij tientallen patiënten met uiteenlopende aandoeningen zagen we steevast een activering van dat gen. We ontdekten dat als we het gen activeren hartfalen zich ontwikkeld. Schakelden we het uit, dan stopt het hartfalen volledig en komt een genezingsproces op gang. Sterker nog, het genezen van de zieke hartspier blijft zich doorzetten, ook wanneer er sprake is van een continue hoge bloeddruk. Deze therapie werkt zelfs bij al vergevorderd hartfalen, dat is zeer bijzonder.”
De Windt benadrukt dat het gaat om een vooralsnog experimenteel, maar uiterst veilig geneesmiddel. “Het medicijn is gebaseerd op het biologisch manipuleren van lichaamseigen moleculen. Het zorgt voor uitschakeling van het microRNA-199b via natuurlijke processen in de lichaamscellen. Dat gebeurt door op een slimme manier losse bouwstenen van RNA te koppelen. Hierdoor herkent het medicijn dat specifiek gen. Vervolgens wordt het complex microRNA-medicijn in de hartspiercel afgebroken tot onschadelijke losse bouwstenen, die worden gerecycled in de cel. Kortom, we maken gebruik van de mogelijkheden van het lichaam zelf, zonder enige chemische toevoegingen.” Veel van de huidige therapieën tegen hartfalen zijn nog gebaseerd op verouderde inzichten, vindt De Windt: “Onze onderzoeksgroep daarentegen richt zich op de moleculaire mechanismen die ten grondslag liggen aan het falende hart. Dit moet resulteren in effectieve, moderne therapieën in de cardiovasculaire zorg.” Naar verwachting zal het nog een jaar of drie duren voor het nieuwe middel beschikbaar komt.
Feiten
Hartfalen is een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. Hierdoor krijgen veel organen niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen. Dat leidt tot snelle vermoeidheid en kortademigheid bij geringe inspanning.
Nederland telt momenteel circa 180.000 patiënten met hartfalen en jaarlijks krijgen ongeveer 35.000 mensen te maken met hartfalen en de gevolgen daarvan. Het merendeel van de mensen dat hartfalen ontwikkelt, is ouder dan 75 jaar. De kosten van hartfalen bedragen circa 400 miljoen euro per jaar..
.
